Żyd - etymologie

 

Cóż to jest?

Żyd, jaśnie panie. 

Lecz w literę go przerobię.

pl.wiktionary.org/wiki/żyd

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(1.1) rel. wyznawca judaizmu

(1.2) pot. obraź. skąpy człowiek

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

(2.1) przest. uczn. kleks

(2.2) karc. jedna z gier karcianych

etymologia:

ogsłow., prasł. *židъ < starowłoski giudio < łac. Iūdaeus < gr. Ἰουδαῖος < hebr. יְהוּדִי‏ (jehudi)

angielski: (1.1) Jew

arabski: (1.1) يهودي

baskijski: (1.1) judu

bułgarski: (1.1) евреин m, чифут m

czeski: (1.1) žid m

duński: (1.1) jøde w

esperanto: (1.1) judo

fiński: (1.1) juutalainen

francuski: (1.1) juif m

hebrajski: (1.1) יהודי m (jehudi)

hiszpański: (1.1) judío m

islandzki: (1.1) gyðingur m

jidysz: (1.1) ייִד m (jid), ישׂראל m (jisroel)

karaimski: (1.1) раббан

niemiecki: (1.1) Jude m

nowogrecki: (1.1) εβραίος m

polski język migowy: (w zapisie SignWriting)(1.1) obrazek

portugalski: (1.1) judeu m

rosyjski: (1.1) иудей m, еврей m

węgierski: (1.1) zsidó

wilamowski: (1.1) jud m, jüd m

włoski: (1.1) giudeo m, ebreo m

Żydzi

(hebr. Jehudim, Bne(j) Israel, dawniej też Iwrim; jid. Jidn, Bnej Jisroel), w Polsce – szczególnie w XIX w. – nazywani także Izraelitami – nazwa etymologicznie wywodząca się od hebr. słowa Jehudim (l.mn. od Jehudi; aram. Jehudai, Jehudaj(j)a), łac. Iudaei (l.mn. od Iudaeus; grec. ioudaios), w której – poprzez języki romańskie – początkowe „i” zostało zastąpione przez „ż”; stosowana jako określenie:

1. narodu (od czasu powrotu Izraelitów [właśc. Judejczyków] z niewoli babilońskiej), a w późniejszych wiekach – potomków owego narodu, żyjących w diasporze, których dopiero Traktat Wersalski w czerwcu 1919 uznał za mniejszość narodową, oddając pod opiekę Ligi Narodów ( Traktat Mniejszościowy); 

2. wyznawców religii mojżeszowej (pisane zazwyczaj małą literą). Oba wyżej przytoczone znaczenia nie zawsze funkcjonowały rozłącznie, lecz przez stulecia raczej stanowiły swoisty amalgamat. [...]

W staropolszczyźnie „żydem” nazywano też plamę pozostałą na ścianie mimo bielenia, kleks; „żydkami” – orzechy ziemne (fistaszki), rodzaj nożyka albo naftową, blaszaną lampkę, lub też grę w piłkę, a niekiedy także grę w „durnia”; żartobliwie nazywano tak również okonia (jazgarza zwano „żydzikiem”), a w gwarze złodziejskiej – liczbę siedem; mianem „żydaka” określano jeszcze nie ochrzczone dziecko; określenie „żydy” odnoszono do sklepików żydowskich bądź tandety, sprzedawanej w dzielnicy żydowskiej, itp.

Autor: Zofia Borzymińska

delet.jhi.pl/pl/psj?articleId=19725

-----

Żyd. Iwri (Hebrajczyk). Israel.



Skąd wzięła się nazwa „Żyd” i dlaczego religię żydowską nazywamy „judaizmem” (a nie np. „abrahamizmem”, skoro korzenie judaizmu są w wierze Abrahama)?

Słowo „Żyd” weszło do polszczyzny w średniowieczu, najprawdopodobniej przez wpływ języka czeskiego (Żid), razem z chrystianizacją, być może już za Mieszka I (wtedy język polski przejął z czeskiego większość słów związanych z religią, z Biblią, z Kościołem). Natomiast w czeskim pojawiło się razem z wpływami zakonników francuskich, podczas chrystianizacji Czech, najprawdopodobniej od francuskiego Juif, a to ze starofrancuskiego Giu. Oczywiście, geneza tego słowa w językach romańskich jest identyczna z pochodzeniem słowa „judaizm”, tylko wymowa jest inna.

Istnieją również teorie, że do języka czeskiego słowo to przyszło nie z francuskiego, ale z włoskiego (od Giudeo, z łacińskiego Iudeus)


Nazwa żydowskiej religii – judaizm – pochodzi od łacińskiego słowa iudaismus, które z kolei pochodzi od greckiego ioudaismos. Ioudaios oznacza w języku greckim Żyda – czyli mieszkańca Judei. To słowo z kolei pojawiło się w grece z aramejskiego, gdzie wyraz Jehudai pochodzi od hebrajskiego Jehudi (Żyd), czyli od imienia Jehuda (Juda) – czwartego syna Jaakowa. Ród Judy (ojca izraelskich królów) zamieszkiwał centralne tereny późniejszego królestwa Jisraela, nazwane od jego imienia Judeą.

Midrasz tłumaczy, że Jehuda będzie (ze względu na cechy charakteru) tak bardzo podziwiany przez wszystkich swoich braci, iż „ich potomkowie nie będą mówić o sobie: jestem »Reuweni«, jestem »Szimoni«, lecz jestem »Jehudi« (Żydem)”.

Wynika z tego, że słowo „judaizm” oznacza dosłownie „religię Żydów”, czyli potomków Judy (lub mieszkańców Judei). W jej nazwę wpisana jest więc informacja, jaki lud wyznaje tę religię, a nie kto był jej pierwszym wyznawcą.

Co oznacza i skąd pochodzi słowo „Iwrim” (Hebrajczycy)?

Słowo Iwrim (Hebrajczycy) (lp.: Iwri) pojawia się po raz pierwszy w Bereszit 14, 13, we frazie nazywającej Awrama (późniejszego Awrahama) „Awram ha-Iwri” – czyli „Awram Hebrajczyk”. Raszi i Ramban tłumaczą to jako „ten, który przyszedł zza rzeki [Eufrat]” (od ewer – „przechodzić”). Czyli ten, kto przyszedł do Kanaan z Charanu (Mezopotamii). Tak uzasadniane jest pierwsze, tradycyjne wytłumaczenie słowa Iwri (Hebrajczyk).

Inne wyjaśnienie wiąże to słowo z antycznym ludem Habiru, który zamieszkiwał tereny Bliskiego Wschodu około 1900 lat p.n.e., z którego najprawdopodobniej pochodził Awraham.

Trzecia hipoteza dostrzega w słowie Iwri imię jednego z przodków Awrahama – Ewera (Bereszit 11, 14-17).

Niezależnie, które z tych wyjaśnień słowa Iwri jest słuszne, określenie to ma silne konotacje przede wszystkim etniczne, a nie religijne, ponieważ tak był nazywany lud, z którego wyszedł Awraham długo przed krystalizacją religii Żydów – judaizmu. Z kolei słowo Jehudi ma wyraźne asocjacje religijne.

Dlaczego Jakub otrzymał imię Jisrael. Czy jest jakieś wytłumaczenie znaczenia tego imienia?

Określenie Iwrim zostało – historycznie rzecz biorąc – w tekstach pisanych zastąpione określeniem Jisrael, odnoszącym się do całego ludu, do wszystkich potomków Jaakowa, w epoce Sędziów, czyli około 1200-1000 lat p.n.e.

Samo imię jest jednak o wiele starsze. Jaakow otrzymał je po całonocnej walce z „aniołem Boga” („z Boskością”): Wajomer lo Jaakow jeamer od szimcha ki im Jisrael ki sarita im Elohim weim anaszim watuchal (Bereszit 32, 29), w tłumaczeniu: „I powiedział: Nie będziesz już miał na imię Jaakow, lecz Jisrael, bo walczyłeś z Boskością i z ludźmi – i przemogłeś”.
Werset ten nie jest jednoznaczny i nigdy nie było zgody, jak powinien być naprawdę tłumaczony. Np. Ralbag tłumaczył jako: „Stałeś się księciem (sar) pomiędzy aniołami i ludźmi”; Bereszit Raba: „Walczyłeś z Boską istotą i zwyciężyłeś”; Targum Jonatan: „z aniołem”; Targum Onkelos: „z aniołem Boga”.


Nierozwiązywalna tajemnica tkwi w słowie sarita, które było tłumaczone na wiele sposobów, najczęściej jako „walczyć” lub „zmagać się”, a wtedy Jisrael można postrzegać jako połączenie s-r i El, Elokim, co dawałoby w rezultacie „ten, kto zmaga się z Bogiem”.

I to jest właśnie najpowszechniejsza, najbardziej popularna wersja tłumaczenia słowa (imienia) Jisrael. Jeżeli jednak sar w sarita oznacza „księcia” lub pochodzi od sarar („władać”), to bliższe prawdziwemu znaczeniu może być: „ten, kto będzie władał [będzie wspaniały] przed obliczem Boga”.


Inne interpretacje dopuszczały także między innymi: „ten, kto walczy o Boga”, „ten, z kim walczy Bóg”, „ten, którym rządzi [włada] Bóg” lub nawet „sprawiedliwy [wspaniały] walczy przed Bogiem”. Natomiast rabin Wolf Gunther Plaut twierdził, że poprawne tłumaczenie powinno brzmieć: „niech Bóg włada”.

(opr. P. Jędrzejewski)

poznan.jewish.org.pl/index.php/edukacja../Zyd.-Iwri-Hebrajczyk.-Israel.html

Pan Kleks, właśc. Ambroży Kleks – czarodziej, fikcyjny bohater baśniowej opowieści napisanej przez Jana Brzechwę, o niezwykłej Akademii prowadzonej przez Ambrożego Kleksa, do której uczęszczać mogą jedynie chłopcy, których imiona zaczynają się na literę „A”. W Akademii jada się malowane potrawy, opisuje sny i rzuca atramentem na lekcjach, a postacie z bajek są realnie istniejącymi istotami. Był uczniem doktora Paj-Chi-Wo.

Przyjmuje się, że pierwowzorem postaci Pana Kleksa był Franciszek (Franc) Fiszer, filozof, popularna postać wśród warszawskich literatów i artystów.

Ambroży Kleks to niezwykły nauczyciel, który potrafi wszystko i uczy w sposób niekonwencjonalny. „Wszyscy uczniowie bardzo szanują i kochają pana Kleksa, gdyż nigdy się nie gniewa i jest nadzwyczajnie dobry”

sp111lodz.wikom.pl/wpis/pan-kleks-fantastyczny-opis-postaci

pl.wikipedia.org/wiki/Pan_Kleks

wolnelektury.pl/media/book/pdf/zemsta.pdf

Klecks

źródła niemieckie:
tłumaczenie automatyczne

Kapka [klɛks], znana także jako kapka, to niewielka ilość lepkiej lub pastowej materii na innej powierzchni lub obiekcie. Jeśli ta materia jest bardziej płynna, nazywa się to rozpryskiem, jeśli jest bardziej stała, to jest to kawałek. Grudka może powstać, jeśli może spuścić większą ilość tej samej materii niezależnie poniżej limitu sprężystego ze względu na własną gęstość właściwą, ale jeszcze nie spływa do punktu plastyczności.

Krople to często używane słowo w kontekście jedzenia: grudka musztardy, dżemu, bitej śmietany, miodu i tak dalej. Ale inne substancje o odpowiedniej lepkości również mogą tworzyć plamy, takie jak plamy farby, plamy atramentu czy ptasie odchody. Te plamy powodują wtedy niechciane plamy, na przykład na tkaninach trudnych do czyszczenia.

Blob jest celowo używany w blobsografii i teście Rorschacha, między innymi.

W astronomii gromada to niedefiniowalne nagromadzenie promieniowania w określonym kierunku kardynalnym, które wyraźnie wyróżnia się na tle otoczenia. Zastosowanie to wynika z problemu rozmycia, które prowadzi do rozmycia poszczególnych kropek, a tym samym do powstawania "plam".

Klacks jest także używany jako synonim dla drobiazgi, drobiazgi lub lekkości ("To dla ciebie dziecinna zabawa!").

Etymologia

Słowo blob od XVI wieku oznacza onomatopeiczne rzucanie czymś ciężkim. Dołączanie s występuje albo w średnioniemieckich i północnoniemieckich przekształceniach, które często towarzyszą wyrazom kończącym się na k, albo powstało po czasowniku klecksen, jeśli jest on starszy. Słaby czasownik klecken jest etymologicznie powiązany zarówno z czasownikiem klacken, jak i z czasownikiem kleckern, które powstały iteracyjne. Podejrzewa się związek z 'Kladde' i 'Klittern'. 

Etymologia

Pochodna dolnoniemieckiego [termin?] i środkowoniemieckiego w -s od archaicznego czasownika klecken ("pluskować" - (“to splash”)) z niemieckiego dolnoniemieckiego [termin?].

Kleks

(Blob)


Pochodzenie:

od przestarzałego Kleck = plamka, lump, cofa się od przestarzałego klecken, średnio-wysokoniemieckiego, starowysokoniemieckiego klecken = klack, to klak

zu veraltet Kleck = Fleck, Klümpchen, rückgebildet aus veraltet klecken, mittelhochdeutsch, althochdeutsch klecken = klatschen, zu klack


KLACK:
Znaczenia

- onomatopeiczne dla krótkiego, jasnego tonu, gdy dwa twarde obiekty się stykają
- onomatopeiczne dla uderzenia miękkich lub grubych kropelek na coś stałego

---------


Znaczenie
1.
Bejca na farbie
Przykład:
malarz robi plamy na podłodze


Plamka atramentu
Przykłady:
W zeszycie ćwiczeń dziecka jest wiele plamek
w przenośni: Przerwy liściowe na drzewach pozostawiły plamy światła na moim papierze [...] [ Erh. KästnerZeltbuch]

2.
potoczny
Przykład:
Łyżka (= łyżka w kupie) bita śmietana, dżem, masło, musztarda

Etymologia

wyciek · Klecken · klak · klak · klak · Klacks · klak · znaczne · Plamy · Blot
wylej Vb. 'upadać kropla po kroplu, tworzyć plamy, plamy', przenosić się 'powoli, mozolnie iść naprzód, posuwać się naprzód', formacja iteracyjny (XVII wiek) do Vb. 'spadać głośno (z cieczy), plamy, rozmazywać się', tłumaczyć 'dobrze postępować, dobrze wyjść, wystarczyć', ahd. (IX wiek), Mhd. Klecken 'pękać, pękać, pękać, rozdzierać, rozlać, klaskać, bić donośnie', tłumaczyć: 'wystarczyć, wystarczyć, być skutecznym'. 

Spokrewnione to Klackm . 'pęk, pęk, huk, trzask, plama, plama', ahd. (XI wiek), mhd. klac (stuknięcia dopełniacza) 'pęknięcie, pęknięcie, pęknięcie, huk, trzask, plama'. W związku z tym przerywanie klak imituje dźwięk dla pękającego, klaskającego dźwięku (podczas łamania, rozdzierania, przy uderzeniu miękkiej, kapiącej masy), a także (szczególnie w podwójnym klak-klaku) dla krótkiego, twardego dźwięku. Wyrazistnie rozszerza klak, wtrąca się Dodatkowo, klak m. 'mała plama, niewielka ilość lepkiej substancji (takiej jak dżem, gorczyca), 

nieistotność' (XVIII wiek, ale prawdopodobnie starsza) oraz clacken Vb. 'to burst, clapla, bit, plamy' (XVII wiek), iterative clacking (XVIII wiek), angielskie to clack 'rattle, rattle', aord. klaka 'ćwierkać, chichotać', być może także grecka glázein (γλάζειν) 'wydawać dźwięk pieśni'. 

Te wyraźnie naśladujące dźwięki formacje prowadzą do np. *glag-, rozszerzenie rdzenia dźwiękowego, czyli *Gal- 'wołaj, krzycz', co jest również odzwierciedlone w Anord. Kalla 'to call, say, call' (od czego prawdopodobnie po angielsku "call to call" (wołać'), Aslaw. glagolъ 'słowo', glagolati 'mówić, mówić', rosyjski (starszy) gologólit' (гологолить) 'padać, gaworzyć', dla mnie gałkoczeć 'sława' oraz (przez inne rozszerzenia) lamentować, słyszeć (s. d.). – znaczny dodatek "wystarczający, znaczny, znaczny" (XVII wiek), z przedrostkiem erklecken "wystarczyć, pomagać, używać" (XVI wiek), który zanikł w XIX wieku, być może już (wątpliwie potwierdzony) Mhd. erklecken. Blob M. '(farba, tusz) plama, grudka' (XVIII wiek), starsza plama (XVI wiek), cofnęła się od Klecken. Blobs Vb. 'By robić plamy, malować źle, pisać, pozwalać, by lepkie rzeczy na nie spadły' (XVIII wiek), by być zamienianym w plamy lub iteracyjne formacje.

oryg tekst:


kleckern Vb. ‘tropfenweise fallen, Kleckse, Flecke machen’, übertragen ‘langsam, mühsam vorwärtsgehen, vorankommen’, Iterativbildung (17. Jh.) zu heute nur noch mundartlichem klecken Vb. ‘(von Flüssigkeiten) geräuschvoll fallen, Flecke machen, schmieren’, übertragen ‘gut vonstatten gehen, gut ausgehen, ausreichen’, ahd. (9. Jh.), mhd. klecken ‘platzen, krachen, bersten, (sich) spalten, klecksen, klatschen, schallend schlagen’, übertragen ‘ausreichen, genügen, wirksam sein’. Verwandt sind Klack m. ‘Riß, Spalt, Knall, Krach, Klecks, Fleck’, ahd. (11. Jh.), mhd. klac (Genitiv klackes) ‘Riß, Spalt, Knall, Krach, Klecks, Fleck’. Entsprechend klack Interjektion schallnachahmend für einen knackenden, klatschenden Ton (beim Brechen, beim Reißen, beim Aufprall einer breiigen, tropfenden Masse), auch (zumal in der Doppelung klack klack) für einen kurzen, harten Ton. Expressiv erweitert klacks Interjektion Dazu Klacks m. ‘kleiner Fleck, eine kleine Menge dickflüssiger Substanz (wie Marmelade, Senf), Geringfügigkeit’ (18. Jh., doch wohl älter) sowie klacken Vb. ‘platzen, klatschen, schlagen, Flecke machen’ (17. Jh.), iterativ klackern (18. Jh.), engl. to clack ‘klappern, rasseln’, anord. klaka ‘zwitschern, gackern’, vielleicht auch griech. glázein (γλάζειν) ‘einen Gesang erklingen lassen’. Diese offensichtlich schallnachahmenden Bildungen führen auf ie. *glag-, eine Erweiterung der Schallwurzel ie. *gal- ‘rufen, schreien’, die sich auch in anord. kalla ‘nennen, sagen, rufen’ (woraus wohl engl. to call ‘rufen’), aslaw. glagolъ ‘Wort’, glagolati ‘reden, sprechen’, russ. (älter) gologólit’ (гологолить) ‘schwatzen, plappern’, mir. gall ‘Ruhm’ sowie (über andere Erweiterungen) in Klage, klingen (s. d.) fortsetzt. – erklecklich Adj. ‘ausreichend, beträchtlich, erheblich’ (17. Jh.), zu dem im 19. Jh. untergegangenen Präfixverb erklecken ‘genügen, helfen, nützen’ (16. Jh.), vielleicht schon (zweifelhaft belegtes) mhd. erklecken. Klecks m. ‘(Farb-, Tinten)fleck, Klümpchen’ (18. Jh.), älter Kleck (16. Jh.), aus klecken rückgebildet. klecksen Vb. ‘Kleckse machen, schlecht malen, schreiben, Zähflüssiges worauf fallen lassen’ (18. Jh.), zu Klecks bzw. Iterativbildung zu klecken.

GrammatikVerb · kleckt, kleckte, ist/hat gekleckt
Aussprache [ˈklɛkn̩]
Worttrennung kle-cken
Wortbildung mit ›klecken‹ als Erstglied: kleckern

GramatykaCzasownik · Trochę się bawi, bawi, jest/już się bawił
Wymowa[ˈklɛkn̩]
Dzielenia wyrazówKle-cken
SłowotwórstwoZ ›Klecken‹ jako pierwszym członkiem: To Spil



Znaczenie

przestarzały, wciąż dialekt
1. płynów spadających głośno

2.
a)To się wydarzy (szybko)
b)wystarczyć

-------

klecken (niemiecki))


Dzielenia wyrazów:kle·cken, czas przeszły: kleck·te, imiesłów II: ge·kleckt

Wymowa:IPA: [ˈklɛkn̩]Próbki audio:  klecken (info), klecken (info)Rymy: -ɛkn̩

Znaczenie:[1] nieprzechodni, czasownik pomocniczy mieć, landschaftlich: wystarczyć; Postępy[2] nieprzechodni, czasownik pomocniczy być, płynów: hałaśliwie spadać w kroplach

Pochodzenie:Słowo dziedziczne z średnio-wysokoniemieckiego Klecken → GMH do starowysokoniemieckiego Kleken → Goh w IX wieku "pęknąć, pękać, pękać, rozdzielać, rozlewać, klaskać, bić donośnie"', co tłumaczy: "wystarczyć, wystarczyć, być skutecznym"[1]

Synonimy:[1] wystarczy, wystarczy, wystarczy; mieć miejsce[2] Plam, plusk

Terminy ogólne:[1] funkcji są wystarczające[2] upadek, rozlew

------

Kleck, Klecks, męski, 'blot', po prostu współczesny wysoki niemiecki; jedynie czasownik klecken (klecksen) można prześledzić jeszcze dalej, średnio-wysokoniemiecki klęcken, "zabrudzić, plamić, prychać", a także "uderzać dźwięcznie"; odpowiedni klac (ckes), męski, oznacza 'rozdarcie, rozcięcie, pęknięcie'.

ZEMSTA

CZEŚNIK

Co się waszeć o to pyta.
Maczaj pióro, pisz, i kwita.

Dyndalski siada wyprostowany na brzeżku krzesła i macza pióro.
Papkin w ciągu tej sceny pisze. Czasem wstaje, przechodzi się w głębi, macza pióro u stolika, przy którym Cześnik siedzi, znowu siada - ciagle płacząc, wszakże bez przesady.


CZEŚNIK
po krótkim myśleniu

Tylko że to, mocium panie,
Aby udać, trzeba sztuki:
Owe brednie, banialuki,
To miłosne świergotanie...

myśli

Jak tu zacząć, mocium panie?


DYNDALSKI
podnosząc się

Cnym afektem ulubiony...



CZEŚNIK

O... o... o... o!... Jak od żony...

A tu trzeba pół, ćwierć słowa;
Ni tak, ni siak niby owa:
"I chciałabym, i boję się".
O! Już wiesz - no! na tym sztuka...
Lecz nie waści w tym nauka.
Pisz waść...

nuci

Zaraz

nuci, dyktując

"Bardzo proszę"...

pokazując palcem na pismo

Co to jest?



DYNDALSKI
podnosząc się, jak to za każdym razem, kiedy mówi do Cześnika

B.



CZEŚNIK

To?


DYNDALSKI

B duże -
A capite, jaśnie panie.



CZEŚNIK
przez stół patrząc

B? To - kreska, gdzież dwa brzuszki?



DYNDALSKI

Jeden w spodzie, drugi w górze.


CZEŚNIK
dostając okularów

Cóż, u czarta!

bierze papier

Tać jest... duże...

Tu Papkin nachyla się przez Cześnika, chcąc zmaczać pióro; ten go odtrąca mówiąc co niżej, potem prowadzi oczyma aż na miejsce:

Czy go!...

Papkin odtrącony odchodzi; przystępując z tyłu do stolika, stąpa na nogę Dyndalskiemu.



DYNDALSKI

Ta, bo!...



CZEŚNIK
przypatrując się pismu

B,B duże...
Kto pomyśli, może zgadnie.
No, no - pisz waść, a dokładnie.

dyktuje

"Bardzo proszę" ... mocium panie...
Mocium panie... "me wezwanie"...
Mocium panie... "wziąć w sposobie"...
Mocium panie... "wziąć w sposobie,
Jako ufność ku osobie"...
Mocium panie... "waszmość pana,
Która lubo mało znana...
Która lubo mało znana"...

pokazując palcem

Cóż to jest?


DYNDALSKI
podnosząc się

Żyd - jaśnie panie,
Lecz w literę go przerobię.



CZEŚNIK

Jak mi jeszcze kropla skapie,
To cię trzepnę tak po łapie,
Aż proformę wspomnisz sobie. -
Czytaj waść...

Dyndalski obciera pot aż po karku

No! Jak tam było?


DYNDALSKI
czyta

"Bardzo proszę, mocium panie,
Mocium panie, me wezwanie,
Mocium panie, wziąć w sposobie,
Mocium"...


CZEŚNIK
wyrywa i drze papier

Niech cię czarci chwycą
Z taką pustą mózgownicą!
"Mocium panie" cymbał pisze!


DYNDALSKI
Jaśnie pana własne słowo.


CZEŚNIK
Milcz waść! Przepisz to de novo.
"Mocium panie" opuść wszędzie.


DYNDALSKI
chcąc zbierać kawałki
Z tych kawałków trudno będzie.


CZEŚNIK

Pisz de novo, pisz, powiadam. -
Mózgu we łbie za trzy grosze!
Siadaj! - Siadaj, mówię.


DYNDALSKI
Siadam.


CZEŚNIK
I powtarzaj.

dyktuje

"Bardzo proszę"...
Moć...

Zatyka sobie usta ręką



DYNDALSKI
powtarzając napisane

Moć...



CZEŚNIK

zrywająć się

Co moć?... Cóż moć znaczy?...
Z tym hebesem nie pomoże;
Trzeba zrobić to inaczéj.
Nawet lepiej będzie może,
Gdy wyprawię doń pacholę
Z ustną prośbą. Tak, tak wolę. -
Słuchaj! - Idź mi... Ależ, ale! -
Rejentowicz od nikogo
Nie jest u mnie znany wcale...



PAPKIN
obojętnie

Wszyscy go tu poznać mogą,
Wszak był rano.










literat.ug.edu.pl/zemsta/akt4.htm

de.wikipedia.org/wiki/Klecks

dwds.de/wb/Klecks#d-1-2

duden.de/rechtschreibung/Klecks

duden.de/rechtschreibung/klack

dwds.de/wb/klecken

de.wiktionary.org/wiki/klecken

en.wikisource.org/wiki/An_Etymological_Dictionary_of_the_German_Language/Annotated/Kleck

en.wiktionary.org/wiki/Klecks

"Reszta mówiła gwarą"

 

Na przełomie XIX i XX wieku około 30 procent Polaków, a może i mniej, używało języka ogólnego. 

Reszta mówiła gwarą. 





przedruk

Jak brzmiał język polski sto lat temu? Kazimierz Nitsch i jego odkrycia

2025-09-26, 07:47

Kazimierz Nitsch, urodzony w 1874 roku w Krakowie, był absolwentem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Podczas studiów polonistycznych zetknął się m.in. z wybitnym językoznawcą Janem Baudouinem de Courtenay oraz z Lucjanem Malinowskim, którego został uczniem.


[link w oryginalnym materiale PR - można odsłuchać audycję]

Prof. Władysław Lubaś z Instytutu Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk w Krakowie na temat prac naukowych prof. Kazimierza Nitscha. Audycja Jerzego Gruma z cyklu "Thesaurus, czyli skarbiec języka polskiego" (PR, 29.07.1994) 10:06


Gimnazjum i akademia

Dziesięć lat po ukończeniu studiów, w 1905 roku, Kazimierz Nitsch, wtedy już z tytułem doktora, habilitował się na podstawie rozprawy o "językach lechickich". By rozwijać swoje naukowe pasje, brał urlopy w pracy nauczycielskiej, ale jednocześnie zajmowały go sprawy pedagogiczne. Był choćby jednym z autorów artykułu o wiele mówiącym tytule "Nasza szkoła średnia, krytyka jej podstaw i konieczność reformy" (1906).

Kiedy jednak dostał nominację na profesora nadzwyczajnego filologii słowiańskiej na UJ, mógł już bez reszty poświęcić się temu, co mu było najbliższe: badaniu i opisywaniu polszczyzny. Jej historii, a przede wszystkim – współtworzącym język polski "narzeczom", czyli gwarom oraz (obejmującym większy obszar) dialektom.

"Mapa narzeczy polskich" na podstawie prac prof. Kazimierza Nitscha. Fot. Polona

Czytaj także:

Samuel Bogumił Linde. Syn Szweda i Niemki, który zakochał się w polskości
W poszukiwaniu najstarszych wyrazów. "Niektóre mają pięć tysięcy lat"
Dawne błędy językowe. Niektóre są teraz normą, niektóre dziwactwem

W poszukiwaniu narzeczy

"Co mu zawdzięcza nas język ojczysty?", pytał retorycznie Jan Michał Rozwadowski, autor przedwojennej broszury na temat dokonań prof. Kazimierza Nitscha. "On wziął pracę zbadania całego językowego obszaru polskiego (…). W długim szeregu systematycznych podróży, wycieczek i badań (…) stworzył podwaliny dialektologii polskiej, dał zasadniczy obraz ogólny narzeczy polskich".

- Stało się to, po pierwsze, prawdopodobnie pod wpływem Jana Baudouina de Courtenay, który ukazał perspektywy językoznawstwa właśnie poprzez badanie języka żywego – tłumaczył prof. Władysław Lubaś.

- Nitsch zainteresował się gwarami pewnie również dlatego, że w owym czasie, na przełomie XIX i XX wieku, około 30 procent Polaków, a może i mniej, używało języka ogólnego, i to jeszcze zróżnicowanego regionalnie. Reszta mówiła właśnie gwarą – dodawał badacz.

Trzecim źródłem dialektologicznych pasji Kazimierza Nitscha mogłoby być i to, że patrzył on na gwary przez pryzmat historii języka. Zauważył bowiem, że gwary są bardziej archaiczne niż język literacki ogólny. Że zawierają w swoich systemie takie zjawiska, które dawno już z języka ogólnego wyszły.

Nowe metodologie

Określanie Kazimierza Nitscha "ojcem dialektologii polskiej" nie oznacza, że przed nim nikt nie interesował się tym językoznawczym tematem.

Nauczyciel Nitscha, Lucjan Malinowski, rozpoczął badania gwar śląskich, zbierał teksty, opisał niektóre z nich. Ale były to badania niesystematyczne, dotyczyły tylko wybranych wsi i regionów

- Nitsch natomiast zrewolucjonizował metodę opisu dialektów. Wprowadził wstępną selekcję już na etapie zbierania materiałów. Z mowy ludowej wybierał takie zjawiska, które były charakterystyczne dla poszczególnych regionów. I to był przełom – podkreślał prof. Władysław Lubaś.

Jednym z badawczych narzędzi wprowadzonych przez Kazimierza Nitscha był na przykład z góry ułożony kwestionariusz, według którego można było zgromadzić odpowiednie wyrazy czy formy - i przeciwstawić je innym.

Żywa polska mowa

Jakie były owoce tych prac – terenowych ("długi szereg podróży i wycieczek") i naukowych – Kazimierza Nitscha?

Wśród wielu tytułów z pewnością wyróżnia się wielka synteza polskiej dialektologii: "Dialekty języka polskiego" z 1915 roku. 

– Rozprawa ta informuje o rozmieszczeniu gwar, ich cechach gramatycznych i słownikowych. I wszystkie te spostrzeżenia zachowują wciąż aktualność – zaznaczał prof. Władysław Lubaś.

Inne ważne publikacje współtworzone przez Kazimierza Nitscha to m.in. "Atlas językowy polskiego Podkarpacia" (1934) czy "Mały atlas gwar polskich" (1957-70).

By zaś sądy ogólne zilustrować konkretnymi przykładami – dzięki wczesnej pracy Kazimierza Nitscha, "Dialektom polskim Prus Wschodnich" (1907), wiemy dziś choćby, że na opisywanych w tej książce terenach mówiono: "ribi, grzibi", "dómb, dziesónty", "zemby, dziesień" czy "chłopamy, ludziamy" (to ostatnie zwł. na Warmii, ziemi ostródzkiej i niedzickiej).

Konferencja w Wersalu

Tym drobiazgowym i z pewnością wymagającym wysiłku badaniom patronowały jednak nie tylko czysto językowe cele.

- Interesowały go obrzeża polszczyzny. Był w dobrym tego słowa znaczeniu XIX-wiecznym patriotą, który starał się chronić polskie granice. W związku z tym badał najpierw gwary Pomorza, Śląska, Galicji Zachodniej – opowiadał prof. Władysław Lubaś. 

– Kazimierz Nitsch zbierał materiały świadczące o tym, jak daleko sięgał żywioł polski. Nic zatem dziwnego, że na konferencji w Wersalu, kiedy ustalano polskie granice, wykorzystano ekspertyzy Nitscha w określeniu "zasięgów narodowych polskich".

Kazimierz Nitsch - współzałożyciel Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, prezes Polskiej Akademii Umiejętności, jedna z ofiar "Sonderaktion Krakau" i więzień obozu w Sachsenhausen, członek powojennej Komisji Ustalania Nazw Miejscowości, naukowiec, którego bibliografia prac liczy ponad 700 pozycji, doktor honoris causa paryskiej Sorbony – zmarł 26 września 1958 roku w Krakowie.





Źródło: Polskie Radio/jp

"Polski Słownik Biograficzny", Warszawa 1979; Wanda Szulowska, "Gwary Warmii i Mazur w ujęciu Profesora Kazimierza Nitscha", "Prace Językoznawcze" 11/2009.







polskieradio24.pl/artykul/3112053,jak-brzmial-jezyk-polski-sto-lat-temu-kazimierz-nitsch-i-jego-odkrycia

Suwałki - i Iława

 

przedruk

Petras Dobkevičius

11 godz. ·

prof. Tadeusz Zdancewicz

Suwałki - znaczenie i pochodzenie nazwy.

Ustalenie pochodzenia i znaczenia nazwy głównego miasta Suwalszczyzny jest trudnym zadaniem. Ze względu na historię tego regionu badacz powinien wziąć pod uwagę, że nazwy mogą pochodzić z czterech języków: jaćwieskiego, litewskiego, białoruskiego i polskiego. Dlatego też w przypadku nazw odosobnionych lub nazw o nieprecyzyjnym znaczeniu semantycznym i strukturze morfologicznej badacz powinien wziąć pod uwagę każdą z czterech wyżej wymienionych możliwości pochodzenia danej nazwy i dopiero po wyeliminowaniu trzech z nich badacz może ustalić właściwe źródło językowe rozpatrywanej nazwy.

W związku z tym nazwa Suwałki nie jest ani polska, ani białoruska, ani jaćwieska. Nazwa Suwałki jest pochodzenia litewskiego. Pierwotnie była to nazwa wsi założonej na południowo-zachodniej granicy ówczesnego litewskiego obszaru językowego w latach 1682-1690. Z tego powodu wspomniana nazwa jest związana z nazwami wsi położonych na terytorium Litwy i w świetle litewskich faktów językowych ma przejrzystą strukturę i jednoznaczne znaczenie. Nazwa składa się z przedrostka su- i rdzenia -valk-. Litewski przedrostek su- ma znaczenie położenia „przy”, „w pobliżu”; rdzeń -valk- występuje w ogólnym litewskim rzeczowniku valkä, który tutaj ma geograficzne znaczenie „maleńka, mała rzeczka, miejsce wilgotne i bagienne”. Nazwa Suwałki oznacza „miejscowość położoną w pobliżu miejsca wilgotnego i bagiennego” lub nawet „w pobliżu jeziora”.

W artykule przedstawiono folklorystyczny charakter etymologii, według której nazwa Suwałki rzekomo pochodzi od litewskiego słowa susiwiłkaj, oznaczającego "włóczęgę". Wspomniany folklorystyczny charakter został odnotowany przez A. Połujańskiego w 1859 r. W artykule ustalono litewski odpowiednik dialektalny tego słowa.

Źródła:

https://etalpykla.lituanistikadb.lt/.../J.04~2005...

Ernest Skalski Plan miasta Suwałki z 1863r. (z archiwum państwowego w Suwałkach):

Jak widać na poniższej mapie Lidar, Suwałki leżą tak naprawdę w korycie Czarnej Hańczy - rzeki meandrują, są regulowane, tereny są meroliowane... więc moim zdaniem 

nazwa jest zniekształceniem od:

Żuławki

żuławki, są to tereny powstałe w wyniku akumulacji namułu też wysepki np. na podmokłym terenie, co też poniekąd zgadza się z tezą posta na fb, że:

Nazwa Suwałki oznacza „miejscowość położoną w pobliżu miejsca wilgotnego i bagiennego” lub nawet „w pobliżu jeziora”.

Zniekształcenie nazwy: Żuławki

nastąpiła przestawka "k" i "ł", stąd: Żuwałki, a potem Zuwałki, dziś: Suwałki

Są takie miejscowości w Polsce jak Żuława, Żuławka, a także Żuławki - na Żuławach Wiślanych zresztą... jest wyspa Wielka Żuława na jeziorze Jeziorak w Iławie. Sama nazwa Iławy na wszystkiech stronach w internecie łączona jest z bagnem lub błotem - czyli w sumie też z namułem...

Nazwa miasta wywodzi się od pruskiego słowa Ilis, co znaczy czarny. [Suwałki leżą nad Czarną Hańczą - MS] W języku łotewskim oznacza błoto lub bagno. Etymologia nazwy miasta związana jest z bagnistą okolicą lub też z czarnym kolorem tafli jez. Jeziorak. Najstarsza forma nazwy Iławy to łacińskie Ylavia.

wikipedia dla Polaków:

Żuławy (kaszb. zëławie, niem. Werder) – [jest po niemiecku, a po prusku nie ma? - MS] obszary wytworzone przez akumulację materiału rzecznego w deltach rzek. Charakteryzują się bardzo urodzajnymi glebami. Są to zazwyczaj tereny podmokłe. W Polsce termin ten odnosi się głównie do obszaru Żuław Wiślanych.

Pochodzenie nazwy

Problem pochodzenia nazwy „żuławy” nie został dotąd ostatecznie rozwiązany. Część badaczy sądzi, iż pochodzi on od pruskiego wyrazu sulava (wyspa). Inni uważają, że w rdzeniu tej nazwy tkwi polski rzeczownik żuł (namuł leśny). Charakterystyczne jest jednak, że w XIII w., obok łacińskiego wyrazu insula (wyspa) używano również pruskiego olouo. Niemiecka nazwa werder (wyspa) miała początkowo apelatywny charakter i była tłumaczeniem łacińskiego wyrazu insula.

więc sulava to nazwa z przestawką "v" i "l" - suwala itd. jak wyżej opisałem:

żuława---zulawa---sulawa--suwala---suwałki

łacińskie in-sula przypomina - sula_va

sulava i zëławie - też podobne do Iława: ylava

wymowa ë :

É	é	E z akcentem ostrym	dźwięk pomiędzy e oraz y (yj, na końcu wyrazów y)	[e] (e wymawia się jako [ɛ]) [ɨj] w niektórych dialektach [i]/[ɨ] (na obszarze od Pucka do Kartuz) na końcu wyrazów wymawia się jak [ɨ]
Ë	ë	E z dierezą	krótkie e (tzw. szwa, dźwięk pośredni pomiędzy e oraz a)	[ə]

myślę, że zapis i wymowa mogły zmieniać się na przestrzeni wieków, więc dźwięk  >> ë <<  mógł być wymawiany jak  >> é <<  czyli: "y"

 (z)ëławie ==== >  (z)yławie ---- ylava jak najbardziej pasują do siebie

Suwałki więc to miejscowość pierwotnie położona na żuławach czy wysepkach w zakolu Czarnej Hańczy i moim zdaniem 

nazwa Suwałki jest zniekształceniem od nazwy pierwotnej:

Żuławki

i podobnie - nazwa Iławy.

etalpykla.lituanistika.lt/object/LT-LDB-0001:J.04~2005~1367171633112/J.04~2005~1367171633112.pdf

J.04~2005~1367171633112.pdf

/pl.wikipedia.org/wiki/Żuławy

pojezierzeilawskie.pl/ilawa/

pl.wiktionary.org/wiki/Aneks:Język_kaszubski_-_Zasady_wymowy_i_akcent

18

Skąd się wzięła nazwa Elbląg?

IFING  ----  ILFING




przedruk




Ifing... Ilfing, Elbing, Elbląg... 

Czy nazwa naszego miasta ma coś wspólnego ze staroislandzką pieśnią?

Elbląg jest położony nad rzeką o tej samej nazwie, która od samego początku zakładania osad na tym terenie przez wiele wieków stanowiła czynnik stanowiący o atrakcyjności okolicznych terenów. Pełniła funkcję naturalnego szlaku handlowego, stanowiąc jednocześnie oś osadnictwa miejskiego. To w jej bezpośrednim sąsiedztwie powstało elbląskie Stare Miasto. Pierwotna nazwa rzeki Elbląg brzmiała: Ilfing.

Na wstępie przypomnijmy, że – jak już informowaliśmy wiele miesięcy temu – wybitny polski językoznawca, członek Komitetu Językoznawstwa Polskiej Akademii Nauk i Rady Języka Polskiego profesor Jan Miodek twierdzi, że:

Jest to najprawdopodobniej stara nazwa pruska. Do dziś w języku łotewskim „elb” znaczy tyle co bardzo ciemny (...) Niewykluczone jest również praindoeuropejskie pochodzenie, bo dostrzegamy tam tę cząstkę „el”, „ol”, „ou” o znaczeniu: ciekły, wilgotny, mokry. W każdym bądź razie obie nazwy Ełk i Elbląg jako nazwy odrzeczne są niezwykle archaiczne, bardzo stare, liczące sobie kilka tysięcy lat.

15 listopada w Bibliotece Elbląskiej odbyła się konferencja „Dolna Wisła w dziejach Pomorza Gdańskiego do końca XVIII w.” podczas której mgr Jakub Jagodziński wygłosił bardzo interesujący referat, w którym odniósł się do wyraźnego podobieństwa nazw "Ifing" i "Ilfing", nawiązując w tym względzie do spostrzeżenia innego badacza – Leszka Słupeckiego. Rozważania młodego naukowca rzucają nowe światło na pochodzenie nazwy Ilfing, a co za tym idzie – także nazwy Elbląg.

Według badacza Ilfing była rzeką graniczną w kontekście tożsamości kulturowej mieszkańców Truso. Trudno nie zgodzić się z tą tezą. Jednocześnie graniczność rzeki nawiązuje do graniczności rzeki Ifing.

W tym miejscu musimy wyjaśnić kontekst porównawczy rzek Ifing i Ilfing.

Ilfing jest rzeką znaną z relacji Wulfstana – podróżnika, prawdopodobnie anglosaskiego, który około 890 roku odbył żeglugę z Hedeby na Półwyspie Jutlandzkim (dzisiejsze Niemcy) w kierunku wschodnim, wzdłuż południowego wybrzeża Bałtyku, w celu zebrania informacji geograficznych na temat ziem nadbałtyckich. Po siedmiu dniach żeglugi Wulfstan dotarł do ziem zamieszkanych przez Estów (Prusów) oraz do portu Truso położonego nad jeziorem Druzno. Następstwem podróży było jej opisanie przez podróżnika. Popnadto Wulfstan opisał położenie osady Truso, jak również niektóre zwyczaje Estów.

Wiemy już. że nazwa Elbląg pochodzi od nazwy Ilfing. Skąd natomiast wzięła się nazwa Ilfing? Czy wpływ na ukształtowanie tej nazwy miała rzeka Ifing, która jest znana z fragmentu "Eddy poetyckiej" ("Pieśni o Wafthrudnirze")?

Posługując się słownikiem etymologii staronordyckiej, termin Ifing tłumaczony jest jako "poetycka nazwa rzeki" - prawdopodobnie "gwałtowna", "burzliwa", "niepohamowana", "porywcza" (de Vries 1962, s. 283-284). W słowniku nym nie ujęto nazwy Ilfing.



Jak zauważył Jakub Jagodziński:

Określenia przypisane rzece Ifing niezbyt odpowiadają charakterowi dzisiejszej rzeki Elbląg. Obecnie jest to rzeka o spokojnym nurcie, jednak trzeba mieć na uwadze zmiany hydrograficzne na przestrzeni ponad tysiąca lat – być może wtedy Ilfing była rzeką o znacznie bardziej żywym nurcie i zapewne zmienną. W kontekście granicznej funkcji Ilfing należałoby się zastanowić, czy owa "gwałtowność" i "burzliwość" nie może być odniesieniem do charakteru granicy, którą tworzyła ta rzeka. (...) Zbieżność nazw i funkcji może wskazywać na skandynawski rodowód rzeki, która wypływała z jeziora Drużno, nad którym powstała osada Truso.

Rzeka Ilfing w relacji Wulfstana ma charakter graniczny:

(...) Wisła ta jest wielką rzeką i przez to dzieli Witland i Weonodland
Tutaj zaś Wisła zabiera rzece Ilfing jej nazwę i spływa z tego zalewu do morza.

Tereny w okolicy rzeki Ilfing (dzisiaj: Elbląg) były terenami granicznymi. W pobliżu mieszkali Prusowie i Słowianie. Witland oznacza ziemie dawnych Prusów. Położone były one po prawej stronie rzeki. Weonodland (po lewej stronie rzeki) natomiast to ziemia Wendów, czyli Słowian nadbałtyckich (zamieszkujących na wschód od królestwa duńskiego, Norwegii, Szwecji i na terenach od Odry do Gdańska).

 

Podobnie charakter graniczny ma rzeka Ifing, która występuje w "Pieśni o Wafthrudnirze":


Wafthrundir rzekł:
Powiedz mi, Gagnrad, co na progu stojąc
sprawności swej chcesz dać dowód
Jak zwie się rzeka dzieląca Ziemie olbrzymów od bogów?
Odin rzekł:
Ifing zwie się rzeka
dzieląca Ziemie olbrzymów od bogów;
Otwarta płynie ona od wiecznych czasów,
Lodem nie pokryje się nigdy.

Źródło cytatu: "Edda poetycka", "Pieśń o Wafhrundirze" (w mitologii nordyckiej: Vafþrúðnismál)

"Edda poetycka" stanowi najstarszy zabytek piśmiennictwa islandzkiego, datowany na IX wiek n.e. Składa się z 29 pieśni, z których 10 zostało poświęconych bogom (mityczne), natomiast 19 poświęcono bohaterom i wojownikom. Pieśni "Eddy poetyckiej" to utwory mitologiczne oraz pieśni heroiczne; są one bogatym źródłem wiedzy o staroskandynawskich zwyczajach i wierzeniach. Wszystkie pieśni Eddy są anonimowe, prawdopodobnie ich autorzy powtórzyli tylko zasłyszane opowieści.

Czy nazwa rzeki Ilfing (obecnie: Elbląg, wcześniej: Elbing) ma swoje źródło w bardzo starej pieśni nordyckiej (staronordyjskiej) pochodzacej z Islandii? Wiele wskazuje, że tak.



Marcin Mongiałło






m.Elblag.net wiadomości - informacje - ogłoszenia – portal - Elbląg

POLSKIE TRĄBY w Bułgarii

Полски Тръмбеш

Polski Trambsh to miasto w północnej Bułgarii , powiat Wielkie Tyrnowo . Znajduje się około 37 km na północ od Wielkiego Tyrnowa . Centrum administracyjne znajduje się w gminie Polski Trambesh i na dzień 15 marca 2016 r. Ma pod tym adresem 4525 mieszkańców [1] . [2]



тръмбя


За пръв път селището е споменато в османските регистри през 1430 г. с името Полски Търъмбеш. Назовава се с още няколко имена, но във всички има именния термин Тръмбеш. А самата дума „тръмбеш“ е от старославянски „тръмбя“, което означава подготовка на земята преди оран, т.е. почистването ѝ от треви, храсти, стебла и прочее. Към 1865 г. то е имало 40 – 50 български и турски къщи – почти по равно от двете народности. При първото преброяване на населението през 1880 г. жителите са 521.

Полско Косово

Polskie Kosowo to wieś w północnej Bułgarii . Znajduje się w gminie Byala , w dystrykcie Rousse .

Geografia 

Wioska położona jest 63 km na południe od Ruse, wzdłuż rzeki Yantra . Leży na dwóch wzgórzach i jednym w kierunku wschód-zachód. Dwa wzgórza i dolina kończą się na zachodnim brzegu rzeki. Pochodzą na zachód od wioski Enchair przez cztery i pół kilometra. 

Południowe wzgórze kończy się na wschodzie formacją skalną, u podnóża której płynęła rzeka. Badania historyczne pokazują, że na tej formacji skalnej istniała stara rzymska forteca. Formacja skalna została odcięta od głównego wzgórza w czasie, gdy linia kolejowa była narysowana - tam, gdzie obecnie znajduje się stacja kolejowa.

Historia 

Początku różnicowania wsi nie można dokładnie określić, ale stwierdzono, że została ona zbudowana w bezpośrednim sąsiedztwie na północ od starej rzymskiej fortecy i nad rzeką, gdzie znajdował się tak zwany wiejski bahcha (ogród warzywny).

Началото на обособяването на селото не може да се определи с точност, но е установено, че то е изградено в непосредствена близост северно от старата римска крепост и до реката, там където се е намирала някога така наречената селска бахча /зеленчукова градина/. 

Wieś była często zalewana wodami rzeki Jantry i dlatego stopniowo przemieszczała się w górę w kierunku zachodnim, gdzie tunel (Giriza) biegnie wzdłuż linii kolejowej. Przypuszcza się nawet, że był na tej pozycji zajmowany przez napór Turków i ustanowienie rządów osmańskich.

Średniowiecze

Stara rzymska forteca, zwana ludnością Gradishte , znajdowała się na formacji skalnej zwanej Skałą. Odkryto tam pozostałości średniowiecznej osady. Znalezione tu wyroby garncarskie i monety stanowią podstawę do osadnictwa z IV-VI wieku. [1]

Старата римска крепост, наричана от населението Градището, се е намирала върху скалното образувание познато под името „Канарата“. Там са разкрити останки от средновековно селище. Намираните тук керамика и монети дават основание да се датира селището около IV-VI век.[1]

Градището:

Gradishte:

Хисарлъка (Русенско)

Hisarlaka

Przejdź do nawigacji

Przejdź do wyszukiwania

Hisarluka, zwana także „skałą”, to średniowieczna forteca bułgarska położona w pobliżu wsi Polsko Kosowo, Rousse .

Хисарлъка или наричана още „Канарата“ е средновековна българска крепост, намираща се край русенското село Полско Косово.

Lokalizacja 

Na terenie wokół wioski odkryto stanowiska archeologiczne - od neolitu do późnego średniowiecza . W okolicy znajdują się monety z okresu IV-VI wieku oraz ceramika z wczesnego okresu bizantyjskiego. Twierdza znajduje się 20-30 metrów od dworca kolejowego w pobliżu wsi. Twierdza jest nazywana przez mieszkańców „Gradishte”. Zajmuje powierzchnię 10 000 m 2 . Były dwie fortyfikacje, zwane Wielkim i Małym Miastem. Północna część Hisarluk została zniszczona przez kamieniołom wapienia . Małe miasteczko zbudowane jest z łamanych kamieni. [1] Twierdza znajduje się na miejscu rzymskiej drogi prowadzącej z Augusty Traiana i całej Tracji, przechodzącej przez przełęcze górskie (przez Discoduraterae) i Nikopolis ad Istrum. Według niektórych uczonych nazwa twierdzy to Kosowo.

Хисарлъка (Русенско)

Направо към навигацията

Направо към търсенето

Местоположение

В района около селото са разкрити археологически обекти в голям времеви диапазон – от епохата на неолита до късното средновековие. В района са намирани монети от периода ІV–VІ в. и керамика от ранновизантийския период. Крепостта се намира на 20 – 30 метра от железопътната гара край селото. Крепостта е наричана от местните хора „Градището“. Тя е с площ от 10 000 m2. Съществували са две укрепления, наричани Голямото и Малкото градище. Северната част от „Хисарлъка“ е разрушена от кариерата за варовик. Малкото градище е изградена от ломени камъни.[1] Крепостта е разположена на място на римски път от Augusta Traiana и цяла Тракия, който преминава през старопланинските проходи (през Discoduraterae) и през Никополис ад Иструм. Според някои учени, името на крепостта е била „Косова“.

Teren składał się z dwóch fortec oddzielonych głęboką fosą / głębokością na 3 m, szerokością 12 m, długością ponad 60 m /. Dwie fortece zajmowały około 12 akrów. Duże miejsce zajmowało trzy czwarte całkowitej powierzchni i miało kształt wielokąta. Małe miasteczko miało kształt nieregularnego pięciokąta i zajmowało jedną czwartą całkowitej powierzchni. Około 1930 r. Ostatnie mury twierdzy zostały zburzone podczas eksploatacji kamieniołomów pod murami. Fundamenty dwóch wież były widoczne po obu stronach wejścia do wykopu, bez śladu samych drzwi wejściowych. Wiele lat temu po południowej stronie miasteczka znaleziono zwęgloną pszenicę w dwóch słoikach, metalowy krzyż i inne śmieci.

Za murami dużego miejsca znajdował się chrześcijański cmentarz. Znaleziono tam dwa kamienne krzyże, a jeden z wytłoczonym wizerunkiem młota - prawdopodobnie grobowca kowala lub cieśli. Znaleziono także monety rzymskie, aw pobliżu wsi znajdowało się kilka starych kopców, które miały służyć do sygnalizacji i orientacji. 

Badania te zostały wykonane przez archeologa Stefana Stefanowa z Rousse w jego książce z 1956 r. The Antiquities of the Lower Yantra Basin. [2]

Wieś znajduje się 109 metrów nad poziomem morza. Idąc ścieżką logiki dochodzimy do następującego wniosku na temat celu Site / Rock / / - możliwość obserwacji z bardzo dobrą widocznością panoramiczną we wszystkich kierunkach. 

A teraz, kiedy wspinamy się na Skałę i patrzymy we wszystkich kierunkach, mamy przed oczami wspaniały widok, tym bardziej, że obszar ten był naturalnym skrzyżowaniem. 

Oto skrzyżowania dróg: 

Turnovo - Rousse przekraczające rzekę Jantrę w rejonie Kadigiol, przechodzące przez obszar przeciwny do nazwy „Kervanoulou”, dalej przez miasto Byala, wieś Baniska, wieś Katselovo, miasto Katselovo. Ruse;druga droga łączyła miasto Szumen z Dunajem w pobliżu miasta Swisztow - prowadzi przez Szumen, Targovishte, Popovo, Koprivtsi, Bystrentsi przez las, miejscowość „Otreshta”, przecina rzekę Jantrę wzdłuż brodu / getta / pod Gradishte, przechodzi przez miejscowość Ashaorman, przez Borumlie (obecnie wieś Peychinovo), wieś Pavel i dociera do miasta Swisztow

Полски Сеновец

Senovec Polski to wieś w północnej Bułgarii . Znajduje się w gminie Polski Trambesh , powiat Veliko Turnovo .

Geografia 

Panorama polskiego Senovca

Lokalizacja 

Polski Senovets znajduje się w środkowej części równiny Dunaju , 12 km na południowy zachód od miasta Polski Trambesh , 32 km na północ od Wielkiego Tyrnowa , 4,4 km od miejscowości Stefan Stambolovo , 4,4 km od miejscowości Petko Karawelowo i 3 km od wsi Ivancha .

Ukształtowanie 

Ogólnie rzecz biorąc, ulga na wsi jest płaska.

Dla rozliczenia są typowe typ skały i dolnej kredy osadów bolichni - glina piaszczysta, glina gliniastej .

Na północy jest góra Chelebi Bidro, a na południu - Burchina.

На север се намира хълмът Челеби бъдро, а на юг – Бърчината.

• Najwyższy punkt na terytorium Polski Senovec wynosi 115 m.

Wody 

• tama Polski Senovec
• źródło mineralne Bratanevets, źródło mineralne Chalaktsa
• Rzeka Gargalaka (dopływ rzeki Jantry ), znana również jako Senovsky Dere
• река Гаргалъка (приток към река Янтра), известна още като Сеновското дере

Historia 

Wystąpienie 

Grób w polskim Senovcu

Od czasów rzymskich znana jest jako osada. Mieszkańcy byli popularni jako dobrzy pasterze opiekujący się końmi Rzymian, mieszkający w słynnym już teraz Nicopolis ad Istrum (6 km na południe od Polskiego Senovca). Uważa się, że proto-Bułgarzy również skorzystali z tego później. Na terenie osady znaleziono kilka kopców.

Като селище е известно от римско време. Местните жители са били популярни като добри скотовъдци, грижещи се за конете на римляните, пребиваващи в известния за времето си Никополис ад Иструм (6 km на юг от Полски Сеновец). Смята се, че от това са се възползвали и прабългарите векове по-късно. В землището на населеното място са открити няколко могили.

Rządy osmańskie 

Pierwsze informacje o ustanowieniu polskich Senowetów jako bułgarskiej osady pochodzą z XV wieku. Nazwa wsi znajduje się w dokumentach archiwalnych, takich jak Osianovets, Senovets. W Tabak Mahala znaleziono pozostałości cmentarzy chrześcijańskich i artefakty z życia bułgarskiego. W krainie wioski i okolicznych osadach wiadomo, że w połowie tego wieku na tych ziemiach znajdowały się bułgarskie dzielnice. Można powiedzieć, że źródło utrzymania pierwszego sianokosów zajmowało się ceramiką, rolnictwem i hodowlą.

Teren, który jest prawdopodobnie pierwszym wybudowanym w Polskim Senovcu

W okolicy wsi polskich Senovets było kilka małych wiosek: Sarnitsa , głóg , Dunavliy i Suvandzhikyoy -  Сърница, Глогата, Дунавлий и Суванджикьой. Wsie te były stosunkowo małe, około 100-200 osób z każdej wsi. Kiedy rozpoczęły się najazdy osmańskie, mieszkańcy tych wiosek zostali zaatakowani i obrabowani. Bułgarzy z wiosek zjednoczyli się i osiedlili we wsi Sianowec. Później nazwano go Polski Senovec. Uważa się, że inne wsie znajdowały się na terytorium Polski Senovec lub wokół niego. Tak więc wieś Syanowec wita mieszkańców tych wiosek i tworzy większą wioskę w dolinie Tabak Mahala. Zakłada się, że obserwatorzy zostali również powołani na wzgórzu Burchina.

Никополис ад Иструм

Nikopolis z Istrum

Nicopolis ad Istrum (w starożytnej Grecji : Νικόπολις ἡ πρὸς Ἴστρον , w języku łacińskim : Nicopolis ad Istrum, Nicopolis ad Iatrum , „Miasto zwycięstwa w Ister (Dunaj)” [1] [2] ) to starożytne rzymskie miasto, 18 km na północ od Veliko Turnovo drogą do Rousse i 3 km na południowy wschód od Nikup . Jego ruiny są dostępne do zwiedzania od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Starożytne miasto znajduje się na lewym brzegu rzeki Rosicy , tuż po lewej stronie za mostem drogowym Veliko Turnovo  - Ruse. Nicopolis ad Istrum jest badany przez archeologów od 1900 roku. Został założony w 102 roku przez cesarza Trajana na cześć rzymskiego zwycięstwa nad Dakianami . Miasto położone jest w centralnej równinie Dunaju . Pod względem topograficznym składa się z dwóch części. Północna część umocniona jest większa, a południowo-wschodnia część umocniona jest znacznie mniejsza. Łączna powierzchnia wynosi 21,55 ha. Nicopolis ad Istrum i okoliczne tereny to głównie tereny rzemieślnicze, hodowlane i rolnicze, które posiadały liczne bogate wioski (vici), majątki (wille), majątki (saltus) i targi (emporia). Miasto położone było przy ważnej drodze wojewódzkiej z Odessos - Martianopolis - do Melty i prawdopodobnie do Montany.

Никополис ад Иструм (на старогръцки: Νικόπολις ἡ πρὸς Ἴστρον, на латински: Nicopolis ad Istrum, Nicopolis ad Iatrum, „Град на победата при Истер (Дунав)“[1][2]) е античен римски град, разположен на 18 km северно от Велико Търново по пътя за Русе и 3 km югоизточно от Никюп. Руините му са достъпни за посещение от ранна пролет до късна есен. Античният град се намира на левия бряг на река Росица веднага вляво след моста на пътя Велико Търново – Русе. Никополис ад Иструм се проучва от археолозите още от 1900 г. Основан е през 102 г. от император Траян в чест на римската победа над даките. Градът е разположен в централната Дунавска равнина. В топографско отношение се състои от две части. По-голяма е северната укрепена част, а югоизточната укрепена част е значително по-малка. Общата площ е 21,55 ха. Никополис ад Иструм и околността представлявали най-вече занаятчийски, животновъден и земеделски район, в който имало множество богати села (vici), имения (villae), имения (saltus) и тържища (emporia). Градът се е намирал на важния провинциален път от Одесос – Марцианопол – за Мелта и вероятно към Монтана.

https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4


https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%89%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%B9%CE%BD%CE%B1


https://pl.wikipedia.org/wiki/Radomir_(gmina)



https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%A2%D1%80%D1%8A%D0%BC%D0%B1%D0%B5%D1%88

https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%81%D0%BA%D0%BE_%D0%9A%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%BE

https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%A1%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%86

https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%81_%D0%B0%D0%B4_%D0%98%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BC