Bestia z Gévaudan zabiła 112 osób. Na temat tej tragedii powstało
mnóstwo publikacji prasowych i książek. Zachowały się także oryginalne
notatki sporządzone przez okolicznych mieszkańców. Opisy tajemniczej
bestii nie pasowały do żadnego znanego zwierzęcia, co zrodziło wiele
spekulacji. Wieśniacy wierzyli, że był to wilkołak. Inni widzieli w niej
skrzyżowanie ogromnego wilka z psem, a nawet egzotyczne drapieżniki. W
paryskim Muzeum Historii Naturalnej wnikliwie analizowano wszystkie
rysunki anatomiczne z XVIII wieku, ale nie wydano jednoznacznej opinii.
Okazuje się jednak, że wyjaśnienie tej zagadki może być znacznie
bardziej "ludzkie" niż kiedykolwiek sądzono, a najwięcej na sumieniu
zdaje się mieć bohater, który zabił bestię i ocalił Gévaudan...
POCZĄTEK HORRORU
 |
| Prowincja Gévaudan. |
Na początku czerwca 1764 roku, młoda kobieta z Langogne (w
prowincji Gévaudan), pilnująca stada krów w pobliżu lasu Mercoire,
została zaatakowana przez tajemnicze stworzenie. Na widok bestii, psy
towarzyszące dziewczynie uciekły w popłochu. Tylko odwaga bydła, które
zgromadziło się wokół kobiety i rogami próbowało odstraszyć bestię,
uchroniła ją przed śmiercią. Kobieta, choć nie odniosła żadnych obrażeń,
znajdowała się w wielkim szoku. Gdy wróciła do domu, jej ubranie było w
strzępach. Gdy zaczęła opisywać wygląd potwora, nikt z mieszkańców jej
nie uwierzył. Wszyscy zgodnie sądzili, że kobietę zaatakował wilk a
dziwny opis jaki podała wytłumaczono tylko i wyłącznie histerią
niedoszłej ofiary. Po kilku dniach sprawa ataku ucichła.
Jednak kilka tygodni później nikt już nie bagatelizował opowieści o
dziwnym stworzeniu. 30 czerwca w Saint-Etienne-de-Ludgares, bestia
pojawiła się ponownie. 14-letnia Jeanne Boulet została pierwszą ofiarą a
jej na wpół zjedzone ciało odnaleźli wieśniacy. O ile do końca sierpnia
bestia zaatakowała jeszcze dwa razy (8 sierpnia zabijając 15-letnią
dziewczynę a 25 sierpnia chłopca w tym samym wieku), to od września
krwiożercze ataki przybrały na sile. Umierały kolejne osoby a drapieżnik
stawał się coraz bardziej zuchwały. 8 października 15-letni chłopiec z
Pouget wrócił do domu śmiertelnie przerażony. Na jego głowie i klatce
piersiowej brakowało kawałków skóry, jednak przeżył spotkanie z bestią,
podobnie jak dwie kolejne zaatakowane osoby. Wszyscy twierdzili zgodnie,
że zaatakowało ich coś, co przypominało wilka ale wilkiem nie było.
.jpg) |
Wpis w księdze parafialnej w Saint-Etienne-de-Ludgares dotyczący pierwszej opisanej ofiary:
"Rok 1764. 1 lipca została pochowana bez sakramentów, w tutejszej parafii, Jeanne Boulet zabita przez bestię(...)" |
W niedługim okresie od pierwszego ataku do miasta zwołana została
armia. Do Langnone przyjechał kapitan Duhamel, który dowodził dwiema
kompaniami "dragonów". Gdy przenieśli się do St-Chely-d'Apcher, zostali
zakwaterowani w miejscowych domach i opłacani przez władze Gévaudan.
Nie udało im się wytropić bestii, jednak po zastrzeleniu przez nich
ogromnego wilka, wszyscy po cichu liczyli na to, że koszmar się
skończył. Bardzo szybko okazało się, że jest zupełnie inaczej. Gdy na
przestrzeni kolejnych tygodni znaleziono "oskalpowane" zwłoki 13-latka,
stało się dla wszystkich jasne, że bestia ma się dobrze i nie zamierza
przestać. 19 października pasterze natknęli się na rozczłonkowane części
ciała kobiety z Grazieres. Kilka dni później znaleziono zwłoki
70-leniej Catheriny Vally, świadkowie twierdzili także, że bestia "piła
jej krew i zjadała kobietę".
 |
| Na tych terenach w prowincji Gévaudan, w latach 1764-1767, grasowała bestia. |
DUHAMEL NA RATUNEK
 |
Most w Paulhac. W tym miejscu Marie Jeanne Valet
stoczyła wygraną walkę z bestią. |
Pod koniec października 1764 roku wydano dekret zabraniający dzieciom
i kobietom pracować samotnie na polach i w obrębie lasów. W tym samym
czasie dwóch myśliwych wytropiło potwora. Wystrzelili do niego z
odległości około 10 kroków. Istota upadła, jednak po chwili podniosła
się. Po drugiej serii strzałów bestia upadła ponownie lecz i tym razem
wstała i na chwiejnych nogach umknęła do pobliskiego lasu. Do
uciekającego stworzenia myśliwi wystrzelili jeszcze dwa razy i za każdym
razem bestia padała, by po chwili podnieść się i biec dalej. Miejscowi
po usłyszeniu tej relacji, udali się w tam. Odnaleźli ślady krwi,
prowadzące do lasu i nabrali pewności, że rany bestii były śmiertelne.
Jednak ku ich przerażeniu w ciągu następnych dni znaleziono kolejne
ofiary. Legenda zaczęła rosnąć, a na Gévaudan padł blady strach...
Ani rozłożona w górach trucizna, ani pułapki, które skutkowały zwykle
na wilki, nie podziałały na bestię. W grudniu, z rozkazu samego króla,
rozpoczęły się wielkie łowy, którym dowodził kapitan Jean-Babtiste Louis
Francois Duhamel. Poprowadził przeciw bestii 57 dragonów (40 pieszych i
17 konnych). Sam król zarządzał pojmanie bestii, by mogła zostać
wystawiona na królewskim dworze. Wieść o wielkiej nagrodzie za zabicie
lub schwytanie potwora zadziałała jak magnes, ściągając do Gévaudan
ludzi każdego stanu chcących zdobyć sławę i bogactwo. Myśliwi dołączyli
do dragonów i w czasie miesięcznych łowów ubito ponad setkę wilków.
Bestii jednak nie schwytano. Duhamel, chcąc zmylić bestię, rozkazał
swoim żołnierzom przebrać się w damskie ubrania i udawać pasterki. Bez
skutku. Nabrano wtedy przekonania, że stwór wykazuję się wręcz ludzką
inteligencją, gdyż skutecznie unikała wszystkich zasadzek, niweczyła
plany tropicieli umyślnie z nich szydząc i prowadząc pościg bez celu po
lesie lub na bagna. Dragoni Duhamela i profesjonalni myśliwi, tropiciele
i wyborowi strzelcy nie zdołali zdziałać nic a rozdrażniony wszystkim
lud dość miał już wyrzutków jedzących ich chleb, depczących pola i
nawiedzających domy. Pod nosem zwaśnionych stron historia rozgrywała się
nadal a "bestia z Gévaudan" siała jeszcze większy strach niż przedtem.
Jej historia odbiła się już echem w całej Europie.
JAK OPISAĆ NIEOPISANE?
Opisy naocznych świadków i osób, które przeżyły ataki różniły się od
siebie. Rozbieżności te wynikały z kilku powodów: świadkowie nie
widzieli tego stworzenia z bliska a osoby, które zostały zaatakowane,
bardziej były zajęte ratowaniem własnej skóry niż przyglądaniem się
bestii. Różnice w zeznaniach świadków mogą także sugerować, że
atakujących osobników mogło być więcej. Zachowało się kilka ówczesnych
opisów sporządzanych krótko po atakach:
"Jakkolwiek jest rozmiaru rocznego cielęcia, płaszcz czerwonawy,
większa i ciemniejsza niż reszta ciała głowa, ze szczękami zawsze
rozwartymi, uszy krótkie i proste, czarny pasek szeroki na cztery palce
wzdłuż pleców, pierś biała i wielce szeroka, ogon bardzo długi i mocny
za wyjątkiem koniuszka, który jest biały, tylne łapska są wielkie i
długie, te od przodu, krótkie i porośnięte długim włosiem. Ma sześć
pazurów na każdej łapie, co zostało zauważone z jej śladów na śniegu lub
ziemi."
"Jej futro było czerwonawe, jej łeb wyciągnięty w przód. Jak
wielkiego charta jest jej pysk a jego koniec jest ogromnych rozmiarów,
wstrętny i szorstki. Jej uszy są małe i sterczące jak rogi i zwinięte
jak ślimak. Jej pierś jest szeroka, nieznacznie siwa. Wzdłuż jej pleców
biegnie czarny pasek. Jej przepastny gardziel jest dobrze uzbrojony w
zęby co tną jak szabla, znakomite do odcinania głów. Taka szczęka jest
rzadka u innych zwierząt. (..) Tnie ostro i porządnie jak brzytwa i nie
szczędzi nikogo. Z jakiej był ten potwor rasy?".
"Jej szczęki są takie same jak lwie lecz większe(...). Kark jest
obrośnięty włosiem, długim, czarnym i gdy jeży się czyni jej widok
jeszcze straszniejszym. W dodatku do dwu rzędów wielkich ostrych zębów
ma jeszcze dwa w formie obronnych kłów, tak jak dzik a są one niezwykle
ostre."
"(...)Nie jest wilkiem, paszcza jest zawsze rozwarta, uszy krótkie i
proste, pierś biała i szeroka, ogon bardzo długi i mocny, tylne łapy
wielkie i długie, zgodnie z niektórymi mające kopyta jakby końskie, te
od przodu były krótsze i porośnięte długim włosiem, ma 6 pazurów na
każdej łapie. Nie jest w rejonie znane żadne dzikie zwierzę z którego
mogłaby się narodzić. Możesz dojść do wniosku, że będąc podobną do wilka
i trochę do niedźwiedzia może być połączeniem niedźwiedzia i wilczycy
(...). Może być dobrze wielką małpą z powodu dowodów, że kiedy
przekracza rzekę podnosi się na tylnych nogach i brodzi, jak to czyni
człowiek."
"Jej przednie nogi są krótkie ale łapy są w formie palców, uzbrojone w
długie szpony. Jej tył przypomina tył tego co jest zwane rekinem lub
krokodylem, jest pokryty łuskami (...). Jej tylne łapy są jak końskie i
staje na nich rzucając się na ofiarę. Jej ogon przypomina ogon pantery i
jest być może nawet trochę dłuższy. Ciało jej jest wielkości
jednorocznego bydlęcia pokryte od jednej do drugiej strony krótkim,
jednolitym płaszczem w kolorze brązowo-czerwonym. Nie ma za to prawie w
ogóle futra pod brzuchem."
ŚMIERĆ NA WIELE SPOSOBÓW...
 |
Jeden z pierwszych rysunków przedstawiających bestię,
sporządzony zaraz po pierwszych atakach w roku 1764. |
Kobiety i dzieci ginęły w specyficzny i okrutny sposób. Często bestia
zjadała swoje ofiary i nawet, kiedy próbowano jej przeszkodzić udawało
się jej czasem oderwać kawałek od ciała i uciec z tym do lasu. Ofiary
umierały poza domem, w przerażeniu, bezsilności i osamotnieniu, często z
dala od najbliższych. Ciała znajdowano bez oczu, twarzy, oskalpowane, z
oderwanymi kończynami, przegryzionymi gardłami, połamanymi kończynami,
wykrwawiające się, bez głów lub z wydartymi wnętrznościami (w ponad 60
przypadkach organy wewnętrzne ofiar były wydarte). Bestia często
przegryzała bok i nerki, uderzała w głowę miażdżąc ją przed zjedzeniem i
mówiono, że jednym kłapnięciem szczęk potrafiła człowieka tej głowy
pozbawić. W jednym z przypadków na szyi dziewczyny wciąż wisiał na
łańcuszku złoty krzyż, podczas gdy jej głowa została znaleziona kilometr
dalej. Często ubrania były ściągnięte z ofiar, a w kilku przypadkach
ciała znaleziono zagrzebane w ziemi. Niektórych morderstw nie udało się
wyjaśnić: w górach Margeride odkryto świeże ciało leżące na śniegu,
jednak wokół niego nie znaleziono żadnych śladów, które mogłyby
cokolwiek powiedzieć.
Tak wiele metod zabijania swych ofiar nie mogło być dziełem
przypadku. Okrucieństwo bestii wydawało się być zamierzone, tak jakby
wszystko czyniła z premedytacją. Zwierzę niezdolne jest do umyślnego
morderstwa i traktowania ofiar w taki sposób, toteż już wtedy niektórzy
twierdzili, że najbardziej prawdopodobną hipotezą wydaje się być ta, że
to człowiek kierował bestią, a ona zabijała jedynie na jego polecenie.
OFIARĄ BYĆ...
 |
Wpis dotyczący śmierci i pogrzebu Magdaleine Mauras.
Racles, 30 września 1764 roku. |
Kilka ofiarom udało się przeżyć spotkanie z potworem. Niektórzy
zyskiwali potem sławę, poszanowanie i pieniądze, a najsławniejsi z nich
to Jacques Portfaix, Marie-Jeanne Valet oraz Jeanne Jouve. 12-letni
Jacques Portfaix, który obronił siebie i sześcioro innych dzieci został
nagrodzony za odwagę i przyjęty jako oficer do armii francuskiej.
Marie-Jeanne Valet z Paulhac zwana "La Poucelle", przegnała monstrum
używając, wykonanej przez siebie, dzidy. Jednak najbardziej odważną była
Jeanne Jouve, matka sześciorga dzieci, która 9 marca 1765 roku w Fau de
Brion obroniła troje z nich, używając jedynie gołych pięści i kamieni.
Kobieta została bardzo poważnie ranna, a jedno z jej dzieci zmarło.
Król, w nagrodę za męstwo wynagrodził ją 300 liwrami.
Większość z osób, które uszło z życiem doznawała głębokich
psychicznych urazów związanych z traumatycznymi przeżyciami. Pewna
dziewczyna oszalała po tym, jak na własne oczy widziała bestię
odgryzającą głowę jej siostrze. Pewien rolnik, który wcześnie rano
pracował na polu, tuż przed świtem zauważył, że stwór zbliża się do
niego. Z pomocą kosy udało mu się obronić się i uciec, jednak gdy wrócił
do domu, z przerażenia na kilka godzin stracił przytomność.
 |
Wpis w księdze parafialnej w Clavieres z roku 1767
na temat pogrzebów ofiar zabitych przez bestię. |
Liczba zabitych zwierząt domowych była stosunkowo niska, znajdywane
były one niedojedzone lub zabite, czasami także nietknięte. Wyraźnie
stworzenie preferowało ludzkie mięso. Posądzane o ataki wilki nie
zachowują sie w taki sposób, trzymając się od człowieka z daleka. Bestia
na swoje ofiary wybierała kobiety i dzieci, zapewne ze względu na łatwą
zdobycz, gdyż nie stawiały one praktycznie żadnego oporu. Czasami też
specjalnie płoszyła owce i kozy, by wywabić i zabić ich pasterzy.
Nieprawdopodobnym był fakt, że przez ten czas pozostawała nieuchwytna.
Przecież żadne stworzenie nie jest w stanie tak skutecznie ukrywać się
przed człowiekiem.
Bestia z Gévaudan sprawiała swą obecnością kłopot nie tylko
mieszkańcom ale przede wszystkim władzy, która okazała się bezsilna w
konfrontacji zarówno ze stworzeniem, jak i z napięciami społecznymi,
które prowadzić mogły do niechcianej rewolucji, bo jak w oczach ludu
wyglądać miała władza, która nie jest w stanie poradzić sobie z
przerośniętym wilkiem kiedy kraj, szargany konfliktami, wymaga znacznie
poważniejszych decyzji.
"LOUP-GAROU" I BOSKA KARA...
 |
Gabriel-Florent de Choiseul-Beaupré.
Uważał, że bestia jest karą za grzechy. |
Strach mieszkańców rósł wraz z rozwojem wydarzeń. Bestia atakowała
głównie za dnia, toteż wszyscy bali się wychodzić z domu oczekując w
napięciu dzwonu obwieszczającego śmierć kolejnej ofiary. Panika, terror
oraz dewastacja i zaniedbanie upraw doprowadziły do klęski głodu, która
nawiedziła Gévaudan w roku 1765. W tej atmosferze rodziły się kolejne
legendy, a masowa histeria pogłębiała poczucie wszechobecnego
zagrożenia. Powstawało coraz więcej nieprawdopodobnych opowieści, a
potworowi zaczęto przypisywać nadprzyrodzone moce. Władze kościelne
podsycały w ludziach strach. W grudniu 1764 roku biskup Mende,
Gabriel-Florent de Choiseul-Beaupré, stwierdził, że bestia jest boską
karą za grzechy Gévaudan. Według kościelnego stanowiska istota ta
pochodziła od Boga i daremne były wysiłki w schwytaniu i zabiciu jej.
Nakazał również wiernym prosić o boskie przebaczenie. To doprowadziło to
przekonania, że bestia w rzeczywistości jest "loup-garou" czyli
wilkołakiem. Jako, że wiara w wilkołaki była ważnym elementem
francuskiego folkloru (pewne z angielskich źródeł wspomina nawet o
"Wilkołaku z Gévaudan"), mieszkańcy szybko w to uwierzyli. Wtedy to
pojawiły się doniesienia, że widziano bestię w towarzystwie człowieka. W
Pompeyrac trzy kobiety idące do kościoła, obok lasu Favart, napotkały
mężczyznę z dłonią pokrytą gęstym futrem. Kolejna, podobnie niesamowita
relacja pochodzi z Escures, kiedy ludzi na drodze do kościoła zaczepił
człowiek, którego ciało było nienaturalnie pokryte futrem.
 |
Zapiski z roku 1766 na temat ataków bestii.
Archiwum miejskie w Lozere. |
Opowiadano, że nocą "wilkołak" podkrada się w okolice domów i słychać
jak mówi na wpół ludzkim głosem; słyszano także jego śmiech. Dla zabawy
rzucał się na rosłych mężczyzn, przewracając ich i paraliżując, jednak
nie czyniąc im krzywdy. Coraz powszechniejszym stawało się z czasem
przekonanie, że istnieje nie jedna a cała grupa tych istot. Wysnuto ten
wniosek na podstawie wielkiej liczby ataków: zdarzyło się, że bestia
zabiła człowieka, a na drugi dzień, 40 mil dalej, zginął kolejny.
Pojawiły się nawet sugestie, że za morderstwa odpowiedzialny jest
psychopata, gdyż widziano jakoby niektórych ataków dokonała istota na
której brzuchu widać było ślady przypominające guziki. Jednak mogły to
być również sutki lub cętki. Teoretycznie człowiek nie byłby przecież
zdolny do poruszania się w podobny sposób, biorąc pod uwagę fakt, że
bestia kilkukrotnie była ścigana przez psy lub "obławników".
Równocześnie z niesamowitymi doniesieniami pojawiały się także logiczne
wytłumaczenia. Już wtedy ci, którzy nie wierzyli w jego "piekielną"
naturę twierdzili, że istota jest wściekłym wilkiem lub zbiegłą z
menażerii lub statku hieną, panterą lub tygrysem. Wersja, że jest
zmutowanym zwierzęciem również była brana pod uwagę.
"CZYNNIK LUDZKI" CHAUMETTE'A
 |
| Bestia z Gévaudan zabijająca chłopca. |
7 lutego 1765 roku kapitan Duhamel stracił cierpliwość. Wydał
polecenie, aby każdy, kto zdolny jest nosić broń, wziął udział w
kolejnym polowaniu. Wkrótce pojawiła się plotka, że około dwudziestu
tysięcy ludzi przetrząsało doliny i góry, przez które wiodły ścieżki
bestii z Gévaudan. Liczba uzbrojonych chłopów była jednak zawyżona, aby
poinformować króla, że robiono wszystko, co tylko było możliwe. Ponadto
mieszkańcy byli w tamtym okresie praktycznie bezbronni. Po powstaniu
Hugenotów w Cévennes (1701 - 1705), skonfiskowano w tej prowincji
większość broni palnej, co także może wykluczać polowanie na tak wielką
skalę.
Po kolejnej brutalnej napaści na dwoje dzieci, czas Duhamela
w Gévaudan dobiegł końca. Nie osiągnął on zamierzonego efektu, w skutek
czego wyjechał w charakterze wielkiego przegranego. Na jego miejsce (z
rozkazu króla Ludwika XV) 17 lutego 1765 roku zastąpił go "wielki łowca"
- Jean-Charles Marc Denneval. Był on normandzkim szlachcicem słynącym z
tego, że w ciągu swojego życia ubił ponad tysiąc wilków. Zaraz po
przybyciu do Gévaudan wyruszył na wielkie łowy, zabierając ze sobą
najlepsze psy myśliwskie, jakimi dysponował. W maju tego roku bestia
zabiła cztery osoby. Miesiąc później Denneval zrezygnował, stwierdzając,
że
"bestia to na pewno nie wilk". Gdy 16 czerwca szykował się do
wyjazdu, bestia zaatakowała i poszarpała małą dziewczynkę, którą ludzie
cudem wyrwali z jej paszczy w ostatnim momencie. 21 czerwca istota
zabiła 14-letniego chłopca, pożarła 45-letnią kobietę i rozszarpała małe
dziecko. Kolejny sławny myśliwy przegrał z bestią...
 |
Dom Chaumette'a w Suagues. Na terenie tej posiadłości
Jean Chastel zastrzelił bestię. |
Jednak wcześniej, 29 kwietnia 1795 roku, wydarzyła się bardzo dziwna
historia, przemilczana przez większość historyków. rzuca ona nowe
światło na powiązanie ataków z "czynnikiem ludzkim". Własnie wtedy
miejscowy szlachcic, zwany Chaumette, oraz jego dwaj bracia napotkali
bestię zamierzającą zaatakować pasterza. Zwierzę wyszło im na przeciw i
zaczęło się dziwnie przypatrywać Chaumette'owi. Według zeznań świadków,
podniosło ogon i zaczęło nim machać, tak jak pies chcący wyrazić radość
na widok znajomej osoby. Strzelili więc i potwór zwalił się na ziemię,
tarzając się kilka razy. Po drugim strzale istota wyczołgała się do
pobliskiego lasu i zniknęła wśród drzew. Wszyscy ponownie mieli
nadzieję, że bestia odeszła, by zdechnąć gdzieś w dziczy. Tymczasem
pewien jezuita twierdził, że wie dlaczego istota zachowywała się w taki
sposób. Bestia była, według niego, hrabią Vargo (lub Vargas - jak podają
niektóre źródła), znajomym Chaumette'a, który przybrał formę wilkołaka.
Szlachcic miał wyznać kiedyś swym przyjaciołom w sekrecie, że ów
jezuita miał rację, co do tego, że bestia go zna. Duchowny był potem
przesłuchiwany przez Chaumette'a, zaciekawionego jaką drogą doszedł on
do takiego wniosku, jednak ten odpowiedział mu, iż nie powie nic więcej,
gdyż zwierzchnicy zakazali mu o tej sprawie rozmawiać. Dziwne
zachowanie bestii nie było ostatnim takim przypadkiem (o czym będzie
mowa później), co jasno daje do zrozumienia, że stworzenie znało nie
tylko Chaumette'a.
"WILK Z CHAZES" I ZMOWA MILCZENIA
 |
| Podpis Jean-Charlesa Dennevala. |
Król Ludwik XV szalał ze złości. Na europejskich dworach coraz
głośniej mówiono o dziwnym przypadku w południowej Francji, wyśmiewając
się z tego, że król nie potrafi zapewnić bezpieczeństwa swoim poddanym,
nawet przed wilkami. W miejsce Dennevala powołany został Antoine de
Beauterne. Wysłannik królewski cel miał jeden: zabić bestię i dostarczyć
ją do Wersalu.
De Beauterne na początku niewiele jednak zrobił - zbadał okolicę,
naszkicował kilka map ze szlakami zwierzęcia i czekał. 21 września
zorganizował obławę złożoną z 40 miejscowych łowców i 12 psów. Wszystko
szło zgodnie z planem i myśliwy otoczył leśną dolinę niedaleko wioski
Pommier. Psy zaczęły ujadać i wkrótce de Beauterne zobaczył jak bestia
wyskakuje z krzaków, desperacko próbując uciec przed obławą. Wystrzelił a
kula trafiła w jej lewy bark. Po nim wystrzelili inni a jedna z kul
przeszyła oko i czaszkę. "Bestia z Gévaudan padła!" krzyknął de
Beauterne a myśliwi zadęli w róg. Jednak ku zdumieniu wszystkich wstała
i rzuciła się na myśliwego, ten zdążył jednak strzelić, raniąc ją
śmiertelnie. Zabitym zwierzęciem okazał się wielki wilk, który został
przewieziony do Besset, lecz Marie-Jeanne Valet (znana też jako "La
Pucelle"), która przeżyła spotkanie z bestią, stwierdziła, że istota
ubita nie jest tą bestią, której ona stawiła czoła. De Beauterne miał
opinię chytrego i podstępnego człowieka, toteż szybko pojawiły się
głosy, że on sam spreparował zwłoki, chcąc łatwo zyskać sławę i
pieniądze, przeznaczone dla tego, kto wybawi Gévaudan od bestii.
 |
Markiz Jean-Joseph d'Apcher.
Organizator ostatniego polowania na bestię. |
Po dokładnych oględzinach stwierdzono, że "wilk z Chazes" był bardzo
rzadkim typem wilka mierzącym 180 cm, o wadze 65 kg, wielkim łbie i
kłach długości 3,5 cm. Oficjalnie stwierdzono, że wilk ten był "bestią
z Gévaudan" i sprawę zamknięto. Dla wiosek leżących w tym regionie była
to nieopisana radość, jednak wielu nadal twierdziło, że to nie bestia. W
ciągu następnych miesięcy nie pojawiły się żadne wieści o atakach, ale
tylko dlatego, że sam król wydał dekret zabraniający komukolwiek mówić o
bestii, i sam był przekonany, że padła ona z ręki de Beauterne'a, który
został odznaczony orderem św. Ludwika oraz zyskał sławę i majątek. Jego
zdobycz została wypchana i wysłana do paryskiego Muzeum Historii
Naturalnej. Zaginęła jednak na początku XX wieku. O tym, że istota zwana
"wilkiem z Chazes" nie była odpowiedzialna za ataki przekonano się już
21 grudnia 1765 roku, kiedy horror rozpoczął się na nowo. Niedługo potem
w Julianges zaginęła mała dziewczynka, a jedynymi częściami ciała,
jakie udało się odnaleźć, były jej dłonie i stopy. Terror utrzymywał się
i ludzie nadal nie wychodzili z domów. Jednak w wyniku oficjalnego
zabicia potwora przez de Beauterne'a, zaprzestano dokładnej rejestracji
dalszych ofiar.
Szybko powołano kolejnego pogromcę bestii. Był nim François Antoine,
rusznikarz króla i "Wielki Łowczy Wilków Królestwa". Przybył on w
towarzystwie czternastu myśliwych i sfory kilkudziesięciu psów. Pomagała
mu grupa miejscowej szlachty i żandarmów. Na miejscu był też syn jego
poprzednika - Antoine'a de Beauterne. Wkrótce do obławy przyłączył się
także Jean Chastel - człowiek, który miał odegrać tutaj najważniejszą z
ról...
JEAN CHASTEL - BOHATER CZY OJCIEC BESTII?
 |
| Broń, z której Chastel zabił bestię. |
Jean Chastel nie miał dobrej opinii wśród miejscowej ludności. Ten
emerytowany myśliwy często dorabiał jako karczmarz, jednak bardziej
znany był z kłusownictwa, przez co często popadał w konflikt z
miejscowym prawem. Chastel i jego synowie byli na usługach hrabiego de
Morangiès i markiza d'Apcher, bardzo wpływowych osobistości, którzy
często wyciągali Chastela z aresztu.
Podczas kolejnej obławy prowadzonej w październiku 1766 roku przez
François Antoine'a, doszło do nieoczekiwanego incydentu. Synowie
Chastela (Pierre i Antoine) świadomie narazili życie kilku szlachciców,
kiedy ci wytropili już bestię i zbliżyli do niej gotowi do strzału. W
tym właśnie bracia Chastel spowodowali ich upadek z końmi do ciasnego
wąwozu a bestia uciekła. Bracia zostali natychmiast zatrzymani i
uwięzieni. Podczas ich pobytu w więzieniu przez cztery miesiące (do
marca 1767 roku) bestia ani razu się nie pojawiła. Była to najdłuższa
przerwa w atakach od czasu pierwszego spotkania bestii. Bracia Chastel
zostali zwolnieni z więzienia 1 marca 1767 roku, po tym, jak wstawiła
się za nimi markiza d'Apcher. Co najdziwniejsze - dzień później "bestia
z Gévaudan" zaatakowała ponownie... do czerwca ataki nasiliły się
bardziej niż kiedykolwiek przedtem. Ludzie, którzy już wtedy
podejrzewali, że Chastelowie mają coś wspólnego z atakami bestii,
zniszczyli ich posiadłość w La Besseyre Saint Mary. Zburzono także leśny
dom Antoine'a Chastela, położony na szczycie Mont Mouchet.
 |
"Jean Chastel" wygrawerowane
na broni, z której zabito bestię. |
19 czerwca markiz Jean-Joseph d'Apcher zorganizował i opłacił obławę
złożoną z trzystu strzelców. Jean Chastel przygotowując się do
polowania, przetopił trzy srebrne medaliony z wizerunkiem Matki Boskiej
na kule, które poświęcił w kaplicy Matki Boskiej z Beaulieu. W trakcie
polowania, w okolicach Saugues, wprawił wszystkich w osłupienie, kiedy
wyszedł na środek polany, uklęknął, założył okulary, wyciągnął różaniec i
otworzył Biblię. Czytając czekał na bestię... Ta niespodziewanie
wyskoczyła z krzaków, jednak gdy tylko zauważyła myśliwego - stanęła
nieruchomo. Według relacji świadków, nagle zrobiła się spokojna.
Przyglądała się Chastelowi, machając przy tym ogonem. Dokładnie tak, jak
zachowywała się w obecności wspomnianego wcześniej Chaumette'a.
Wystraszeni towarzysze zaczęli krzyczeć, aby strzelał, on jednak
spokojnie zdjął okulary, zamknął Biblię a różaniec schował. Wolno
wycelował. W tym czasie bestia stała nieruchomo, wciąż przyglądając się
Chastelowi. Po pierwszym strzale stworzenie nawet nie drgnęło, drugi
strzał powalił jednak zwierzę na ziemię. Bestia w końcu była martwa,
zostawiając po sobie tragiczny bilans ofiar: 112 zabitych, 53 rannych...
Istota została zabalsamowana a następnie wożona od miasta do miasta,
gdzie ludzie za drobną opłatą mogli ją zobaczyć. Król rozkazał, aby
pokazana została w Wersalu, więc Jean Chastel udał się tam. Niestety,
techniki ówczesnego balsamowania były niedoskonałe, dlatego bestia
zaczęła się powoli rozkładać. Gdy w końcu dotarł na królewski dwór,
zdenerwowany widokiem i smrodem król polecił swoim dworzanom
niezwłocznie to zakopać. Odmówił też wypłacenia nagrody myśliwemu, toteż
Chastel wrócił z niczym. Został jednak bohaterem miejscowej ludności,
zdobywając ich szacunek, uznanie i wdzięczność... Czy słusznie? Okazuje
się, że jednak nie, bowiem rodzina miała na sumieniu znacznie więcej niż
tylko kłusownictwo...
BESTIA NA ROZKAZ?
 |
Stela przedstawiająca Jeana Chastela
w La Besseyre-Saint-Mary. |
Bardzo modne w tamtych czasach było posiadanie własnej menażerii z
egzotycznymi zwierzętami, przywiezionymi z odległych francuskich
kolonii. Synowie Chastela również posiadali taką. Pierre i Antoine
Chastel mieli bardzo rozległe kontakty w Afryce, dzięki którym
sprowadzali lwy, tygrysy i inne dzikie zwierzęta. Poza tym chwalili się
przy wielu okazjach, że są w posiadaniu rzadkiego gatunku hieny, która
do złudzenia przypominała opisywaną przez wszystkich bestię. Chastelowie
znani byli również jako znakomici treserzy dzikich stworzeń, co stawia
ich w pozycji "podejrzanych". Wiele ciał odnalezionych
w Gévaudan wskazywało na zbrodnie o charakterze seksualnym (zdjęta,
nienaruszona odzież), co wyklucza udział zwierzęcia przynajmniej w
niektórych przypadkach. Zachowanie bestii w obecności zarówno
Chaumette'a jak i Chastela, sugeruje, że stworzenie traktowało ich jak
osoby jej znane. W archiwach zachowały się relację o tym, jak Chaumette
płacił wielkie sumy za sprowadzanie dzikich zwierząt. Wiadomo również,
że był częstym gościem menażerii braci Chastel. Wiadomo również, że nie
dochodziło do ataków, kiedy braci Chastel nie było w pobliżu lub
znajdowali się w więzieniu. Sam Jean Chastel często był opisywany jako
osoba o wyjątkowo złej reputacji. Znane są też przypadki kiedy
spacerował po swojej posiadłości, prowadząc obok siebie hienę, którą
miał szkolić by zabijała na rozkaz. Hiena w tamtych czasach odgrywała
rolę mitycznego stworzenia, a żaden z mieszkańców nigdy nie widział
takiego zwierzęcia na oczy. Łatwo więc było przestraszonym wieśniakom
uznać hienę za tajemniczego, krwiożerczego potwora, jej
charakterystyczne cętki mogli pomylić z guzikami (opisywanymi przez
świadków), a odgłosy jakie wydawała wziąć za ludzki śmiech.
 |
| Oryginalny podpis Jeana Chastela. |
Co więcej, "bestia z Gévaudan" (a raczej jej pan) sprawiała wrażenie
świetnie poinformowanej o miejscu polowań i obław, do tego stopnia, że
potrafiła ich unikać. Nigdy też nie dała się złapać. Często jednak
napadała w ich bliskiej okolicy. Ojciec i synowie Chastel brali udział w
polowaniach i to oni przeważnie pierwsi byli na miejscu zdarzenia, tak
jakby dokładnie wiedzieli gdzie znajduje się "ich" bestia. Mimo, że
zabójca bestii został lokalnym bohaterem, nie wszyscy darzyli go
sympatią. Po śmierci Chastela, jego dom został spalony przez okolicznych
mieszkańców, a prochy przysypane solą. Tak nie postępuje się z
bohaterami. Swoją sławę zawdzięczał głównie wpływowym protektorom,
którzy mieli duże możliwości, aby oczyścić go ze wszystkich zarzutów. Z
czasem zapomniano o powiązaniach rodziny Chastel z atakami. Potomni
zauważali jedynie to, że wybawił ich od bestii, a po jego interwencji
nigdy więcej nie doszło do podobnych wypadków w tym rejonie. Dziś w w La
Besseyre Saint Mary stoi stela ku jego czci, jednak wciąż pojawiają się
głosy (coraz częściej zresztą), że wystawiono tam pomnik oprawcy i
kryminalisty...
GDZIE LEŻY PRAWDA?
Teorii na temat tego, czym lub kim była bestia, jest bardzo wiele.
Realne wytłumaczenia mieszają się z fantastycznymi opowieściami tak
mocno, że dzisiaj ustalenie tożsamości bestii zdaje się być niemożliwe.
Francuscy wieśniacy wierzyli, że była rodzajem demona, wilkołakiem lub
samym diabłem. W tym samym czasie angielscy uczeni twierdzili, że była
ona skrzyżowaniem tygrysa z hieną. Inni mówili o rosomaku, niedźwiedziu,
a nawet o pawianie. Biorąc pod uwagę technikę łowiecką, bestia bardziej
pasuje to przedstawicieli "kotowatych". Z relacji wynika, iż zwierzę to
najczęściej przegryzało gardła, lub miażdżyło głowy schwytanym ofiarom.
To są metody właściwe dzikim kotom, które preferują albo przegryzienie
ofierze karku i tym samym przerwanie rdzenia kręgowego, lub zaciśnięcie
szczęk na jej pysku, celem uduszenia. Także sposób w jaki stworzenie
podchodziło do swych ofiar, podkradając się z brzuchem niemal szorującym
po ziemi, jest typowe dla kotów. Jednak żadna relacja nie wspominała,
by ktokolwiek rozpoznał w bestii kota.
 |
Andrewsarchus mongoliensis - Drapieżnik żyjący około 35 milionów lat temu.
Z wyglądu bardzo przypominając opisywaną przez świadków bestię Gevaudan.
Czy możliwe jest, że zwierzę nie wyginęło, a nieliczne osobniki tego gatunku
przetrwały w niedostępnych rejonach XVIII-wiecznej Europy?
|
Pojawia się także hipoteza związana ze zbrodnicza działalnością
człowieka, który zręcznie dawał upust swoim morderczym żądzom,
podszywając się pod bestię. Kilka przypadków śmierci nie pasowało do
sposobu działania bestii i ewidentnie wskazywało na zbrodnie o
charakterze seksualnym. Wystraszonym mieszkańcom bardzo łatwo byłoby
wmówić, że każdy atak jest spowodowany przez bestię. Znane jest także
zeznanie młodego pastucha, który twierdził, że widział człowieka
przebranego w wilcze skóry, który z krzaków obserwował dwie dziewczynki.
Pastuch też miał podejść do nieznajomego z zamiarem obezwładnienia. Nie
dał jednak rady i przebieraniec uciekł.
Dowody popierające którąkolwiek z teorii nie są jednoznaczne. Kilka
różnych rodzajów ataków (jedne pasują do zwierzęcia, innych mógł się
dopuścić tylko obłąkany człowiek) sprawiło, że wydarzenia
z Gévaudan obrosły wieloma mitami. Głownie z tego powodu każdego roku do
departamentu Lozere przybywa ogromna liczba turystów z całego świata.
Każdy, kto przechadza się "ścieżkami bestii" ma nadzieję, że to właśnie
jego teoria jest prawdziwa...
MASKOTKA Z GEVAUDAN...
 |
Historia "Bestii z Gévaudan".
Saint-Martin-De-Roubaux. 1889 rok. |
Na temat wydarzeń z Gévaudan powstało na przełomie XVIII i XIX wieku
wiele dzieł, pisanych zarówno wierszem jak i prozą a najsłynniejszą z
nich jest powieść historyczna
"La Bete du Gévaudan", której autorem jest Able Chevalley.
"La bete"
(fr.- bestia) stanowiła ważną inspirację także dla innych twórców,
takich jak Robert Louis Stevenson, Charles Perault, Bracia Grimm. Ten
pierwszy w swym dziele
"Travels with a donkey in the Cévennes" (1879) tak podziwia odwagę zwierzęcia w atakowaniu za dnia uzbrojonych myśliwych:
"Jeśli wszystkie wilki byłyby jak ten wilk, to mogłyby zmienić historię człowieka"
Tenże sam autor napisał potem swą najsłynniejszą powieść
"Jekyl and Hyde",
w której również odnajdujemy inspiracje mroczną historią potwora.
Jednak Abbé Pierre Pourcher napisał na ten temat najdłuższą (1040
kartek) książkę, drobiazgowo opisującą wiele szczegółów wydarzeń
w Gévaudan. O bestię upomniało się także kino. Najsłynniejszym filmem
opowiadającym o tych tragicznych wydarzeniach jest bez wątpienia
"Braterstwo wilków" (
"Le pacte des loups")
z roku 2001 w reżyserii Christophe'a Gansa. W obrazie tym bestia
sterowana jest przez ludzi, który pragną doprowadzić do podważenia
autorytetu króla, sprowadzając na mieszkańców Gévaudan grozę i poczucie
zagrożenia.
Dzisiaj ludzie z departamentu Lozere postrzegają "bestię" przede
wszystkim jako symbol regionu, czując bliską więź ze stworzeniem, które
kilka wieków temu budziło trwogę wśród ich przodków. Dziś jest reklamą,
sposobem na przyciągnięcie w te okolice większej liczby turystów, a
interes robiony na potworze kwitnie. Kartki, kubki, figurki, koszulki
czy nalepki na samochody - to wszystko można kupić w miejscach, gdzie
bestia polowała na kobiety i dzieci. W mieście Marvejols na Place des
Cordeliers stoi nawet modernistyczna rzeźba wyobrażająca bestię, choć
akurat miasto to było wolne od jej ataków. Zainteresowanie nią jednak
nie słabnie i wciąż jest tematem niezliczonych prac, dzieł i książek.
Wielu ludzi jest nadal chętnych aby rozwikłać jedna z największych
zagadek Francji. Wciąż można tam znaleźć ślady jej istnienia, przejść
się drogami, którymi kroczyła, dotrzeć do miejsc, w których gubiła swe
ofiary czy zobaczyć nagrobki. W Septsols do dziś stoi dom, w którym 16
maja 1767 roku została pożarta dziewczynka. Odnaleźć można też
posiadłość Chaumette'a na której została zastrzelona Bestia.
POSTSCRIPTUM...
Blisko 40 lat po ostatnim ataku "bestii z Gévaudan", w Vivarias w
latach 1809-1813, miały miejsce podobne wydarzenia, które przypisano
innej istocie. Co najmniej 21 dzieci zostało zabitych. Kolejne podobne
wydarzenia miały miejsce w I'Indre od 1875 do 1879. Co ciekawe, tak jak
to miało miejsce w przypadku Gévaudan, okresy aktywności bestii wynosiły
zawsze 4 lata. Niektórzy twierdzą, że i długo potem zdarzały się
podobne przypadki, również w naszych czasach...
