Horus Mazda

 Ormuzd ( / ə ˌ H ʊər ə m ® oo d ə / , [1] awestyjski :?￰ﾐﾬﾀ?￰ﾐﾬﾛ? ?￰ﾐﾬﾵ?￰ﾐﾬﾭ? , romanizowana:  Mazda Ahura znany również jako Oromasdes , Ohrmazd , Ahuramazda , Hourmazd , Hormazd i Hurmuz ) jest twórcą i najwyższe bóstwo z Zoroastrianizm . Ahura Mazda jest pierwszym i najczęściej przywoływanym duchem w Jasnie . Dosłowne znaczenie słowa Ahura to „pan”, a Mazda to „ mądrość ”.

Czyli Horus to Ahura Mazda?

 „Ahura” jest synonimem wedyjskiego słowa „Asura”, które oznacza „pan”. [2] Indolog fiński Asko Parpola śledzi etymologiczne korzenie Asury w * asera- języków uralskich , gdzie to znaczy „pan, książę”. [3]

„Mazda”, a raczej awestyjska forma rdzeniowa Mazdā- , mianownik Mazdå , odzwierciedla proto-irański * mazdáH ( rzeczownik żeński ). Powszechnie przyjmuje się, że właściwa nazwa ducha, podobnie jak jego wedyjskiej pokrewnym medha , czyli „ inteligencji ” i „ mądrości ”. Zarówno słowa awestyjskie, jak i sanskryckie odzwierciedlają proto-indo-irański * mazdʰáH , od proto-indoeuropejskiego * mn̥sdʰh₁éh₂ , co dosłownie oznacza „umieszczanie ( * dʰeh₁ ) umysłu ( * mn̥-s )”, stąd „mądry”. [4]

Nazwa została wydana jako Ahuramazda ( staroperski ) w czasach Achemenidów , Hormazd w czasach Partów , a Ohrmazd był używany w czasach Sassanian . [5]

Chociaż spekuluje się, że Ahura Mazda był duchem religii indoirańskiej , nie nadano mu jeszcze tytułu „niestworzonego ducha”. Tytuł ten nadał Zoroaster , który ogłosił Ahura Mazdę jako niestworzonego ducha, całkowicie mądrego, życzliwego i dobrego, a także stwórcę i opiekuna Ashy .

Objawienie Zoroastera 

Według Zoroastrian tradycji, w wieku 30, Zoroaster otrzymał objawienie: podczas pobierania wody o świcie do świętego rytuału, ujrzał lśniącą postać amszaspandowie , Wohu Manah , który prowadził Zoroastra obecności Ahura Mazda, gdzie nauczono go kardynalnych zasad „dobrej religii”, znanej później jako zaratusztrianizm . W wyniku tej wizji Zoroaster poczuł, że został wybrany do szerzenia i głoszenia religii. [7] Stwierdził, że źródłem wszelkiego dobra jest Ahura, który zasługuje na najwyższy kult. Ponadto stwierdził, że Ormuzd stworzył duchy zwane jazata s go wspomóc, którzy również z nisko cześć. Zoroaster ogłosił, że niektórzy z irańskich bogów byliDaeva, którzy nie zasłużyli na cześć. Te „złe” bóstwa zostały stworzone przez Angra Mainyu , niszczycielskiego ducha. Istnienie Angra Mainyu było źródłem wszelkiego grzechu i niedoli we wszechświecie. Zoroaster twierdził, że Ahura Mazda nie był wszechmocnym Bogiem, ale korzystał z pomocy ludzi w kosmicznej walce z Angrą Mainyu. Niemniej jednak Ahura Mazda jest przełożonym Angry Mainyu, a nie jego równym. Angra Mainyu i jego daeva , którzy próbują odciągnąć ludzi od Ścieżki Ashy , zostaną ostatecznie pokonani. [8]

Etymologia 

Avestan aṣ̌a i jej wedyjski odpowiednik ṛtá oba wywodzą się z proto-indo-irańskiej * ṛtá- „prawdy” [6], która z kolei kontynuuje proto-indoeuropejskie * h 2 r-do- „prawidłowo połączone, prawda, prawda”, od korzenia * h 2 ar . Słowo jest poświadczone w staroperskim jako arta .

Nie jest jasne, czy wariacja awestyjska między aṣ̌a i arta jest tylko ortograficzna. Benveniste zasugerował, że š jest jedynie wygodnym sposobem zapisu rt i nie powinno być uważane za istotne fonetycznie. [7] Według Graya, ṣ̌ jest błędnym odczytaniem, reprezentującym - nie / ʃ / - ale / rr /, o niepewnej wartości fonetycznej, ale „prawdopodobnie” reprezentujące r bezdźwięczne . [8] Miller zasugerował, że rt zostało przywrócone, gdy skryba był świadomy granicy morfemu między / r / i / t / (to znaczy, czy autor zachował przyrostek –ta ).[9] [h]

Avestan druj , podobnie jak jego kuzyn wedyjski sanskrycki druh , wydaje się pochodzić od rdzenia SROKI * dhreugh , kontynuowanego również w perskim دروغ / d [o] rūġ "kłamstwo", niemiecki trug "oszustwo, oszustwo". Old Norse draugr i Bliski irlandzki airddrach średni „widmo, zjawa”. W sanskrycie pokrewne słowo druh oznacza „nieszczęście, cierpiący demon”. [10] W awestanie druj- ma wtórną pochodną, ​​przymiotnik drəguuaṇt- ( młody awestyjski druuaṇt-), „ zwolennik oszustwa, zwodziciel”, dla którego najwyższy stopień draojišta- i być może porównawczy draoj (ii) ah- są poświadczone (Kellens, 2010, s. 69 i nast.).

w oryginale:

Etymology

Avestan aṣ̌a and its Vedic equivalent ṛtá both derive from Proto-Indo-Iranian *ṛtá- "truth",[6] which in turn continues Proto-Indo-European *h2r-to- "properly joined, right, true", from the root *h2ar. The word is attested in Old Persian as arta.

It is unclear whether the Avestan variation between aṣ̌a and arta is merely orthographical. Benveniste suggested š was only a convenient way of writing rt and should not be considered phonetically relevant.[7] According to Gray, ṣ̌ is a misreading, representing – not /ʃ/ - but /rr/, of uncertain phonetic value but "probably" representing a voiceless r.[8] Miller suggested that rt was restored when a scribe was aware of the morpheme boundary between the /r/ and /t/ (that is, whether the writer maintained the –ta suffix).[9][h]

Avestan druj, like its Vedic Sanskrit cousin druh, appears to derive from the PIE root *dhreugh, also continued in Persian دروغ / d[o]rūġ "lie", German Trug "fraud, deception". Old Norse draugr and Middle Irish airddrach mean "spectre, spook". The Sanskrit cognate druh means "affliction, afflicting demon".[10] In Avestan, druj- has a secondary derivation, the adjective drəguuaṇt- (Young Avestan druuaṇt-), "partisan of deception, deceiver" for which the superlative draojišta- and perhaps the comparative draoj(ii)ah- are attested (Kellens, 2010, pp. 69 ff.).

Znaczenie

Aṣ̌a „nie może być dokładnie przetłumaczona przez jedno słowo w innym języku” [1], ale można ją podsumować następująco:

To przede wszystkim „prawdziwe stwierdzenie”. To „prawdziwe stwierdzenie”, ponieważ jest prawdziwe, odpowiada obiektywnej, materialnej rzeczywistości, która obejmuje całe istnienie. Uznana w nim jest wielka zasada kosmiczna, ponieważ wszystko dzieje się zgodnie z nią. [11] [j] "Ta kosmiczna siła [...] jest przepojona także moralnością, jako słowna Prawda, 'la parole Conforme' i Sprawiedliwość, działanie zgodne z porządkiem moralnym." [12]

Zależność między „prawdą”, rzeczywistością i wszechogarniającą zasadą kosmiczną nie jest daleko od koncepcji Logosu Heraklita . [13]

Jako „prawda” 

Zarówno awestyjskie aṣ̌a / arta, jak i wedyjskie ŗtá- są powszechnie tłumaczone jako „prawda”, ponieważ to najlepiej odzwierciedla zarówno oryginalne znaczenie tego terminu, jak i sprzeciw wobec ich odpowiednich antonimów . Przeciwieństwem Avestan aṣ̌a / arta jest druj- , „kłamstwo”. Podobnie, przeciwieństwa wedyjskiego ṛta- to ánṛta- i druh , podobnie jak „kłamstwo”.

Ta „prawda” jest również tym, co powszechnie rozumiano pod pojęciem potwierdzonym w greckim micie : Izydy i Ozyrysa 47, Plutarch nazywa boskość Αλήθεια Aletheia , „Prawdą”. [14]

Jako „istnienie” 

Przymiotnikiem odpowiadającym rzeczownikowi aṣ̌a / arta , „prawda”, jest awestyjski haithya- ( haiθiia- ), „prawda”, którego przeciwieństwem jest również druj- . Avestan haithya- wywodzi się z indo-irańskiego * sātya, który z kolei wywodzi się z indoeuropejskiego * sat- „istnienie”. Sanskryckie spokrewnione satya - oznacza „prawdziwy” w znaczeniu „naprawdę istniejący”. To znaczenie jest również zachowane w Awestanie, na przykład w wyrażeniu haiθim var ə z , „urzeczywistniać”, jak „urzeczywistniać”. [15]

Inne znaczenie „rzeczywistości” można wywnioskować z części składowych ASA / arta : z (Root) R z substantivizing -ta sufiksu. Korzeń R odpowiada Starego Avestan ar ə TA i młodsze awestyjski ə r ə TA „established”, stąd ASA / arta „to, co jest ustalone.” [7]

Synonimia z ASA i „istnienia” nakładają się na identyfikacji stanie Ormuzd jako twórca (z samego istnienia). Prawda jest istnieniem (stworzeniem) o tyle, o ile fałsz jest nieistnieniem (niestworzone, anty-stworzone). Ponadto, ponieważ aṣ̌a jest wszystkim, czym druj- nie jest (lub odwrotnie), skoro aṣ̌a jest, druj- nie jest.

Pojęcie to jest już wyrażone w samej Avesta, na przykład w pierwszym Jaszcie , poświęconym Ahurze Mazdzie , w którym „piąte imię to cała dobra egzystencja Mazdy, nasienia Ashy ” ( Jaszt 1.7). Podobnie w mitologii Gandara ə βa , „żółtego obcasa ” smoka druj - który wyłania się z głębin, aby zniszczyć „żywy świat (stworzenie) Aṣ̌a” ( Jaszt 19.41 )

W etycznych celach zaratusztrianizmu („dobre myśli, dobre słowa, dobre uczynki”) Vohu Manah jest aktywny w dobrych myślach, Sraosha w dobrych słowach, a Aṣ̌a w dobrych uczynkach. ( Denkard 3.13-14). Aṣ̌a jest zatem „przedstawiana jako aktywna i skuteczna”. [16]

Jako „dobrze działające” 

W zależności od kontekstu, aṣ̌a / arta- jest często tłumaczone jako „właściwe działanie” lub „[to, co jest] właściwe”. Słowo to ( por Bartholomae na [17] i Geldner „s [18] tłumaczenia jako języka niemieckiego« Recht ») ma taki sam zakres rozumieniu«prawa», jak w języku angielskim: prawdy, sprawiedliwości, zasadności,, lawfullness, zgodności , zgoda, porządek (ład kosmiczny, porządek społeczny, porządek moralny).

Te różne znaczenia „prawa” są często łączone, na przykład „nieubłagane prawo sprawiedliwości” [19] lub „wieczna przydatność rzeczy zgodnych z Boskim porządkiem”. [20]

Jako (hipostaza) regularności i „prawidłowego działania”, aṣ̌a / arta- jest obecna, gdy Ahura Mazda ustalał kurs słońca, księżyca i gwiazd ( Jasna 44.3), a rośliny rosną poprzez aṣ̌a ( Jasna 48.6 ).

„Właściwe działanie” pokrywa się również zarówno z indoeuropejskim * ár- „(właściwie) połączyć się”, jak iz pojęciem istnienia i urzeczywistnienia (urzeczywistnienia). Słowo „ustalone”, ar ə ta- , oznacza również „właściwe”. Antonimiczny anar ə ta- (lub anar ə θa- ) oznacza „niewłaściwe [21]. W tradycji zoroastryjskiej modlitwy muszą być wypowiadane z troską, aby były skuteczne. Formuła indoirańska * sātyas mantras ( Yasna 31.6: haiθīm mathrem) „nie oznacza po prostu„ prawdziwego Słowa ”, ale sformułowaną myśl zgodną z rzeczywistością” lub „formułę poetycką (religijną) z nieodłącznym spełnieniem (urzeczywistnieniem)” ”. [15]

Być może zawiera również sugestie dotyczące harmonii lub współpracy

W porównaniu do użycia wedyjskiego

Pokrewieństwo [22] między starorańskim aṣ̌a- / arta- i wedyjskim ŗtá- jest ewidentne w licznych formułach i wyrażeniach, które pojawiają się zarówno w Avesta, jak iw Rigwedzie . [23] Na przykład ścieżka * ŗtásya- , „ścieżka prawdy”, jest wielokrotnie potwierdzana w obu źródłach: Y 51.13, 72.11; RV 3.12.7, 7.66.3. Podobnie „źródło prawdy”, awestyjska aṣ̌a kha i wedyjska khâm ṛtásya (Y 10.4; RV 2.28.5)

Przymiotnik odpowiadający awestyjskiemu aṣ̌a / arta- to haiθiia - „prawda”. Podobnie, przymiotnikiem odpowiadającym wedyjskiej ŗta- „prawdzie” jest sátya- „prawda”. Przeciwieństwem zarówno aṣ̌a / arta-, jak i haithya- jest druj- „kłamstwo” lub „fałsz”. Natomiast w Wedach przeciwieństwem obu ŗtá- i sátya- jest druj- i ánŗta- , także „kłamstwo” lub „fałsz”.

Jednakże, podczas gdy indoirańska koncepcja prawdy jest potwierdzona w całej tradycji zaratusztriańskiej , ŗtá- znika w literaturze post-wedyjskiej i nie jest zachowywana w tekstach post-wedyjskich. Z drugiej strony sátya- i ánrta- oba przetrwały w klasycznym sanskrycie.

Główny temat Rigweda, „prawda i bogowie”, nie jest widoczny w Gatach. [24] Podobieństwa tematyczne między aṣ̌a / arta i ŗtá- istnieją jednak takie aa w Yasht 10, hymnie awestyjskim do Mitry . Tam Mitra, która jest hipostazą i obrońcą przymierza, jest obrońcą aṣ̌a / arta . [25] RigVedic Mitra jest również konserwatorem ŗtá- .

Ogień jako agent Prawdy 

Asha Vahishta jest ściśle związana z ogniem . Ogień jest „wspaniale pomyślany jako siła , która wpływa na wszystkie inne Amesha Spentas , dając im ciepło i iskrę życia”. [26] W Yasht 17.20, Angra Mainyu domaga się , że Zoroaster pali go Asha Vahishta. W Wendidad 4.54-55, mówiąc przeciwko prawdzie i naruszanie świętości obietnicy jest wykrywany przez spożycie „wody, płonący, złoty kolor, posiadające uprawnienia do wykrycia winy.”

Ta analogia prawdy, która pali i wykrywa prawdę przez ogień, została już potwierdzona w najwcześniejszych tekstach, to znaczy w Gathach i Jasna Haptanghaiti . W Yasna 43-44 Ahura Mazda wymierza sprawiedliwość poprzez blask Swego ognia i siłę aṣ̌a. Ogień „wykrywa„ grzeszników ”chwytając się za ręce” ( Jasna 34.4). Osoba, która przeszła ognistą próbę ( garmo-varah , próba gorąca ), osiągnęła siłę fizyczną i duchową, mądrość, prawdę i miłość ze spokojem ( Jasna 30.7). W sumie „mówi się, że w sumie było około 30 rodzajów ogniowych testów”. [27] Według post- Sassanid Dadestan i denig(I.31.10), podczas sądu ostatecznego rzeka stopionego metalu pokryje ziemię. Sprawiedliwi, brodząc przez tę rzekę, będą postrzegać stopiony metal jako kąpiel ciepłego mleka. Niegodziwi będą spaleni. Szczegółowe informacje na temat roli aa w osądzaniu osobistym i ostatecznym można znaleźć poniżej w artykule aṣ̌a w eschatologii .

Ogień jest ponadto „pomocnikiem prawdy”, „a nie tylko, jak podczas próby, sprawiedliwości i prawdy jednocześnie”. [11] W Jasna 31.19, „człowiek, który myśli o aṣ̌a , […] który używa języka, aby mówić poprawnie, [czyni to] z pomocą olśniewającego ognia”. W Yasna 34-44 wielbiciele „gorąco pragną potężnego ognia [Mazdy] poprzez aṣ̌ę”. W Jasna 43-44 Ahura Mazda „przyjdzie do [Zoroastra] przez blask ognia [Mazdy], posiadając siłę (poprzez) aṣ̌a i dobry umysł (= Vohu Manah)”. Ten ogień „posiada siłę dzięki aṣ̌a ” jest powtórzony w Jasna 43.4. W Jasna43.9, Zoroaster, chcąc służyć ogniu, zwraca uwagę na aṣ̌ę . W Jasnej 37.1, na liście wszystkich innych stworzeń fizycznych, aṣ̌a zajmuje miejsce ognia.

Związek Ashy Vahishty z atar jest kontynuowany w tekstach po-gathic i często są wspominane razem. W kosmogonii zoroastryjskiej każdy z Amesha Spentas reprezentuje jeden aspekt stworzenia i jeden z siedmiu pierwotnych elementów, które w tradycji zoroastryjskiej stanowią podstawę tego stworzenia. W tej matrycy aṣ̌a / arta jest źródłem ognia, atar awestyjski , który przenika przez całe stworzenie. Korespondencja jest zatem taka, że aṣ̌a / arta „przenika całe życie etyczne, tak jak ogień przenika całą fizyczną istotę”. [12]

W liturgii Asha Vahishta jest często wzywana razem z ogniem. ( Jasna L.4, 2,4, 3,6, 4,9, 6,3, 7,6, 17,3, 22,6, 59,3, 62,3, itp). W jednym fragmencie ogień jest obrońcą aṣ̌a : „kiedy zły duch zaatakował stworzenie Dobrej Prawdy, zainterweniował Dobra Myśl i Ogień” ( Jaszt 13.77 )

W późniejszej tradycji zaratusztriańskiej Asha Vahishta wciąż jest czasami utożsamiana z ogniem domowego ogniska. [28]

W eschatologii i soteriologii 

Oprócz roli ognia jako pośrednika Prawdy , ogień, pośród różnych innych przejawów, jest także „ogniem sądowej próby, prototypem ognistego potoku dnia sądu, kiedy wszyscy otrzymają sprawiedliwe zasługi” przez ogień i przez Aṣ̌a '( Y 31.3). " [26]

W Avesta „promieniste dzielnice” aṣ̌a to „najlepsze istnienie”, czyli Raj (por. Vendidad 19.36), do którego wstęp mają tylko ci, których uznaje się za „posiadających prawdę” ( aṣ̌avan ). [29] Kluczem do tej doktryny jest Jasna 16.7: „Czcimy promienną dzielnicę Aṣ̌a, w której mieszkają dusze zmarłych, Fravaši z ludu alavana ; najlepsze istnienie (= raj) aṣ̌avana, którego czcimy, (który jest) lekki i zapewniający wszelkie wygody. " [29]

Wyprowadza „ASA” z tego samego Proto-indoeuropejskiego korzenia jako „ Airyaman ”, boskości uzdrowienie który jest ściśle związany z Asha Vahishta. W ostatecznym orzeczeniu rzeczownik pospolity airyaman jest epitetem saoshyan , zbawicieli, którzy doprowadzają do ostatecznej renowacji świata. Stałym epitetem tych zbawicieli jest „ astvat ә r ә ta ”, w którym również arta jest elementem imienia. [21] Te zbawicieli są ci, którzy podążają za nauczanie Ormuzd „z aktami inspirowanych Asa” ( Yasna 48.12). Airyaman i Asha Vahishta (a także Atar) są ściśle związane z Sraosha „[Głosem] Sumienia” i strażnikiem mostu Chinvat, przez który muszą przejść dusze.

Zgodnie z zaginionym fragmentem awestyjskim, który zachował się dopiero w późniejszym (IX wieku) tekście Pahlavi, pod koniec czasu i ostatecznej renowacji, Aṣ̌a i Airyaman razem przyjdą na ziemię, aby walczyć z Az, daeva chciwości ( Zatspram 34,38-39).

Trzeci Yasht , który jest nominalnie skierowana do Asha Vahishta, jest w rzeczywistości w większości poświęcony uwielbieniu ishya airyaman ( przewiewny ә mā īšyo „upragniony airyaman ”), czwarta z czterech wielkich modlitw Gathic. W dzisiejszym zoroastryzmie uważa się, że inwokuje się Airyamana, tak jak Ashem Vohu , druga z czterech wielkich modlitw Gatic, jest poświęcona Aii. Wszystkie cztery modlitwy (pierwsza to Ahuna Vairya , trzecia to Yenghe Hatam ) mają jako temat osąd i / lub zbawienie, a wszystkie cztery wzywają do Prawdy.

Jest Airyaman który - razem z ogniem - będzie „stopienia metalu w wzgórza i góry, i to będzie na ziemi jak rzeka” ( Bundahishn 34.18). W tradycji zoroastryjskiej metal jest domeną Xshathra [Vairya] , Ameshy Spenty z „[Pożądanego] Dominium”, z którym Aṣ̌a jest ponownie często identyfikowana. Dominium jest ponadto „formą prawdy i wynika z prawdy”. [30]

W Denkard 8.37.13, Asha Vahishta faktycznie przejmuje rolę Airyamana jako uzdrowiciela wszystkich duchowych dolegliwości, a Airyaman zachowuje jedynie rolę uzdrowiciela z dolegliwości cielesnych. Chociaż Airyaman nie ma dedykacji w Siroza, inwokacjach do bóstw kalendarza zoroastryjskiego , Airyaman jest dwukrotnie wzywany razem z Aṣ̌ą. ( Siroza 1.3 i 2.3)

Aogemadaecha 41-47 przedstawia śmierć jako podróż, do której należy odpowiednio przygotować się: Tak jak śmiertelnicy zdobywają dobra materialne w trakcie życia, tak też powinni zaopatrywać się w duchowe zapasy prawości. Będą wtedy dobrze zaopatrzeni, gdy wyruszą w podróż, z której nie wrócą.

Asa rola nie ogranicza się do wyroku: W Bundahishn 26.35, ASA Zapobiega Daevy z wymagającym zbyt wielką karę duszom wysyłanych do Kłamstwa na sprzedaż. Tutaj Aṣ̌a zajmuje stanowisko, które inne teksty przypisują Mitrze , która tradycyjnie utożsamiana jest z uczciwością.

Relację między Aṣ̌ą, eschatologią i Nowruzem można znaleźć w kalendarzu zoroastryjskim poniżej.

Chociaż istnieje wiele eschatologiczne paralele pomiędzy ASA i Asi „nagroda, nagroda” (przede wszystkim ich odpowiednie skojarzenia z sraosza i Wohu Manah), i to nawet przy okazji wspomnianego razem ( Yasna 51.10), dwa nie są etymologicznie związane. Żeński rzeczownik abstrakcyjny aši / arti pochodzi od wyrażenia ar- , „przydzielać, udzielać”. Aši nie ma również wedyjskiego odpowiednika.

DRUJ- , awestyjski rzeczownik rodzaju żeńskiego definiujący pojęcie przeciwstawne do pojęcia aṧa - . Kontrowersje dotyczące znaczenia tego ostatniego słowa miały oczywiście konsekwencje dla zrozumienia terminu druj- . Odpowiedni rdzeń słowny w języku indyjskim ( druh : drúhyati ) wydaje się mieć podstawowe znaczenie „zaczernić” (Mayrhofer, Dictionary II, s. 79 i nast.), Być może zachowany w Avestanie w Yašt 5,90 i 8,5. Biorąc pod uwagę opozycję tych dwóch słów, jeśli znaczenie słowa aṧa- jest „prawda”, wówczas znaczenie słowa druj- musi brzmieć „kłamstwo”, ale jeśli znaczenie tego pierwszego to „porządek, sprawiedliwość”, to druj-musi oznaczać „błąd, oszustwo”. Christian Bartholomae roztropnie nadał oba znaczenia: „fałsz, oszustwo” ( AirWb. , Kol. 778-82). Biorąc pod uwagę, że znaczenie „fałszu” odpowiada pewien rodzaj derywacji (patrz omówienie draoga- / drauga- poniżej) i że znaczenie „oszustwo” wynika ze specyficznego użytkowania kontekstowej (por czasownik druj : druža- , poniżej), prawdopodobnie opozycja występowała między „rzeczywistym porządkiem” a „złudnym, zwodniczym porządkiem”, przy czym pierwsza wiązała się ze światłami dnia, a druga z cieniami nocy (Kellens, 1991, s. 46 i nast.) .

Sprzeciw irańskich koncepcji A Drua i Druj z Mazde odzwierciedlał rewizję i systematyzację starego schematu ideologii indoirańskiej, ale opozycja nie była po prostu między ṛta (porządek, prawda) i ánṛta (chaos, kłamstwo), jak w religia, szczegół, który również przemawia za interpretacją inną niż „prawda kontra kłamstwo”. Raczej leży u podstaw wszystkich aspektów religii, w tym kosmogonii (patrz KOSMOGONIA I KOSMOLOGIA i ), rytuału i eschatologii , i dlatego wydaje się, że była podstawą dualizmu mazdejskiego .

Druj- jest poświadczone osiemnaście razy w Starej Avesta i często jest jawnie i systematycznie przeciwstawiane aṧa - jak w aṧa varatā karapā. . . drujəm „Karapańczycy woleli Druj od Aṧa” (32.12). Zdegradowanie zarówno słowa, jak i zasady, którą ono zdefiniowało, jest odzwierciedlone metrycznie, ponieważ słowo to występuje jako nadmiar sylab na końcu drugiej półksiężyca metra ahunavaitī , prawdopodobnie odzwierciedlając nieudolną recytację (Kellens i Pirart, s.89). . W taki czy inny sposób zasada druj motywuje działanie daēuuua (32.3; patrz * DAIVA). Pokonanie Druja jest oczekiwane lub poszukiwane (31.4, 48.1), a zwycięstwo nad nią uczyni ją więźniem Aṧa (30.8, 44.14) lub oddzieli ją od boku wroga (44.13). W metaforze kosmicznego mieszkania, która ilustruje kosmogonię staroawestańską, miejsce zamieszkania wzniesione przez Aṧę, jako agentkę Ahury Mazdā , jest przeciwieństwem tego wzniesionego przez Druja (46.6, 51.10; Kellens, 1989). Podobnie jak ASA jest punktem odniesienia dla Ratu „archetypowych płaszczyznach” i mąθra „wzorami” Ormuzd, Druj jest punktem odniesienia dla gotowych słów złych bóstw (31.1, 53.6). W sferze eschatologicznej schronienie dla dusz zmarłych zależy od ich zasług: albo „rezydencja” ( dam-) Ahury Mazdā lub Druja ( 46.11, 49.11, 51.11 : drūjō dəmānē ). Należy zauważyć, że druj- , podobnie jak wszystkie słowa wyrażające negatywne koncepcje, nie jest poświadczone w Jasna Haptaiti . Negatywny imiesłów teraźniejszy adrujiiaṇt - „który nie oszukuje” jest raz poświadczony w Gathach (31.15).

Wiele wzmianek o druju w Młodszej Avesta to bezpośrednie kalki fragmentów Starej Avesty; na przykład vainiṱ aṧa drujəm ( Y. 60.5) i analogiczne fragmenty są oparte na yezī. . . ašā drujəm və̄ṇghaitī, „tak jak pokona Druja za pośrednictwem Aṧy” (41.1). Yašt 13.12-13, w którym kosmogonia młodsza awestyjska jest wyraźnie opisana jako arena podwójnej konfrontacji między Aṧą i Drujem oraz między dwoma mainiiu , zasługuje na specjalną wzmiankę: „Jeśli potężny fravaṧistych właśnie nie udzieliło mi pomocy. . . dla Narkotyku byłaby moc, dla Narkotyku regułą, dla Narkotyzmu cielesne życie; z dwóch duchów, które narkotyk usiadłby między ziemią a niebem ”(Boyce, Zoroastrianism I, s. 269). W odniesieniach do żeńskich demonów w Vīdēvdaddruj- był czasami zastępowany przez pairikā- lub kobiecy daēuua (Boyce, Zoroastrianism I, s. 279 nr 11). Możliwe, że podobne użycie pojawiło się w Vedic (Spiegel, s. 215 i nast.). Druj- , najwyraźniej w formie mianownika, jest pierwszym terminem w złożeniach * druxš.vī.druj- „który wyrzeka się oszustwa oszustwa” ( Vd. 19.16) idruxš.manah - „kto ma oszustwo dla myśli” ( Yt . 1.18) oraz w bierniku w drujim.vana - „który zwycięża oszustwo” ( Y. 9.19-20), z których wszystkie są hapax legomena (Kellens, 1974, s. . 39).

Osobiste formy czasownika druj : druža-

(< drúǰ (h) ḭa- ), często z przedrostkiem aiβi ; związki, w których druj- jest drugim określeniem (np. adruj- „kto nie oszukuje”, tanu.druj- „który ma oszustwo w swoim ciele,” miθrō.druj- „który zdradza kontrakt”, * druxš.vi. druj - „który wyrzeka się oszustwa oszustwa”); a derywacje o biernym sensie przymiotnikowym ( anādruxta- , anaiβidruxta- ) lub rzeczownikiem działania ( anaiβidruxti- ) są używane prawie wyłącznie w związku z oszustwem praktykowanym przy okazji kontraktu ( miθra-), gdy pojawia się kwestia jej nieprzestrzegania lub wprowadzenia do niej klauzuli oszukańczej (Kellens, 1974, s. 40 i nast.).

Pełnoprawne młodsze pochodzenie awestyjskie w -a- , draoga (OPers. Drauga- ) ma oczywiste znaczenie „kłamstwo”, które również wyraża rzeczownik agent draojina- „kłamca” (OPers. Draujana- ). W staroperski drauga- i osobiste formy czasownika druj : durujiya- znaczyć Dokładniej kłamać dynastycznej legitymacji. W tym sensie drauga reprezentuje pierwszy grzech w triadzie nieszczęść wspomnianych w inskrypcji DPd 19-20, pozostałe dwie to armia wroga ( hainā- ) i głód ( dušiyāra- ; patrz Dumézil, s. 617 i nast. ; Boyce,Zoroastrianizm II, s. 120, 123). Bierny przymiotnik duruxta- jest używany jako antonim hašiya - „prawda” (DB 4.6-8).

W Avestan druj- ma również wtórne wyprowadzenie, przymiotnik drəguuaṇt- (młodszy Av. Druuaṇt- ) „ zwolennik oszustwa, zwodziciel”, z którego najwyższy draojišta- i być może również porównawczy draoj (ii) ah- są poświadczone (Kellens , 1977, s. 69 i nast.).

 

Bibliografia : (W przypadku cytowanych prac, których nie ma w tej bibliografii oraz skrótów znalezionych tutaj, patrz „Krótkie odniesienia”).

G. Dumézil, Mythe et épopée , Paryż, I, 1968.

J. Kellens, Les noms-racines de l'Avesta , Wiesbaden, 1974.

Idem, „Remarques sur le Farvardīn Yašt”, AAASH 25, 1977, s. 69–73.

Idem, „Huttes cosmiques en Iran”, MSS 50, 1989, s. 65–78.

Idem, Zoroastre et l'Avesta ancien , Paryż, 1991.

Idem i E. Pirart, Les textes vieil-avestiques I, Wiesbaden, 1988.

F. Spiegel, Die arische Periode und ihre Zustände , Lipsk, 1887.

(Jean Kellens)

Data publikacji: 15 grudnia 1996

Ostatnia aktualizacja: 1 grudnia 2011 r

Ten artykuł jest dostępny w wersji drukowanej.
Vol. VII, Fasc. 6, str. 562-563

oryginalny tekst:

DRUJ-, Avestan feminine noun defining the concept opposed to that of aṧa-. Controversies about the meaning of the latter word have naturally had implications for the understanding of druj-. The corresponding verbal root in Indic (druh: drúhyati) seems to have the basic meaning “to blacken” (Mayrhofer, Dictionary II, pp. 79 ff.), perhaps preserved in Avestan in Yašt 5.90 and 8.5. In view of the opposition of the two words, if the meaning of aṧa- is “truth,” then that of druj- must be “lie,” but, if the meaning of the former is “order, justice,” then druj- must mean “error, deceit.” Christian Bartholomae prudently gave both meanings: “falsehood, deceit” (AirWb., cols. 778-82). Considering that the meaning “falsehood” corresponds to a certain kind of derivation (see the discussion of draoga-/drauga-, below) and that the meaning “deceit” results from a specific contextual usage (cf. the verb druj:druža-, below), the opposition was probably between “real order” and “illusory, deceptive order,” the first being linked to the lights of the day, the second to the shadows of the night (Kellens, 1991, pp. 46 ff.).

The opposition of the Iranian Mazdean conceptions of Aṧa and Drujreflected the revision and systematization ofan old schema of Indo-Iranian ideology, but the opposition was not simply that between ṛtá (order, truth) and ánṛta (chaos, lie), as in the Vedic religion, a detail that also argues for an interpretation different from “truth versus lie.” Rather, it underlay all aspects of the religion, including cosmogony (see COSMOGONY AND COSMOLOGY i), ritual, and eschatology i, and thus appears to have been the foundation of Mazdean dualism.

Druj- is attested eighteen times in the Old Avesta and is often found explicitly and systematically opposed to aṧa-, as in aṧa varatā karapā . . . drujəm “the Karapan preferred Druj to Aṧa” (32.12). The debasement of both the word and the principle that it defined is reflected metrically, for the word occurs as an excess of syllables at the end of the second hemistich of ahunavaitī meter, probably reflecting a bungled recitation (Kellens and Pirart, p. 89). In one way or another the principle of druj motivates the action of the daēuuuas (32.3; see *DAIVA). The defeat of Druj is hoped for or sought (31.4, 48.1), and victory over her will either make her the prisoner of Aṧa (30.8, 44.14) or detach her from the side of the enemy (44.13). In the metaphor of the cosmic dwelling place that illustrates Old Avestan cosmogony the dwelling place erected by Aṧa, as the agent of Ahura Mazdā, is opposed to that erected by Druj (46.6, 51.10; Kellens, 1989). Just as Aṧa is the point of reference for the ratu “archetypal planes” and the mąθra “formulas” of Ahura Mazdā, Druj is the reference point for the fabricated words of the bad divinities (31.1, 53.6). In the eschatological sphere the refuge for the souls of the dead depends upon their merits: either the “residence” (dam-) of Ahura Mazdā or that of Druj (46.11, 49.11, 51.11: drūjō dəmānē). It should be noted that druj-, like all words expressing negative concepts, is not attested in the Yasna Haptaŋhāiti. The negative present participle adrujiiaṇt- “who does not deceive” is attested once in the Gāthās (31.15).

Many mentions of druj in the Younger Avesta are direct calques of passages in the Old Avesta; for example, vainiṱ aṧa drujəm (Y. 60.5) and analogous passages are based on yezī . . . ašā drujəm və̄ṇghaitī “as he will conquer the Druj through the agency of Aṧa” (41.1). Yašt 13.12-13, in which the Younger Avestan cosmogony is explicitly described as the arena for the dual confrontation between Aṧa and Druj and between the two mainiius, deserves special mention: “If the mighty fravaṧis of the just had not given me aid . . . to the Drug would have been the power, to the Drug the rule, to the Drug corporeal life; of the two spirits the Drug would have sat down between earth and heaven” (Boyce, Zoroastrianism I, p. 269). In references to female demons in the Vīdēvdaddruj- was sometimes substituted for pairikā- or for the feminine daēuua- (Boyce, Zoroastrianism I, p. 279 n. 11). It is possible that a similar usage appeared in Vedic (Spiegel, pp. 215 ff.). Druj-, apparently in the nominative form, is the first term in the compounds *druxš.vī.druj- “who abjures deception of the deception” (Vd. 19.16) and druxš.manah- “who has deception for thought” (Yt. 1.18) and in the accusative in drujim.vana- “who conquers deception” (Y. 9.19-20), all of which are hapax legomena (Kellens, 1974, p. 39).

The personal forms of the verb druj:druža-

(< drúǰ(h)ḭa-), frequently with the prefix aiβi; compounds in which druj- is the second term (e.g., adruj- “who does not deceive,” tanu.druj- “who has deception in his body,” miθrō.druj- “who betrays the contract,” *druxš.vi.druj- “who abjures the deception of the deception”); and derivations with a passive adjectival sense (anādruxta-, anaiβidruxta-) or the noun of action (anaiβidruxti-) are used almost exclusively in connection with deception practiced on the occasion of a contract (miθra-), when there is a question of its not being respected or of having a fraudulent clause introduced into it (Kellens, 1974, pp. 40 ff.).

The full-fledged Younger Avestan derivation in -a-, draoga (OPers. drauga-) has the obvious meaning “lie,” which the noun of agent draojina- “liar” (OPers. draujana-) also expresses. In Old Persian drauga- and the personal forms of the verb druj:durujiya- connote more specifically the lie about dynastic legitimacy. It is in this sense that drauga- represents the first sin in the triad of calamities mentioned in inscription DPd 19-20, the other two being the enemy army (hainā-) and famine (dušiyāra-; see Dumézil, pp. 617 ff.; Boyce, Zoroastrianism II, pp. 120, 123). The passive adjective duruxta- is used as an antonym for hašiya- “truth” (DB 4.6-8).

In Avestan druj- also has a secondary derivation, the adjective drəguuaṇt- (Younger Av. druuaṇt-) “partisan of deception, deceiver,” of which the superlative draojišta- and perhaps also the comparative draoj(ii)ah- are attested (Kellens, 1977, pp. 69 ff.).

https://iranicaonline.org/articles/druj

niedobrze

https://en.wikipedia.org/wiki/Yald%C4%81_Night

https://en.wikipedia.org/wiki/Yule

https://en.wikipedia.org/wiki/Father_Christmas

https://en.wikipedia.org/wiki/Ahura_Mazda

https://en.wikipedia.org/wiki/Asha