przedruk
Po trzech tysiącach lat naukowcy cyfrowo
"rozwinęli" mumię faraona
Praktycznie wszystkie mumie królewskie, jakie znaleziono w XIX i
XX wieku, były rozwijane przez egiptologów na potrzeby badań.
Był jeden wyjątek: naukowcy nie odważyli się otworzyć mumii
faraona Amenhotepa I. Nie z powodu wiary w klątwy czy zaklęcia -
raczej dlatego, że jest ona perfekcyjnie zawinięta i bogato
zdobiona. Twarz i szyja mumii jest przykryta ozdobną maską,
inkrustowaną barwnymi kamieniami.
Ostatecznie jednak naukowcy z Egiptu wniknęli pod osłony kryjące
mumię. Nie dosłownie; wykorzystali do tego trójwymiarową
tomografię komputerową (CT). Skanowanie z jej pomocą pozwoliło w
cyfrowy sposób "rozwinąć" królewską mumię i zbadać
jej zawartość.
Dotycząca tego dokonania publikacja (nie poddana recenzji)
ukazała się w piśmie "Frontiers in Medicine".
Mumię Amenhotepa "otwarto" po trzech tysiącach lat.
Wcześniej zdarzyło się to już w XI w. p.n.e., czyli ponad
czterysta lat po jej mumifikacji i pochówku. Hieroglify zawierają
opis tego wydarzenia z czasów panowania XXI dynastii. Ówcześni
kapłani wydobyli królewskie mumie, reprezentujące starsze
dynastie, po czym na nowo je pochowali. Ich celem była naprawa
uszkodzeń, jakie pozostawili starożytni rabusie grobowców.
“Fakt, że mumia Amenhotepa I nie została odwinięta w czasach
nowożytnych, daje nam wyjątkową możliwość: zbadania nie tylko
tego, jak dawniej mumifikowano i chowano zmarłych, ale też tego,
jak została ona potraktowana i pochowana po raz drugi - kilkaset lat
po śmierci, przez najwyższego kapłana Amona” - opowiada
odpowiedzialna za projekt dr Sahar Saleem, profesor radiologii z
Wydziału Medycyny na Uniwersytecie Kairu i radiolog pracująca w
ramach Egyptian Mummy Project.
“Odwijając cyfrowo mumię i 'zdejmując' jej wirtualne warstwy
– maskę, bandaże i [oglądając] samą mumię – możemy z
bezprecedensową szczegółowością zbadać tego świetnie zachowane
szczątki faraona" - mówi Saleem.
Naukowcy szacują, że Amenhotep I w chwili śmierci miał około
35 lat. Mierzył ok. 169 cm wzrostu, był obrzezany i miał zdrowe
zęby. W jego bandażach ukryto 30 amuletów, miał też wyjątkowy,
złoty pas ze złotymi paciorkami.
"Wydaje się, że fizycznie
przypominał swojego ojca: miał wąskie kości policzkowe,
niewielki, szczupły nos, kręcone włosy i nieco wystające górne
zęby" - opisuje badaczka.
“Nie znaleźliśmy żadnych ran ani śladów zeszpecenia, które
mogłyby wynikać z choroby, co pozwoliłoby poznać przyczynę
śmierci. Są tylko liczne ślady okaleczenia dokonane już po
śmierci - po jego pierwszym pochówku, prawdopodobnie przez rabusiów
grobowca. Jego wnętrzności - oprócz mózgu i serca - zostały
usunięte przez osoby, które jako pierwsze dokonały mumifikacji"
- informuje.
Mumię Amenhotepa I, wraz z innymi mumiami królewskimi, odkryto w
1881 r na stanowisku archeologicznym Deir el Bahari na południu
Egiptu. Amenhotep - drugi przedstawiciel XVIII dynastii (po swoim
ojcu Ahmose I, który wyzwolił obszar Delty spod władzy Hyksosów i
ponownie zjednoczył Egipt) - władał od ok. 1525 do 1504 roku
p.n.e. Czasy te były dla kraju czymś w rodzaju złotego wieku: w
Egipcie żyło się dostatnio, faraon zaś przewodził wyprawom do
Libii i północnego Sudanu. Po jego śmieci młody faraon i jego
matka byli czczeni jako bóstwa.
Sahar Saleem i jej współpracownik, uznany egiptolog - dr Zahi
Hawass już wcześniej spekulowali, że głównym motywem kapłanów,
którzy w XI wieku p.n.e. "ekshumowali" i ponownie
pochowali faraona, była chęć ponownego wykorzystania rekwizytów,
z którymi władcę początkowo pogrzebano. Teraz jednak podważają
własne podejrzenia. “Wykazaliśmy, że przynajmniej w przypadku
Amenhotepa I kapłani, którzy służyli XXI dynastii, z dbałością
naprawili uszkodzenia, pozostawione przez rabusiów grobowca,
przywrócili mumię do stanu świetności i przywrócili jej
wspaniałe kosztowności oraz amulety" - opowiada Saleem.
W ramach projektu Egipskiego Urzędu Starożytności, który
ruszył w 2005 roku, Hawass i Saleem przebadali ponad 40 królewskich
mumii z okresu Nowego Państwa. W kwietniu 2021 r. do nowego muzeum w
Kairze przeniesiono 22 mumie faraonów, w tym - Amenhotepa I. Twarz
tej mumii i jej maska stały się ikoną spektakularnej 'Parady
Złotych Mumii Królewskich', jaka 3 marca br miała miejsce w
stolicy kraju.
“Teraz pokazaliśmy, że skanowanie metodą trójwymiarowej
tomografii komputerowej można z powodzeniem wykorzystać w
antropologicznych i archeologicznych badaniach mumii, także - z
innych cywilizacji, np. z Peru” - podsumowują Saleem i Hawass.
Anna Ślązak
28 grudnia 2021
Mimo że wszystkie odkryte w ubiegłych
stuleciach mumie zostały już odwinięte, to jednej archeolodzy bali
się ruszyć. Przez trzy tysiące lat nie było wiadomo, jaka
tajemnica kryje się w trumnie faraona Amenhotepa I. Naukowcy właśnie
sprawdzili, co jest w środku i to bez naruszania mumii. Wszystko
dzięki zaawansowanej technologii cyfrowej.
Archeolodzy przez lata nie chcieli dotykać mumii faraona
Amenhotepa I. Bali się, że naruszą jej doskonale zachowaną
konstrukcję. Teraz, przy użyciu tomografii komputerowej sprawdzili,
co kryje się w środku
Okazało się, że Amenhotep I zmarł, mając ok. 35 lat.
Miał 170 cm wzrostu i był obrzezany. Naukowcy byli zaskoczeni
idealnym stanem zębów władcy, który rządził Egiptem między
1525 r. a 1504 r. p.n.e
Naukowcy odkryli, że wcześniej mumia została naruszona
przez rabusiów grobów, a następnie naprawiona przez kapłanów
Mumia władcy Egiptu Amenhotepa I, odkryta w 1881 r., przez lata
dalej skrywała swoje tajemnice. Archeolodzy nie bali się jednak
klątwy faraona. Mumia zachowała się w tak dobrym stanie, że po
prostu nie chcieli ingerować jej konstrukcję.
Płócienny materiał, w który owinięty został Amenhotep I po
śmierci, zdobiony był girlandami z kwiatów, a pośmiertna maska
została ozdobiona pięknymi malunkami.
Naukowcy już wcześniej otworzyli trumnę faraona, ale nie
odwinęli z płótna jego ciała. Jak donosi "The Guardian",
po uchyleniu wieka trumny, dostrzegli zachowane truchło osy, którą
prawdopodobnie zwabił zapach kwiatów, jakimi zostało ozdobione
ciało.
Archeologia
przyszłości. Jak będzie kiedyś wyglądać poszukiwanie
informacji?
W grudniu 2021
r. badacze odważyli się wreszcie sprawdzić, co kryje się pod
płótnem, w które zawinięty został Amenhotep I. Użyli do
tego trójwymiarowego skanowania i tomografii komputerowej.
"Poznaliśmy bezprecedensowe szczegóły" – napisała
w komunikacie prasowym dr Sahar Saleem, profesor radiologii na
Wydziale Medycyny Uniwersytetu w Kairze. Dr Saleem brała udział w
zakrojonych na szeroką skalę badaniach nad mumią faraona. Dzięki
cyfrowej technologii udało się sprawdzić, jaki był Amenhotep I.
Archeolodzy ustalili, że faraon zmarł, mając mniej więcej 35
lat. Był łudząco podobny do swojego ojca, Ahmose I. Amenhotep I
miał wąski podbródek, mały nos i kręcone włosy. Leżący w
trumnie od trzech tysięcy lat władca Egiptu był obrzezany.
Jednak naukowcy najbardziej zaskoczeni byli doskonale zachowanymi
zębami. Ich idealny stan ucieszył badaczy. "Zmumifikowane
ciało było doskonale zachowane. Udało się odkryć nawet drobne
kości w uszach" – napisała dr Sahar Saleem w czasopiśmie
"Frontiers in Medicine".
Naukowcom nie udało się ustalić dokładnie, co było przyczyną
śmierci egipskiego władcy. – Nie znaleźliśmy śladów ran ani
okaleczeń, które mogłyby być przyczyną śmierci. Uszkodzenia
jego ciała poczynili prawdopodobnie złodzieje po jego śmierci –
wyjaśniła badaczka z Uniwersytetu w Kairze.
Okazało się, że około XI w. p.n.e. mumia została
odwinięta. Po co? – Kapłani 21. dynastii z miłością
naprawili rany zadane przez rabusiów grobowców, przywrócili mumię
do dawnej świetności – opowiedziała Saleem. Faraonowi założono
też bogatą biżuterię grobową. Ciało Amenhotepa zostało
ozdobione aż 30 amuletami.
Faron był drugim władcą XVIII dynastii. Wiadomo, że rządził
zjednoczonym Egiptem mniej więcej przez 20 lat, a jego władza
przypada na lata od 1525 r. do 1504 r. przed naszą erą.
Naukowcy podkreślają, że podczas sprawowania władzy przez
Amenhotepa I, Egipt był wyjątkowo bezpieczny, a jego mieszkańcy
mogli cieszyć się dostatkiem. Faraon wyruszał także na wojny.
Podbił m.in. Libię i północny Sudan.
Źródła: "The Guardian", frontiersin.org
poniżej też ciekawostki znalezione min. na fb
Amenhotep IV (Echnaton) - syn Amenhotepa III i Teje (Tiye 1398 BC – 1338 BC, also spelled Tye, Taia, Tiy and Tiyi)
Teje (Tiye)
polska wiki o Amenhotepie III:W wieku około 12 lat Amenhotep III poślubił dziewczynę, która później jako dojrzała kobieta wywarła wielki wpływ na dalsze jego panowanie i losy całej dynastii. Teje była córką Jujego, dygnitarza z Achmim, oficera w oddziale rydwanów i naczelnika stajni; oraz jego żony Czuju. Byli oni również rodzicami Aja, następcy Tutanchamona.
Amenhotep III prawdopodobnie darzył Teje głębokim uczuciem i szacunkiem. Otrzymała tytuł Wielkiej Małżonki Królewskiej i Pani Obu Krajów, zbudowano dla niej wspaniały kompleks pałacowy w Malgacie oraz poświęcono jej świątynię w Sedeinga; pomiędzy Drugą i Trzecią Kataraktą. Pozycja królowej na dworze z pewnością była niezwykle mocna. Tylko jej synowie mogli być kandydatami na następców.
Ze związku Amenhotepa z Teje narodzili się: najstarszy syn Totmes, zmarły w młodym wieku, nie osiągnąwszy sukcesji, Amenhotep – następca, późniejszy faraon Echnaton, oraz cztery córki: Sitamon, Isis, Henuttaunebu i Nebetah, z których dwie; Sitamon i Isis, nosiły tytuły królowych.
Wpływ Teje na losy państwa wynikał głównie z jej mądrości oraz mocy i niezłomności charakteru. Brała czynny udział we wszystkich przedsięwzięciach dotyczących funkcjonowania państwa: wielkich świętach religijnych, polityce wewnętrznej i zagranicznej. Przeżyła swego męża o około osiem lat. Współrządziła państwem, najpierw jako żona, a później jako matka władcy. Sprawowała regencję w imieniu małoletniego Amenhotepa IV.