Ormuzd ( / ə ˌ H ʊər ə m ® oo d ə / , [1] awestyjski :?ﾐﾬﾀ?ﾐﾬﾛ?
?ﾐﾬﾵ?ﾐﾬﾭ? , romanizowana: Mazda
Ahura znany również
jako Oromasdes , Ohrmazd , Ahuramazda , Hourmazd , Hormazd i Hurmuz )
jest twórcą i najwyższe bóstwo z Zoroastrianizm . Ahura
Mazda jest pierwszym i najczęściej przywoływanym duchem
w Jasnie . Dosłowne znaczenie słowa Ahura to
„pan”, a Mazda to „ mądrość ”.
Czyli Horus to Ahura Mazda?
„Ahura”
jest synonimem wedyjskiego słowa „Asura”, które oznacza
„pan”. [2] Indolog fiński Asko
Parpola śledzi etymologiczne korzenie Asury w *
asera- języków uralskich , gdzie to znaczy „pan,
książę”. [3]
„Mazda”, a
raczej awestyjska forma rdzeniowa Mazdā- , mianownik Mazdå ,
odzwierciedla proto-irański *
mazdáH ( rzeczownik żeński ). Powszechnie
przyjmuje się, że właściwa nazwa ducha, podobnie jak
jego wedyjskiej pokrewnym medha , czyli
„ inteligencji ” i „ mądrości ”. Zarówno
słowa awestyjskie, jak i sanskryckie
odzwierciedlają proto-indo-irański * mazdʰáH ,
od proto-indoeuropejskiego * mn̥sdʰh₁éh₂ , co
dosłownie oznacza „umieszczanie ( * dʰeh₁ ) umysłu
( * mn̥-s )”, stąd „mądry”. [4]
Nazwa została
wydana jako Ahuramazda ( staroperski ) w czasach
Achemenidów , Hormazd w czasach Partów ,
a Ohrmazd był używany w czasach Sassanian . [5]
Chociaż spekuluje się, że Ahura
Mazda był duchem religii indoirańskiej , nie nadano
mu jeszcze tytułu „niestworzonego ducha”. Tytuł ten
nadał Zoroaster , który ogłosił Ahura Mazdę jako
niestworzonego ducha, całkowicie mądrego, życzliwego i dobrego, a
także stwórcę i opiekuna Ashy .
Objawienie
Zoroastera
Według Zoroastrian tradycji, w wieku 30, Zoroaster otrzymał
objawienie: podczas pobierania wody o świcie do świętego rytuału,
ujrzał lśniącą postać amszaspandowie , Wohu
Manah , który prowadził Zoroastra obecności Ahura Mazda,
gdzie nauczono go kardynalnych zasad „dobrej religii”, znanej
później jako zaratusztrianizm . W wyniku tej wizji
Zoroaster poczuł, że został wybrany do szerzenia i głoszenia
religii. [7] Stwierdził, że źródłem wszelkiego dobra
jest Ahura, który zasługuje na najwyższy kult. Ponadto
stwierdził, że Ormuzd stworzył duchy zwane jazata s go
wspomóc, którzy również z nisko cześć. Zoroaster ogłosił,
że niektórzy z irańskich bogów byliDaeva, którzy nie
zasłużyli na cześć. Te „złe” bóstwa zostały stworzone
przez Angra Mainyu , niszczycielskiego ducha. Istnienie
Angra Mainyu było źródłem wszelkiego grzechu i niedoli we
wszechświecie. Zoroaster twierdził, że Ahura Mazda nie był
wszechmocnym Bogiem, ale korzystał z pomocy ludzi w kosmicznej walce
z Angrą Mainyu. Niemniej jednak Ahura Mazda jest przełożonym
Angry Mainyu, a nie jego równym. Angra Mainyu i jego daeva ,
którzy próbują odciągnąć ludzi od Ścieżki Ashy ,
zostaną ostatecznie pokonani. [8]
Etymologia
Avestan aṣ̌a i
jej wedyjski odpowiednik ṛtá oba
wywodzą się z proto-indo-irańskiej *
ṛtá- „prawdy” [6], która z kolei
kontynuuje proto-indoeuropejskie * h 2 r-do- „prawidłowo
połączone, prawda, prawda”, od korzenia * h 2 ar . Słowo
jest poświadczone w staroperskim jako arta .
Nie jest jasne, czy wariacja awestyjska między aṣ̌a i arta jest
tylko ortograficzna. Benveniste zasugerował, że š jest
jedynie wygodnym sposobem zapisu rt i nie powinno być
uważane za istotne fonetycznie. [7] Według Graya, ṣ̌ jest
błędnym odczytaniem, reprezentującym - nie / ʃ / - ale / rr /, o
niepewnej wartości fonetycznej, ale „prawdopodobnie”
reprezentujące r bezdźwięczne . [8] Miller
zasugerował, że rt zostało przywrócone, gdy skryba był
świadomy granicy morfemu między / r / i / t / (to
znaczy, czy autor zachował przyrostek –ta ).[9] [h]
Avestan druj , podobnie jak
jego kuzyn wedyjski sanskrycki druh , wydaje się
pochodzić od rdzenia SROKI * dhreugh , kontynuowanego
również w perskim دروغ / d [o]
rūġ "kłamstwo", niemiecki trug "oszustwo,
oszustwo". Old Norse draugr i Bliski
irlandzki airddrach średni „widmo, zjawa”. W
sanskrycie pokrewne słowo druh oznacza „nieszczęście,
cierpiący demon”. [10] W awestanie druj- ma
wtórną pochodną, przymiotnik drəguuaṇt- ( młody
awestyjski druuaṇt-), „ zwolennik oszustwa,
zwodziciel”, dla którego najwyższy stopień draojišta- i
być może porównawczy draoj (ii) ah- są poświadczone
(Kellens, 2010, s. 69 i nast.).
w oryginale:
Etymology
Avestan aṣ̌a and
its Vedic equivalent ṛtá both
derive from Proto-Indo-Iranian *ṛtá- "truth",[6] which
in turn continues Proto-Indo-European *h2r-to- "properly
joined, right, true", from the root *h2ar. The word is
attested in Old Persian as arta.
It is unclear whether the Avestan variation
between aṣ̌a and arta is merely
orthographical. Benveniste suggested š was only a
convenient way of writing rt and should not be considered
phonetically relevant.[7] According to Gray, ṣ̌ is
a misreading, representing – not /ʃ/ - but /rr/, of uncertain
phonetic value but "probably" representing
a voiceless r.[8] Miller suggested that rt was
restored when a scribe was aware of the morpheme boundary
between the /r/ and /t/ (that is, whether the writer maintained
the –ta suffix).[9][h]
Avestan druj, like its Vedic
Sanskrit cousin druh, appears to derive from the PIE
root *dhreugh, also continued in Persian دروغ
/ d[o]rūġ "lie", German Trug "fraud,
deception". Old Norse draugr and Middle
Irish airddrach mean "spectre, spook". The
Sanskrit cognate druh means "affliction, afflicting
demon".[10] In Avestan, druj- has a secondary
derivation, the adjective drəguuaṇt- (Young
Avestan druuaṇt-), "partisan of deception, deceiver"
for which the superlative draojišta- and perhaps the
comparative draoj(ii)ah- are attested (Kellens, 2010,
pp. 69 ff.).
Znaczenie
Aṣ̌a „nie może
być dokładnie przetłumaczona przez jedno słowo w innym
języku” [1], ale można ją podsumować następująco:
To przede wszystkim „prawdziwe stwierdzenie”. To „prawdziwe
stwierdzenie”, ponieważ jest prawdziwe, odpowiada obiektywnej,
materialnej rzeczywistości, która obejmuje całe istnienie. Uznana
w nim jest wielka zasada kosmiczna, ponieważ wszystko dzieje się
zgodnie z nią. [11] [j] "Ta kosmiczna siła
[...] jest przepojona także moralnością, jako słowna Prawda, 'la
parole Conforme' i Sprawiedliwość, działanie zgodne z porządkiem
moralnym." [12]
Zależność między „prawdą”, rzeczywistością i
wszechogarniającą zasadą kosmiczną nie jest daleko
od koncepcji Logosu Heraklita . [13]
Jako „prawda”
Zarówno awestyjskie aṣ̌a / arta, jak i
wedyjskie ŗtá- są powszechnie tłumaczone jako „prawda”,
ponieważ to najlepiej odzwierciedla zarówno oryginalne znaczenie
tego terminu, jak i sprzeciw wobec ich
odpowiednich antonimów . Przeciwieństwem
Avestan aṣ̌a / arta jest druj- ,
„kłamstwo”. Podobnie, przeciwieństwa
wedyjskiego ṛta- to ánṛta- i druh ,
podobnie jak „kłamstwo”.
Ta „prawda” jest
również tym, co powszechnie rozumiano pod pojęciem potwierdzonym
w greckim micie : Izydy i Ozyrysa 47, Plutarch nazywa
boskość Αλήθεια Aletheia , „Prawdą”. [14]
Jako „istnienie”
Przymiotnikiem
odpowiadającym rzeczownikowi aṣ̌a / arta , „prawda”,
jest awestyjski haithya- ( haiθiia- ), „prawda”,
którego przeciwieństwem jest
również druj- . Avestan haithya- wywodzi
się z indo-irańskiego * sātya, który z kolei
wywodzi się z indoeuropejskiego *
sat- „istnienie”. Sanskryckie spokrewnione satya - oznacza
„prawdziwy” w znaczeniu „naprawdę istniejący”. To
znaczenie jest również zachowane w Awestanie, na przykład w
wyrażeniu haiθim var ə z , „urzeczywistniać”,
jak „urzeczywistniać”. [15]
Inne znaczenie
„rzeczywistości” można wywnioskować z części składowych ASA
/ arta : z
(Root) R z substantivizing -ta sufiksu. Korzeń R odpowiada
Starego Avestan ar ə TA i młodsze awestyjski
ə r ə TA „established”, stąd ASA /
arta „to, co jest ustalone.” [7]
Synonimia z ASA i „istnienia” nakładają się na
identyfikacji stanie Ormuzd jako twórca (z samego istnienia). Prawda
jest istnieniem (stworzeniem) o tyle, o ile fałsz jest nieistnieniem
(niestworzone, anty-stworzone). Ponadto, ponieważ aṣ̌a jest
wszystkim, czym druj- nie jest (lub odwrotnie),
skoro aṣ̌a jest, druj- nie jest.
Pojęcie to jest już wyrażone w samej Avesta, na przykład w
pierwszym Jaszcie , poświęconym Ahurze Mazdzie ,
w którym „piąte imię to cała dobra egzystencja Mazdy,
nasienia Ashy ” ( Jaszt 1.7). Podobnie w
mitologii Gandara ə βa , „żółtego obcasa ”
smoka druj - który wyłania się z głębin, aby zniszczyć
„żywy świat (stworzenie) Aṣ̌a” ( Jaszt 19.41 )
W etycznych celach
zaratusztrianizmu („dobre myśli, dobre słowa, dobre
uczynki”) Vohu Manah jest aktywny w dobrych
myślach, Sraosha w dobrych słowach, a Aṣ̌a w dobrych
uczynkach. ( Denkard 3.13-14). Aṣ̌a jest zatem
„przedstawiana jako aktywna i skuteczna”. [16]
Jako „dobrze działające”
W zależności od kontekstu, aṣ̌a / arta- jest często
tłumaczone jako „właściwe działanie” lub „[to, co jest]
właściwe”. Słowo to ( por Bartholomae
na [17] i Geldner „s [18] tłumaczenia
jako języka niemieckiego« Recht ») ma taki sam zakres
rozumieniu«prawa», jak w języku angielskim: prawdy,
sprawiedliwości, zasadności,, lawfullness, zgodności , zgoda,
porządek (ład kosmiczny, porządek społeczny, porządek moralny).
Te różne znaczenia „prawa” są często łączone, na przykład
„nieubłagane prawo sprawiedliwości” [19] lub „wieczna
przydatność rzeczy zgodnych z Boskim porządkiem”. [20]
Jako (hipostaza) regularności i „prawidłowego działania”, aṣ̌a
/ arta- jest obecna, gdy Ahura Mazda ustalał kurs słońca,
księżyca i gwiazd ( Jasna 44.3), a rośliny
rosną poprzez aṣ̌a ( Jasna 48.6 ).
„Właściwe działanie” pokrywa się również zarówno z
indoeuropejskim * ár- „(właściwie) połączyć się”,
jak iz pojęciem istnienia i urzeczywistnienia
(urzeczywistnienia). Słowo „ustalone”, ar ə ta- ,
oznacza również
„właściwe”. Antonimiczny anar ə ta- (lub anar ə θa- )
oznacza „niewłaściwe [21]. W tradycji zoroastryjskiej
modlitwy muszą być wypowiadane z troską, aby były skuteczne.
Formuła indoirańska * sātyas mantras ( Yasna 31.6: haiθīm
mathrem) „nie oznacza po prostu„ prawdziwego Słowa ”, ale
sformułowaną myśl zgodną z rzeczywistością” lub „formułę
poetycką (religijną) z nieodłącznym spełnieniem
(urzeczywistnieniem)” ”. [15]
Być może zawiera również sugestie dotyczące harmonii lub
współpracy
W
porównaniu do użycia wedyjskiego
Pokrewieństwo [22] między starorańskim aṣ̌a- /
arta- i wedyjskim ŗtá- jest ewidentne w
licznych formułach i wyrażeniach, które pojawiają się
zarówno w Avesta, jak iw Rigwedzie . [23] Na
przykład ścieżka * ŗtásya- , „ścieżka prawdy”,
jest wielokrotnie potwierdzana w obu źródłach: Y 51.13, 72.11; RV
3.12.7, 7.66.3. Podobnie „źródło prawdy”, awestyjska aṣ̌a
kha i wedyjska khâm ṛtásya (Y
10.4; RV 2.28.5)
Przymiotnik odpowiadający awestyjskiemu aṣ̌a /
arta- to haiθiia - „prawda”. Podobnie,
przymiotnikiem odpowiadającym wedyjskiej ŗta- „prawdzie”
jest sátya- „prawda”. Przeciwieństwem
zarówno aṣ̌a / arta-, jak i haithya- jest druj- „kłamstwo”
lub „fałsz”. Natomiast w Wedach przeciwieństwem
obu ŗtá- i sátya- jest druj- i ánŗta- ,
także „kłamstwo” lub „fałsz”.
Jednakże, podczas gdy indoirańska koncepcja prawdy jest
potwierdzona w całej tradycji zaratusztriańskiej , ŗtá- znika
w literaturze post-wedyjskiej i nie jest zachowywana w tekstach
post-wedyjskich. Z drugiej strony sátya- i ánrta- oba
przetrwały w klasycznym sanskrycie.
Główny temat Rigweda, „prawda i bogowie”, nie jest widoczny w
Gatach. [24] Podobieństwa tematyczne między aṣ̌a
/ arta i ŗtá- istnieją jednak takie aa w Yasht 10,
hymnie awestyjskim do Mitry . Tam Mitra, która jest
hipostazą i obrońcą przymierza, jest obrońcą aṣ̌a /
arta . [25] RigVedic Mitra jest również
konserwatorem ŗtá- .
Ogień
jako agent Prawdy
Asha Vahishta jest
ściśle związana z ogniem . Ogień jest „wspaniale
pomyślany jako siła , która wpływa na
wszystkie inne Amesha Spentas , dając im ciepło i
iskrę życia”. [26] W Yasht 17.20, Angra
Mainyu domaga się , że Zoroaster pali go Asha
Vahishta. W Wendidad 4.54-55, mówiąc przeciwko
prawdzie i naruszanie świętości obietnicy jest wykrywany przez
spożycie „wody, płonący, złoty kolor, posiadające uprawnienia
do wykrycia winy.”
Ta analogia prawdy, która
pali i wykrywa prawdę przez ogień, została już potwierdzona w
najwcześniejszych tekstach, to znaczy w Gathach i Jasna
Haptanghaiti . W Yasna 43-44 Ahura Mazda wymierza
sprawiedliwość poprzez blask Swego ognia i siłę aṣ̌a. Ogień
„wykrywa„ grzeszników ”chwytając się za ręce”
( Jasna 34.4). Osoba, która przeszła ognistą próbę
( garmo-varah , próba gorąca ), osiągnęła
siłę fizyczną i duchową, mądrość, prawdę i miłość ze
spokojem ( Jasna 30.7). W sumie „mówi się, że w
sumie było około 30 rodzajów ogniowych testów”. [27] Według
post- Sassanid Dadestan i denig(I.31.10), podczas sądu
ostatecznego rzeka stopionego metalu pokryje ziemię. Sprawiedliwi,
brodząc przez tę rzekę, będą postrzegać stopiony metal jako
kąpiel ciepłego mleka. Niegodziwi będą spaleni. Szczegółowe
informacje na temat roli aa w osądzaniu osobistym i ostatecznym
można znaleźć poniżej w artykule aṣ̌a w
eschatologii .
Ogień jest ponadto
„pomocnikiem prawdy”, „a nie tylko, jak podczas próby,
sprawiedliwości i prawdy jednocześnie”. [11] W Jasna 31.19,
„człowiek, który myśli o aṣ̌a , […] który używa
języka, aby mówić poprawnie, [czyni to] z pomocą olśniewającego
ognia”. W Yasna 34-44 wielbiciele „gorąco pragną
potężnego ognia [Mazdy] poprzez aṣ̌ę”. W Jasna 43-44
Ahura Mazda „przyjdzie do [Zoroastra] przez blask ognia [Mazdy],
posiadając siłę (poprzez) aṣ̌a i dobry umysł (= Vohu
Manah)”. Ten ogień „posiada siłę dzięki aṣ̌a ”
jest powtórzony w Jasna 43.4. W Jasna43.9,
Zoroaster, chcąc służyć ogniu, zwraca uwagę
na aṣ̌ę . W Jasnej 37.1, na liście
wszystkich innych stworzeń fizycznych, aṣ̌a zajmuje
miejsce ognia.
Związek Ashy
Vahishty z atar jest kontynuowany w tekstach po-gathic
i często są wspominane razem. W kosmogonii zoroastryjskiej
każdy z Amesha Spentas reprezentuje jeden aspekt stworzenia i jeden
z siedmiu pierwotnych elementów, które w tradycji zoroastryjskiej
stanowią podstawę tego stworzenia. W tej matrycy aṣ̌a
/ arta jest źródłem ognia, atar awestyjski ,
który przenika przez całe stworzenie. Korespondencja jest
zatem taka, że aṣ̌a / arta „przenika całe życie
etyczne, tak jak ogień przenika całą fizyczną istotę”. [12]
W liturgii Asha Vahishta jest często wzywana razem z
ogniem. ( Jasna L.4, 2,4, 3,6, 4,9, 6,3, 7,6, 17,3,
22,6, 59,3, 62,3, itp). W jednym fragmencie ogień jest
obrońcą aṣ̌a : „kiedy zły duch zaatakował
stworzenie Dobrej Prawdy, zainterweniował Dobra Myśl i Ogień”
( Jaszt 13.77 )
W późniejszej
tradycji zaratusztriańskiej Asha Vahishta wciąż jest czasami
utożsamiana z ogniem domowego ogniska. [28]
W
eschatologii i soteriologii
Oprócz roli ognia jako
pośrednika Prawdy , ogień, pośród różnych innych
przejawów, jest także „ogniem sądowej próby, prototypem
ognistego potoku dnia sądu, kiedy wszyscy otrzymają sprawiedliwe
zasługi” przez ogień i przez Aṣ̌a '( Y 31.3). " [26]
W Avesta „promieniste dzielnice” aṣ̌a to „najlepsze
istnienie”, czyli Raj (por. Vendidad 19.36), do którego
wstęp mają tylko ci, których uznaje się za „posiadających
prawdę” ( aṣ̌avan ). [29] Kluczem do tej
doktryny jest Jasna 16.7: „Czcimy promienną
dzielnicę Aṣ̌a, w której mieszkają dusze
zmarłych, Fravaši z ludu alavana ; najlepsze
istnienie (= raj) aṣ̌avana, którego czcimy, (który
jest) lekki i zapewniający wszelkie wygody. " [29]
Wyprowadza „ASA” z
tego samego Proto-indoeuropejskiego korzenia jako
„ Airyaman ”, boskości uzdrowienie który jest ściśle
związany z Asha Vahishta. W ostatecznym orzeczeniu rzeczownik
pospolity airyaman jest epitetem saoshyan ,
zbawicieli, którzy doprowadzają do ostatecznej renowacji
świata. Stałym epitetem tych zbawicieli jest
„ astvat ә r ә ta ”, w którym
również arta jest elementem imienia. [21] Te
zbawicieli są ci, którzy podążają za nauczanie Ormuzd „z
aktami inspirowanych Asa” ( Yasna 48.12). Airyaman i
Asha Vahishta (a także Atar) są ściśle związane
z Sraosha „[Głosem] Sumienia” i strażnikiem mostu
Chinvat, przez który muszą przejść dusze.
Zgodnie z zaginionym fragmentem awestyjskim, który zachował się
dopiero w późniejszym (IX wieku) tekście Pahlavi, pod koniec czasu
i ostatecznej renowacji, Aṣ̌a i Airyaman razem przyjdą na ziemię,
aby walczyć z Az, daeva chciwości ( Zatspram 34,38-39).
Trzeci Yasht , który jest nominalnie skierowana do Asha
Vahishta, jest w rzeczywistości w większości poświęcony
uwielbieniu ishya airyaman ( przewiewny ә mā
īšyo „upragniony airyaman ”), czwarta z czterech
wielkich modlitw Gathic. W dzisiejszym zoroastryzmie uważa się,
że inwokuje się Airyamana, tak jak Ashem Vohu , druga z
czterech wielkich modlitw Gatic, jest poświęcona Aii. Wszystkie
cztery modlitwy (pierwsza to Ahuna Vairya , trzecia
to Yenghe Hatam ) mają jako temat osąd i / lub zbawienie,
a wszystkie cztery wzywają do Prawdy.
Jest Airyaman który
- razem z ogniem - będzie „stopienia metalu w wzgórza i góry, i
to będzie na ziemi jak rzeka” ( Bundahishn 34.18). W
tradycji zoroastryjskiej metal jest domeną Xshathra
[Vairya] , Ameshy Spenty z „[Pożądanego]
Dominium”, z którym Aṣ̌a jest ponownie często
identyfikowana. Dominium jest ponadto „formą prawdy i wynika
z prawdy”. [30]
W Denkard 8.37.13, Asha Vahishta faktycznie przejmuje
rolę Airyamana jako uzdrowiciela wszystkich duchowych dolegliwości,
a Airyaman zachowuje jedynie rolę uzdrowiciela z dolegliwości
cielesnych. Chociaż Airyaman nie ma dedykacji w Siroza,
inwokacjach do bóstw kalendarza zoroastryjskiego ,
Airyaman jest dwukrotnie wzywany razem z Aṣ̌ą. ( Siroza 1.3
i 2.3)
Aogemadaecha 41-47 przedstawia śmierć jako podróż, do
której należy odpowiednio przygotować się: Tak jak śmiertelnicy
zdobywają dobra materialne w trakcie życia, tak też powinni
zaopatrywać się w duchowe zapasy prawości. Będą wtedy
dobrze zaopatrzeni, gdy wyruszą w podróż, z której nie wrócą.
Asa rola nie ogranicza się do wyroku: W Bundahishn 26.35,
ASA Zapobiega Daevy z wymagającym zbyt wielką karę duszom
wysyłanych do Kłamstwa na sprzedaż. Tutaj Aṣ̌a zajmuje
stanowisko, które inne teksty przypisują Mitrze , która
tradycyjnie utożsamiana jest z uczciwością.
Relację między Aṣ̌ą, eschatologią i Nowruzem można
znaleźć w kalendarzu zoroastryjskim poniżej.
Chociaż istnieje wiele eschatologiczne paralele
pomiędzy ASA i Asi „nagroda, nagroda” (przede
wszystkim ich odpowiednie skojarzenia z sraosza i Wohu Manah), i to
nawet przy okazji wspomnianego razem ( Yasna 51.10), dwa
nie są etymologicznie związane. Żeński rzeczownik
abstrakcyjny aši / arti pochodzi od wyrażenia ar- ,
„przydzielać, udzielać”. Aši nie ma również wedyjskiego
odpowiednika.
DRUJ- , awestyjski rzeczownik rodzaju żeńskiego definiujący
pojęcie przeciwstawne do pojęcia aṧa - . Kontrowersje
dotyczące znaczenia tego ostatniego słowa miały oczywiście
konsekwencje dla zrozumienia terminu druj- . Odpowiedni
rdzeń słowny w języku indyjskim ( druh : drúhyati )
wydaje się mieć podstawowe znaczenie „zaczernić”
(Mayrhofer, Dictionary II, s. 79 i nast.), Być może
zachowany w Avestanie w Yašt 5,90 i 8,5. Biorąc
pod uwagę opozycję tych dwóch słów, jeśli znaczenie
słowa aṧa- jest „prawda”, wówczas znaczenie
słowa druj- musi brzmieć „kłamstwo”, ale jeśli
znaczenie tego pierwszego to „porządek, sprawiedliwość”,
to druj-musi oznaczać „błąd, oszustwo”. Christian
Bartholomae roztropnie nadał oba znaczenia: „fałsz, oszustwo”
( AirWb. , Kol. 778-82). Biorąc pod uwagę, że
znaczenie „fałszu” odpowiada pewien rodzaj derywacji (patrz
omówienie draoga- / drauga- poniżej) i że
znaczenie „oszustwo” wynika ze specyficznego użytkowania
kontekstowej (por czasownik druj : druža- ,
poniżej), prawdopodobnie opozycja występowała między
„rzeczywistym porządkiem” a „złudnym, zwodniczym porządkiem”,
przy czym pierwsza wiązała się ze światłami dnia, a druga z
cieniami nocy (Kellens, 1991, s. 46 i nast.) .
Sprzeciw irańskich koncepcji A Drua i Druj z Mazde odzwierciedlał
rewizję i systematyzację starego schematu ideologii indoirańskiej,
ale opozycja nie była po prostu między ṛta (porządek,
prawda) i ánṛta (chaos, kłamstwo), jak w religia,
szczegół, który również przemawia za interpretacją inną niż
„prawda kontra kłamstwo”. Raczej leży u
podstaw wszystkich aspektów religii, w tym kosmogonii
(patrz KOSMOGONIA I KOSMOLOGIA i ), rytuału
i eschatologii , i dlatego wydaje się, że była
podstawą dualizmu mazdejskiego .
Druj- jest poświadczone osiemnaście razy w Starej Avesta i
często jest jawnie i systematycznie przeciwstawiane aṧa -
jak w aṧa varatā karapā. . . drujəm „Karapańczycy
woleli Druj od Aṧa” (32.12). Zdegradowanie zarówno słowa,
jak i zasady, którą ono zdefiniowało, jest odzwierciedlone
metrycznie, ponieważ słowo to występuje jako nadmiar sylab na
końcu drugiej półksiężyca metra ahunavaitī ,
prawdopodobnie odzwierciedlając nieudolną recytację (Kellens i
Pirart, s.89). . W taki czy inny sposób zasada druj motywuje
działanie daēuuua (32.3; patrz * DAIVA). Pokonanie
Druja jest oczekiwane lub poszukiwane (31.4, 48.1), a zwycięstwo nad
nią uczyni ją więźniem Aṧa (30.8, 44.14) lub oddzieli ją od
boku wroga (44.13). W metaforze kosmicznego mieszkania, która
ilustruje kosmogonię staroawestańską, miejsce zamieszkania
wzniesione przez Aṧę, jako agentkę Ahury Mazdā , jest
przeciwieństwem tego wzniesionego przez Druja (46.6, 51.10; Kellens,
1989). Podobnie jak ASA jest punktem odniesienia
dla Ratu „archetypowych płaszczyznach”
i mąθra „wzorami” Ormuzd, Druj jest punktem
odniesienia dla gotowych słów złych bóstw (31.1, 53.6). W
sferze eschatologicznej schronienie dla dusz zmarłych zależy od ich
zasług: albo „rezydencja” ( dam-) Ahury Mazdā lub Druja
( 46.11, 49.11, 51.11 : drūjō dəmānē ). Należy
zauważyć, że druj- , podobnie jak wszystkie słowa
wyrażające negatywne koncepcje, nie jest poświadczone w Jasna
Haptaiti . Negatywny imiesłów teraźniejszy adrujiiaṇt
- „który nie oszukuje” jest raz poświadczony
w Gathach (31.15).
Wiele wzmianek o druju w Młodszej Avesta to
bezpośrednie kalki fragmentów Starej Avesty; na
przykład vainiṱ aṧa drujəm ( Y. 60.5) i
analogiczne fragmenty są oparte na yezī. . . ašā
drujəm və̄ṇghaitī, „tak jak pokona Druja za
pośrednictwem Aṧy” (41.1). Yašt 13.12-13, w którym
kosmogonia młodsza awestyjska jest wyraźnie opisana jako arena
podwójnej konfrontacji między Aṧą i Drujem oraz między
dwoma mainiiu , zasługuje na specjalną wzmiankę: „Jeśli
potężny fravaṧistych właśnie nie udzieliło mi
pomocy. . . dla Narkotyku byłaby moc, dla Narkotyku
regułą, dla Narkotyzmu cielesne życie; z dwóch duchów,
które narkotyk usiadłby między ziemią a niebem
”(Boyce, Zoroastrianism I, s. 269). W odniesieniach
do żeńskich demonów w Vīdēvdaddruj- był czasami
zastępowany przez pairikā- lub
kobiecy daēuua (Boyce, Zoroastrianism I, s. 279
nr 11). Możliwe, że podobne użycie pojawiło się w Vedic
(Spiegel, s. 215 i nast.). Druj- , najwyraźniej w formie
mianownika, jest pierwszym terminem w złożeniach *
druxš.vī.druj- „który wyrzeka się oszustwa oszustwa”
( Vd. 19.16) idruxš.manah - „kto ma oszustwo dla
myśli” ( Yt . 1.18) oraz w bierniku w drujim.vana
- „który zwycięża oszustwo” ( Y. 9.19-20), z
których wszystkie są hapax legomena (Kellens, 1974, s. . 39).
Osobiste formy czasownika druj : druža-
(< drúǰ (h) ḭa- ), często z
przedrostkiem aiβi ; związki, w których druj- jest
drugim określeniem (np. adruj- „kto nie
oszukuje”, tanu.druj- „który ma oszustwo w swoim
ciele,” miθrō.druj- „który zdradza kontrakt”, *
druxš.vi. druj - „który wyrzeka się oszustwa oszustwa”); a
derywacje o biernym sensie przymiotnikowym
( anādruxta- , anaiβidruxta- ) lub
rzeczownikiem działania ( anaiβidruxti- ) są używane
prawie wyłącznie w związku z oszustwem praktykowanym przy okazji
kontraktu ( miθra-), gdy pojawia się kwestia jej
nieprzestrzegania lub wprowadzenia do niej klauzuli oszukańczej
(Kellens, 1974, s. 40 i nast.).
Pełnoprawne młodsze pochodzenie awestyjskie
w -a- , draoga (OPers. Drauga- ) ma
oczywiste znaczenie „kłamstwo”, które również
wyraża rzeczownik agent draojina- „kłamca”
(OPers. Draujana- ). W staroperski drauga- i
osobiste formy czasownika druj : durujiya- znaczyć
Dokładniej kłamać dynastycznej legitymacji. W tym
sensie drauga reprezentuje pierwszy grzech w triadzie
nieszczęść wspomnianych w inskrypcji DPd 19-20, pozostałe dwie to
armia wroga ( hainā- ) i głód ( dušiyāra- ;
patrz Dumézil, s. 617 i nast. ; Boyce,Zoroastrianizm II, s.
120, 123). Bierny przymiotnik duruxta- jest używany
jako antonim hašiya - „prawda” (DB 4.6-8).
W Avestan druj- ma również wtórne wyprowadzenie,
przymiotnik drəguuaṇt- (młodszy Av. Druuaṇt- )
„ zwolennik oszustwa, zwodziciel”, z którego
najwyższy draojišta- i być może również
porównawczy draoj (ii) ah- są poświadczone (Kellens ,
1977, s. 69 i nast.).
Bibliografia : (W przypadku cytowanych prac, których nie ma
w tej bibliografii oraz skrótów znalezionych tutaj, patrz „Krótkie
odniesienia”).
G. Dumézil, Mythe et épopée , Paryż, I, 1968.
J. Kellens, Les noms-racines de l'Avesta , Wiesbaden,
1974.
Idem, „Remarques sur le Farvardīn Yašt”, AAASH 25,
1977, s. 69–73.
Idem, „Huttes cosmiques en Iran”, MSS 50, 1989, s.
65–78.
Idem, Zoroastre et l'Avesta ancien , Paryż, 1991.
Idem i E. Pirart, Les textes vieil-avestiques I,
Wiesbaden, 1988.
F. Spiegel, Die arische Periode und ihre Zustände ,
Lipsk, 1887.
(Jean Kellens)
Data publikacji: 15 grudnia 1996
Ostatnia aktualizacja: 1 grudnia 2011 r
Ten artykuł jest dostępny w wersji drukowanej.
Vol. VII,
Fasc. 6, str. 562-563
oryginalny tekst:
DRUJ-, Avestan feminine noun defining the concept opposed to that
of aṧa-. Controversies about the meaning of the latter word
have naturally had implications for the understanding of druj-.
The corresponding verbal root in Indic (druh: drúhyati) seems
to have the basic meaning “to blacken” (Mayrhofer, Dictionary II,
pp. 79 ff.), perhaps preserved in Avestan in Yašt 5.90 and
8.5. In view of the opposition of the two words, if the meaning
of aṧa- is “truth,” then that of druj- must
be “lie,” but, if the meaning of the former is “order,
justice,” then druj- must mean “error, deceit.”
Christian Bartholomae prudently gave both meanings: “falsehood,
deceit” (AirWb., cols. 778-82). Considering that the meaning
“falsehood” corresponds to a certain kind of derivation (see the
discussion of draoga-/drauga-, below) and that the meaning
“deceit” results from a specific contextual usage (cf. the
verb druj:druža-, below), the opposition was probably between
“real order” and “illusory, deceptive order,” the first being
linked to the lights of the day, the second to the shadows of the
night (Kellens, 1991, pp. 46 ff.).
The opposition of the Iranian Mazdean conceptions of Aṧa and
Drujreflected the revision and systematization ofan old schema of
Indo-Iranian ideology, but the opposition was not simply that
between ṛtá (order, truth) and ánṛta (chaos,
lie), as in the Vedic religion, a detail that also argues for an
interpretation different from “truth versus lie.” Rather, it
underlay all aspects of the religion, including cosmogony
(see COSMOGONY AND COSMOLOGY i), ritual, and eschatology i,
and thus appears to have been the foundation of Mazdean dualism.
Druj- is attested eighteen times in the Old Avesta and is
often found explicitly and systematically opposed to aṧa-, as
in aṧa varatā karapā . . . drujəm “the Karapan
preferred Druj to Aṧa” (32.12). The debasement of both the word
and the principle that it defined is reflected metrically, for the
word occurs as an excess of syllables at the end of the second
hemistich of ahunavaitī meter, probably reflecting a
bungled recitation (Kellens and Pirart, p. 89). In one way or another
the principle of druj motivates the action of the daēuuuas
(32.3; see *DAIVA). The defeat of Druj is hoped for or sought (31.4,
48.1), and victory over her will either make her the prisoner of Aṧa
(30.8, 44.14) or detach her from the side of the enemy (44.13). In
the metaphor of the cosmic dwelling place that illustrates Old
Avestan cosmogony the dwelling place erected by Aṧa, as the agent
of Ahura Mazdā, is opposed to that erected by Druj (46.6,
51.10; Kellens, 1989). Just as Aṧa is the point of reference for
the ratu “archetypal planes” and the mąθra “formulas”
of Ahura Mazdā, Druj is the reference point for the fabricated words
of the bad divinities (31.1, 53.6). In the eschatological sphere the
refuge for the souls of the dead depends upon their merits: either
the “residence” (dam-) of Ahura Mazdā or that of Druj (46.11,
49.11, 51.11: drūjō dəmānē). It should be noted that druj-,
like all words expressing negative concepts, is not attested in
the Yasna Haptaŋhāiti. The negative present
participle adrujiiaṇt- “who does not deceive” is
attested once in the Gāthās (31.15).
Many mentions of druj in the Younger Avesta are direct
calques of passages in the Old Avesta; for example, vainiṱ aṧa
drujəm (Y. 60.5) and analogous passages are based on yezī
. . . ašā drujəm və̄ṇghaitī “as he will conquer the
Druj through the agency of Aṧa” (41.1). Yašt 13.12-13,
in which the Younger Avestan cosmogony is explicitly described as the
arena for the dual confrontation between Aṧa and Druj and between
the two mainiius, deserves special mention: “If the
mighty fravaṧis of the just had not given me aid . . . to
the Drug would have been the power, to the Drug the rule, to the Drug
corporeal life; of the two spirits the Drug would have sat down
between earth and heaven” (Boyce, Zoroastrianism I, p.
269). In references to female demons in the Vīdēvdaddruj- was
sometimes substituted for pairikā- or for the
feminine daēuua- (Boyce, Zoroastrianism I, p.
279 n. 11). It is possible that a similar usage appeared in Vedic
(Spiegel, pp. 215 ff.). Druj-, apparently in the nominative
form, is the first term in the compounds *druxš.vī.druj- “who
abjures deception of the deception” (Vd. 19.16)
and druxš.manah- “who has deception for thought” (Yt.
1.18) and in the accusative in drujim.vana- “who conquers
deception” (Y. 9.19-20), all of which are hapax legomena (Kellens,
1974, p. 39).
The personal forms of the verb druj:druža-
(< drúǰ(h)ḭa-), frequently with the prefix aiβi;
compounds in which druj- is the second term
(e.g., adruj- “who does not deceive,” tanu.druj- “who
has deception in his body,” miθrō.druj- “who betrays
the contract,” *druxš.vi.druj- “who abjures the
deception of the deception”); and derivations with a passive
adjectival sense (anādruxta-, anaiβidruxta-) or the noun of
action (anaiβidruxti-) are used almost exclusively in connection
with deception practiced on the occasion of a contract (miθra-),
when there is a question of its not being respected or of having a
fraudulent clause introduced into it (Kellens, 1974, pp. 40 ff.).
The full-fledged Younger Avestan derivation
in -a-, draoga (OPers. drauga-) has the obvious
meaning “lie,” which the noun of agent draojina- “liar”
(OPers. draujana-) also expresses. In Old Persian drauga- and
the personal forms of the verb druj:durujiya- connote more
specifically the lie about dynastic legitimacy. It is in this sense
that drauga- represents the first sin in the triad of
calamities mentioned in inscription DPd 19-20, the other two being
the enemy army (hainā-) and famine (dušiyāra-; see Dumézil, pp.
617 ff.; Boyce, Zoroastrianism II, pp. 120, 123). The
passive adjective duruxta- is used as an antonym
for hašiya- “truth” (DB 4.6-8).
In Avestan druj- also has a secondary derivation, the
adjective drəguuaṇt- (Younger Av. druuaṇt-)
“partisan of deception, deceiver,” of which the
superlative draojišta- and perhaps also the
comparative draoj(ii)ah- are attested (Kellens, 1977, pp.
69 ff.).
https://iranicaonline.org/articles/druj
niedobrze
https://en.wikipedia.org/wiki/Yald%C4%81_Night
https://en.wikipedia.org/wiki/Yule
https://en.wikipedia.org/wiki/Father_Christmas
https://en.wikipedia.org/wiki/Ahura_Mazda
https://en.wikipedia.org/wiki/Asha
