Lwów - skarby z podziemi cz.1

przedruk




Profesor Mykoła Bandriwski

o skarbach w podziemiach świątyń lwowskich. Część 1

28 kwietnia 2024




Profesor Mykoła Bandriwski jest jednym z najbardziej znanych i cenionych archeologów współczesnego Lwowa, przewodniczącym Komisji Archeologicznej Naukowego Towarzystwa im. T. Szewczenki (NTSz). We wstępie prelegent powiedział, że opowie tylko o kilku najciekawszych, nawet sensacyjnych wynikach wykopalisk w których osobiście brał udział, zaś takich prac podczas jego ponad 40-letniej działalności naukowej archeologicznej było znacznie więcej. Dlatego profesor skupił się tylko na badaniach kilku podziemi świątyń lwowskich, między innym greckokatolickiej katedry pw. św. Jura i kościoła pw. św. Marii Magdaleny. Poza tymi pracami archeologicznymi to właśnie on badał podziemia dawnego kościoła oo. jezuitów (obecnie cerkiew garnizonowa UGKC), prowadził wykopaliska w dzielnicy żydowskiej przy ulicy Iwana Fedorowicza i nie tylko. Lista jego prac archeologicznych poza Lwowem jest również imponująca.

Historia odnalezienia prawdziwych skarbów w podziemiach wyżej wspomnianych świątyń już od dawna jest owiana we Lwowie legendami, lecz w tym przypadku tylko fakty, o których opowiadał Mykoła Bandriwski, są bardziej intrygujące niż każda legenda. W każdym z opisanych przez niego przypadków ma on swoje oryginalne tłumaczenie naukowe, które jest nowym słowem we lwowskiej archeologii i historii. Jak napisał profesor w swoim fecebooku, ma on i inne „ciekawe przypuszczenia naukowe, gdzie i jakie inne sensacyjne skarby można we Lwowie znaleźć, nawet pod starym brukiem lwowskim”.

Otóż, zaczynamy od unikatowych prac archeologicznych i ich sensacyjnych wyników w podziemiach (krypcie) katedry pw. św. Jura. We wstępie Mykoła Bandriwski powiedział:

– W 1991 roku , więcej niż trzydzieści lat temu, do Lwowa wrócił z Watykanu zwierzchnik Kościoła greckokatolickiego (UGKC) kardynał Myrosław Lubacziwski. Właśnie kardynał postanowił uporządkować kryptę pod ołtarzem głównym świątyni katedralnej, w której między innymi był pochowany arcybiskup metropolita Andrzej Szeptycki i kardynał Sylwester Sembratowicz. Poza tym trwały przygotowania przeniesienia zabalsamowanych szczątków kardynała Josyfa Slipyja z katedry pw. św. Zofii w Rzymie do katedry św. Jura we Lwowie, właśnie do tej krypty. Ten wybitny hierarcha Kościoła greckokatolickiego wyraził w testamencie prośbę o przeniesieniu jego szczątków z Rzymu do Lwowa, kiedy Ukraina będzie niepodległym państwem. Przed tak ważnym historycznym aktem cerkiewnym trzeba było kryptę uporządkować i wyremontować. Poza tym nikt nie wiedział co się działo w krypcie w czasie półwiecza działalności w katedrze przedstawicieli rosyjskiej cerkwi patriarchatu moskiewskiego. W tych sprawach kardynał Myrosław Lubacziwski zwrócił się do archeologicznej komisji NTSz, która właśnie delegowała trzech archeologów, mianowicie Mykołę Bandriwskiego, Romana Sułyka i Jurija Łukomskiego.

13 listopada 1991 roku archeolodzy rozpoczęli prace wykopaliskowe. Krypta znajduje się w miejscu szczególnym, pod ołtarzem głównym, jest niewielka, kwadratowa – 8,2 m na 8,2m. Niestety moskiewscy popi doprowadzili tak święte miejsce do stanu wysypiska śmieci po remontach. Profesor Bandriwski z tego powodu podkreślił, że przed wojną do krypty nikt nie mógł nawet wejść bez pozwolenia metropolity lub proboszcza katedralnego.

Podczas wykopalisk archeolodzy odnaleźli dużo kości z poprzednich pochowań z różnych stuleci, razem szczątki ponad 70 osób, mianowicie dostojników cerkiewnych, zakonników (cerkiew przez dłuższy czas była klasztorną oo. bazylianów), ale też kobiet i dzieci. Znaleziono też pochowanie ihumena oo. bazylianów Nikifora Szeptyckiego (zmarł w 1776 roku) i część omoforionu długości około 70 cm z herbem biskupa Jowa Boreckiego (zmarł w 1623 roku). Znaleziono też pozostałości trumien, drewniane rzeźbione krzyże, wyroby ze skóry. Krypta miała dobrze pomyślaną cyrkulację powietrza – zadbali o to XVIII-wieczni budowniczowie. W krypcie znajdowało się też późniejsze, z 1958 roku pochowanie prawosławnego moskiewskiego arcybiskupa Fotija.

Pierwszym ciekawym znaleziskiem archeologów były dwie drewniane skrzynie o wymiarach 1,2 m, w których znajdowało się 104 butelki przedwojennego wina mszalnego. Udało się wyjaśnić, że było to włoskie wino, zakupione w latach 1926–1927. Ciekawe znalezisko, przecież miało to wino prawie 100 lat i przez 50 lat było zakopane w ziemi. Nie można było nie pokusić się i nie spróbować! Smak, również zapach były znakomite! Wszystkie butelki przekazano duchowieństwu katedralnemu. Ale to znalezisko było tylko początkiem. Prawdziwa sensacja czekała na archeologów nieco później. Otóż pewnego dnia wykopano drewnianą skrzynię o wymiarach 40 na 350 cm. W skrzyni znajdowały się pozostałości (kości) szkieletu ludzkiego. Każda z nich, nawet najmniejsza, była starannie zawinięta w papier. Tuż znajdowała się niewielka butelka, zaś w niej list. Znaleziska odniesiono do laboratorium, tam prof. Bandriwski ostrożnie otworzył butelkę i wyciągnął list napisany odręcznie przez profesora Jarosława Pasternaka na blankiecie, z czerwoną pieczątką przedwojennego Towarzystwa Naukowego im T. Szewczenki. Profesor Pasternak napisał co następuje: „Zaświadczenie. Stwierdzam słowem honoru naukowca, że dołączone do tego listu kości są kompletnym szkieletem mężczyzny, które znalazłem podczas wykopalisk w książęcym Haliczu w sarkofagu kamiennym i są to szczątki fundatora wspomnianej katedry (Uspenija Bogurodzicy w Haliczu) kniazia Jarosława Ośmiomysła”. Niżej znajdował się własnoręczny podpis profesora Jarosława Pasternaka, dyrektora Muzeum NTSz i data 31 sierpnia 1939 roku. Był to ostatni dzień przed wybuchem II wojny światowej! To już była prawdziwa sensacja na skalę światową!

Tutaj trzeba wyjaśnić kim był książę Jarosław Ośmiomysł i kim był profesor Jarosław Pasternak. Książę halicki Jarosław Ośmiomysł (1130–1187) był najwybitniejszym władcą księstwa halickiego, który poszerzył tereny księstwa od Karpat do morza Czarnego. Brał udział w bitwach z Połowcami, był fundatorem katedry (soboru) prawosławnego pw. Uspenija Bogurodzicy w Haliczu, gdzie też został pochowany w nocy z 1 na 2 października 1187 roku. Sobór został zniszczony jeszcze w XIII wieku i miejsca gdzie znajdował się (również miejsca pochówku księcia Jarosława Ośmiomysła) przez długie wieki nie udało się zidentyfikować.

Profesor Jarosław Pasternak (1892–1969) urodził się w Chyrowie na Ziemi Lwowskiej. W latach 1910–1914 studiował archeologię i filozofię na uniwersytecie lwowskim, zaś w latach 1922–1925 – archeologię na uniwersytecie w Pradze. W latach 1923–1928 prowadził prace archeologiczne na terenie starej Pragi. Od 1928 roku wrócił do Lwowa i objął kierownictwo Muzeum Naukowego Towarzystwa im. T. Szewczenki. Na zaproszenie metropolity Andrzeja Szeptyckiego prowadził prace archeologiczne w katedrze pw. św. Jura we Lwowie, a następnie w latach 1934–1941 w Haliczu. Był on również profesorem greckokatolickiej Akademii Duchownej we Lwowie. W Haliczu profesor Pasternak zrobił największe odkrycie swego życia – znalazł fundamenty soboru Uspenija Bogurodzicy i sarkofag z pochowaniem księcia Jarosława Ośmiomysła. W 1944 roku Pasternak wyjechał ze Lwowa do Monachium, a dalej do Toronto (Kanada). Zmarł w 1969 roku i został pochowany w Toronto.

Otóż w 1933 roku metropolita Andrej Szeptycki zaangażował Jarosława Pasternaka do prowadzenia prac archeologicznych na wzgórzu świętojurskim, w krypcie katedralnej. Metropolicie chodziło między innymi o zbadanie możliwych podziemnych tajnych przejść, o których we Lwowie krążyły legendy i przekazy. Ale w krypcie takich przejść Pasternak nie znalazł. W kolejnym sezonie prac archeologicznych Pasternak prowadził prace badawcze wykopaliskowe w nawie głównej świątyni. W tym miejscu znalazł fragmenty starej spalonej cerkwi. Co odkrył jeszcze, do dziś dokładnie nie jest znane. Profesor Mykoła Bandriwski mówi, że wyniki badań archeologicznych nie były opublikowane, również nie ma w archiwach żadnych świadectw, publikacji lub dokumentów dotyczących tych prac. Nie odnaleziono też żadnych planów przeprowadzonych wykopalisk. Kompletna tajemnica! Bardzo intrygująca i budząca rożne wersje. Tym bardziej, że później rzeczywiście odnaleziono podziemne przejście z pałacu arcybiskupiego w stronę współczesnej ulicy Gródeckiej, do miejsca, w którym stoi teraz budynek cyrku. Poza tym prof. Bandriwski stwierdza, że podczas prac wykopaliskowych, które on prowadził w krypcie katedry nie znaleziono żadnych informacji o istnieniu na wzgórzu świętojurskim wcześniej niż w wieku XV jakichkolwiek zabudowań klasztornych lub śladów budownictwa świątyni. Legendy o istnieniu cerkwi i klasztoru oo. bazylianów za czasów księcia Lwa (druga połowa XIII wieku) nie zostały potwierdzone żadnymi konkretnymi materiałami historycznymi lub archeologicznymi. Nie odnaleziono żadnej cegły, żadnej skorupy wcześniejszej niż z wieku XV. Niestety w późniejszym czasie archeologom nie udało się przeprowadzić wykopalisk na terenie, gdzie ustawiono pomnik metropolity A. Szeptyckiego. Według prof. Mykoły Bandriwskiego, nawet słynny dzwon odlany w 1341 roku, który nadal wisi na dzwonnicy katedry św. Jura, nie był sporządzony dla tej świątyni, lecz dla cerkwi pw. św. Georgija, która za czasów księcia Lwa stała w miejscu, gdzie obecnie znajduje się kościół dominikański. Niezwykle cenne i interesujące informacje przekazane przez profesora Mykołę Bandriwskiego zostały wysłuchane z wielkim zainteresowaniem, zaś pytania publiczności sypały się obficie.

Jurij Smirnow

Tekst ukazał się w nr 7 (443), 16 – 29 kwietnia 2024





kuriergalicyjski.com/profesor-mykola-bandriwski-o-skarbach-w-podziemiach-swiatyn-lwowskich-czesc-1/

Lwów - serce Polski

przedruk

Wikipedia: Według sondażu przeprowadzonego w 2007 przez Instytut Pentor dla tygodnika „Wprost” 

52,2% obywateli Polski uważa Kresy Wschodnie z Wilnem i Lwowem za ziemie polskie, w tym 51% badanych w wieku poniżej 29 lat (wychowanych po 1989)

KRESY CZY ZIEMIE UTRACONE?

Marcin Hałaś, Warszawska Gazeta, nr 35, 30.08 – 5.09.2019 r.

30.12.2019

We współczesnym języku polskim zakorzeniły się eufemizmy, a nawet określenia wprowadzające w błąd i zamazujące prawdziwy obraz rzeczywistości. I tak na przykład zamiast „zabicie dziecka nienarodzonego” mówimy – „aborcja”; zamiast „homoseksualista” mówimy – „gej”.

To wyrażenia, które rzeczywistość owijają w bawełnę albo wręcz zakłamują, przystosowując ją do wymogów politycznej poprawności.

Podobne zjawisko występuje w sferze polskiej pamięci historyczno-kulturowej. Oto o wschodnich ziemiach, które nasza ojczyzna utraciła w wyniku II wojny światowej (a to przecież prawie 48 proc. terytorium sprzed wybuchu konfliktu) mówimy dzisiaj: Kresy Wschodnie. To określenie umowne, ale równocześnie nieprawdziwe, złe, szkodliwe i fałszujące historię. Bo „kresy” są gdzieś na samym końcu, bardzo daleko. Tymczasem dzisiaj określamy pojęciem „kresy” także miejsca, które stanowiły serce, centrum Polski – zarówno w sensie kulturowym, jak i tożsamościowym. Całość zresztą nie trzyma się kupy także pod względem matematycznym. Jeżeli Kresy to obrzeża, to nie mogły one stanowić prawie połowy terytorium państwa.

W październiku wyruszy pielgrzymka czytelników „Warszawskiej Gazety” do Wilna. I nie będzie to bynajmniej wyjazd na Kresy. Rozmawiałem niedawno z Renatą Cytacką – radną miasta Wilna i zarazem wiceprezesem Związku Polaków na Litwie. Ona wyraźnie akcentowała, że jest Polką z dawnego województwa wileńskiego, a nie żadnych Kresów. Tak na marginesie: winni takiemu stanowi rzeczy są także potomkowie mieszkańców ziem wschodnich, którzy sami siebie konsekwentnie nazywają Kresowiakami zamiast Wypędzonymi (z ziem wschodnich).

Bo historyczne kresy to województwa: kijowskie, smoleńskie, bracławskie i czernihowskie II Rzeczpospolitej. Akcja „Ogniem i mieczem” oraz „Pana Wołodyjowskiego” – najbardziej kresowych powieści z Trylogii (bo wydarzenia „Potopu” przerzucają się także do Częstochowy, w Pieniny i do Prus) – nie toczy się bynajmniej we Lwowie. Jampol, Kamieniec Podolski, Zbaraż – oto sienkiewiczowskie kresy. A pamiętajmy, że w XVII wieku Rzeczpospolita już się skurczyła i utraciła spore połacie ziem. Zaś mówienie „kresy” o Lwowie to już gigantyczne nieporozumienie. Wystarczy rzut oka na mapę – przez większość historii Polski ze Lwowa było bliżej do zachodniej i południowej granicy państwa niż do granicy wschodniej. Owszem, Lwów jako miasto posiadał rys, urok i klimat wielokulturowości – mieszkali tutaj Ormianie, Żydzi, Rusini (później nazywani Ukraińcami), Niemcy.

 Ale równocześnie Lwów był miastem polskim, kipiał polskością, był jednym z czterech najważniejszych dla polskiej historii, kultury i tożsamości ośrodków miejskich – obok Krakowa, Wilna i Warszawy (w takiej właśnie kolejności). Był miastem stołecznym. Ostatnio przeczytałem, że Drohobycz to miasto kresowe. Tymczasem wystarczy rzut oka na mapę: Drohobycz leży niemal na tej samej długości geograficznej co Chełm. Czy Chełm leży na kresach? Jak widać – kresy to pojęcie polityczne, pod to miano zakwalifikowano wszystko, co znalazło się na wschód od linii Curzona.

Pojęcie „kresy” spycha Lwów i Wilno gdzieś na dalekie rubieże, a równocześnie wypycha je z naszej świadomości. Jest bowiem taka zasada: jeśli coś jest daleko – tego zawsze mniej żal. Boli utrata tego co najbliżej, co najcenniejsze. Bolesna jest strata centrum, serca, a nie kresów, czyli obrzeży, dalekiego pogranicza. Inna rzecz, że dzisiaj polskiej polityce (i nie tylko polityce) ton nadają osoby, dla których kresy zaczynają się za rogatkami Żoliborza – to oczywiście gorzki żart, jednak bynajmniej nie całkiem oderwany od rzeczywistości. Dlatego warto sobie uświadomić, że Lwów to nie żadne Kresy -to było serce Polski czy też jedno z czterech serc. Polska jako jedyny kraj w Europie i na świecie straciła w wyniku II wojny światowej dwa z czterech najważniejszych dla swojej historii i tożsamości miast

Oczywiście walka z zakorzenionym już w języku pojęciem przypomina trud Don Kichota. Warto jednak podjąć taki wysiłek i stosować co najmniej zamiennie o wiele bardziej adekwatne i prawdziwe pojęcie: Ziemie Utracone. Ewentualnie istnieje druga możliwość: Ziemie Odłączone. Ze względu na brzmienie (i analogię z obecnym w świadomości terminem Ziemie Odzyskane) odpowiedniejsza wydaje się pierwsza propozycja.

Mija 30 lat odrodzonej po czasie komunizmu Rzeczpospolitej. Przez ten czas nie udało się utworzyć Muzeum Kresów. Oczywiście przyczyną był tylko i wyłącznie brak woli politycznej, który połączył w tym względzie wszystkie kolejne ekipy rządzące: od środowiska Unii Demokratycznej i postkomunistów przez Platformę Obywatelską aż do Prawa i Sprawiedliwości. Obecnie budowane {tworzone) jest Muzeum Kresów – tyle że bardzo opieszale i bez zapału, tempa i odpowiedniego finansowania. Na dodatek w Lublinie, czyli daleko od rzeczywistego centrum, którym pozostaje dzisiaj Warszawa, a przy okazji w mieście, w którym silne są środowiska sympatyzujące z ukraińską narracją historyczną. Czyż nie powinno raczej powstać Muzeum Ziem Utraconych?

Bez względu na praktykę i przyzwyczajenie języka – warto mieć świadomość, że podróżując do Wilna albo do Lwowa, nie jedziemy na żadne Kresy. Pod względem kulturowym i historycznym odwiedzamy środek, serce Polski.

Opracował:

Jarosław Praclewski Solidarność RI,

numer legitymacji 8617,

działacz Antykomunistyczny

---------------------------------------

Ziemie Zachodnie za Kresy - zysk czy strata

Autor: Janina Słomińska

 

Mija 67 lat od zakończenia II wojny światowej i wprowadzenia w Europie tzw. porządku jałtańskiego, w wyniku którego Polsce odebrano Kresy Wschodnie, rekompensując ich stratę Ziemiami Zachodnimi. Architekci tego ładu dawno już nie żyją; powoli przemijają pokolenia, które osobiście uczestniczyły w wydarzeniach będących skutkiem tamtych politycznych rozstrzygnięć. I choć nikt rozsądny nie postuluje dziś rewizji owych decyzji, odpowiedź na pytanie:

czy Polakom opłaciła się zmiana granic?

nie jest jednoznaczna.

Toruński historyk i archiwista prof. dr hab. Andrzej Tomczak, wnuk byłego rektora Uniwersytetu Lwowskiego, znakomitego filozofa prof. Kazimierza Twardowskiego, mówi bez namysłu:

• Opłaciła się. Oczywiście to, co się stało bezpośrednio po wojnie, niosło z sobą krzywdę, dramaty i tragedie wielu ludzi i ich rodzin, ale ostatecznie wymiana ludności stworzyła Polsce teraz i na przyszłość możliwość ułożenia bezkonfliktowych stosunków z sąsiadami – Litwą, Ukrainą, Białorusią, Rosją. I to jest najważniejsze. Trzeba patrzeć na ład polityczny w Europie nie tylko przez pryzmat tego, że się jest Polakiem…

Podobnego zdania jest były „kresowiak” rodem z Wileńszczyzny prof. dr hab. Stanisław Salmonowicz:

• Jeśli chcemy spojrzeć z perspektywy powojennych sześćdziesięciu paru lat na problem utraty Kresów i przyłączenie do Polski Ziem Zachodnich, to bilans materialny wypada korzystnie na rzecz Ziem Zachodnich. Ekonomicznie i politycznie, w jakiejś mierze, obecne państwo polskie wygrało, natomiast kultura polska niewątpliwie straciła. Czy naród polski zyskał? To jest pytanie ciągle otwarte...

Innego zdania jest prof. dr hab. Mirosław Golon:

• Zmiana granic była gigantyczną stratą dla wszystkich, bo nie odbyła się w formie cywilizowanego aktu głosowania czy plebiscytu pozwalającego poszczególnym mniejszościom narodowym wybrać, gdzie chcą pozostać… Zrealizowała się w wyniku wojny. Ta wojna była tak okrutna, tak kosztowna, że jeśli musiała się dokonać, aby dokonała się zmiana granic, to nie ma tu zysku. Aby nie było wątpliwości: jako historyk i jako obywatel w pełni akceptuję powojenne granice Polski, akceptuję państwo. Akceptują też je elity polityczne. Zresztą od momentu, kiedy przywróciliśmy demokrację, czyli od 1990 roku nie ma na scenie politycznej Polski nikogo, kto korzystając z przywrócenia swobody wypowiedzi, domagałby się zmiany granic…

Stanisław Antoni Salmonowicz urodził się w 1931 r. w Brześciu nad Bugiem. Po ukończeniu studiów prawniczych na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1954 r. podjął pracę w Sądzie Wojskowym Krakowa, gdzie odbywał aplikację sędziowską. W latach 1955–1956 pracował jako sędzia. W 1959 r. uzyskał stopień doktora nauk prawnych na Uniwersytecie Warszawskim, a 7 lat później stopień doktora habilitowanego nauk prawnych. Od 1966 r. pracował na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie kierował Katedrą Państwa i Prawa Polskiego. W 1970 r. został odwołany ze stanowiska dziekana i aresztowany za działalność opozycyjną. Przez cztery miesiące przebywał w areszcie śledczym, po czym został zwolniony z uczelni. W 1972 r. zatrudnił się w Instytucie Historii PAN (gdzie pracował do 2003 r.), a w roku 1981 wrócił na UMK, aby objąć stanowisko kierownika Zakładu Dawnego Prawa Niemieckiego, a następnie Katedry Historii Prawa Niemieckiego. W 1989 r. uzyskał tytuł profesora zwyczajnego nauk prawnych. Fot. A. Willma

 

 

Dlaczego zysk?

Rozmowa z prof. dr. hab. Stanisławem Salmonowiczem

 

– Zna Pan Polesie i Wileńszczyznę. Pański ojciec przed II wojną światową był starostą jednego z pogranicznych powiatów Polski – w Kamieniu Koszyckim. Jak zapamiętał Pan Kresy?

Stanisław Salmonowicz: Generalnie Polesie stanowiło najuboższą część Polski dwudziestolecia międzywojennego. Jeśli chodzi o Wileńszczyznę – ludność polska, częściowo białoruska i w małym procencie litewska oraz żydowska znajdowały się w nieco lepszej sytuacji. Stosunkowo najlepiej prezentowały się niektóre fragmenty Wołynia, gdzie Polacy, Ukraińcy i spora mniejszość czeska organizowali rolnictwo na wyższym poziomie niż mieszkańcy Polesia czy Wileńszczyzny. Natomiast z trzech województw południowo-wschodnich: lwowskiego, tarnopolskiego i stanisławowskiego, jedynie lwowskie było w miarę zamożne ze względu na to, że Lwów pełnił fumkcję ponadregionalnej stolicy oraz że II RP posiadała tam swoje zagłębie naftowe i przemysł oparty na przetwórstwie minerałów. Ale im bardziej na wschód i południe, tym biednej. Zaczynały się tereny albo rolnicze (tarnopolskie i częściowo stanisławowskie), albo tzw. huculszczyzny, gdzie jedynym źródłem zarobku była prymitywna gospodarka leśna i hodowla owiec.

Do tego dodajmy kiepskie warunki bytowe w małych miasteczkach (60–75% mieszkańców stanowiła w nich bardzo uboga ludność żydowska) i niski poziom sanitarny mieszkań (brak klozetów i łazienek), a obraz będzie jeszcze mniej zachęcający.

Tu dygresja. Ośmieszany Sławoj Składkowski, z zawodu wojskowy lekarz, dlatego właśnie rzucił hasło budowania szamb i ubikacji. Oczywiście, w bogatych dworkach szlacheckich i w kamienicach w dużych miastach, np. w Wilnie, takich problemów nie było.

 – Sławojki zadomowiły się na Kresach?

Stanisław Salmonowicz: Z dużymi oporami. Najlepiej klęskę rozporządzenia Prezydenta RP z 1928 r. o prawie budowlanym i zabudowaniu osiedli oddaje następująca anegdota. Przybywa premier Składkowski z tzw. niezapowiedzianą wizytą do małego miasteczka na Polesiu, zajeżdża pod posterunek policji. Mundurowi się prężą, składają meldunki, a premier pyta: „A jak tam u was warunki sanitarne?”. W odpowiedzi słyszy: „Dobrze, panie premierze”. Zatem rozkazuje: „Prowadzić!”. Na zapleczu posterunku policji, w ogródku, na końcu dróżki stoi domek bielony wapnem. Premier podchodzi bliżej, patrzy… Wejścia do domku strzeże duża kłódka. „A co ta kłódka robi?” – pyta i słyszy w odpowiedzi: „Melduję posłusznie – żeby nie napaskudzili!”.

Obrazu wiejskiego i małomiasteczkowego zaniedbania dopełniała kiepska infrastruktura transportowa. Kiepska z wielu powodów, choć decydująca wydaje się w tej kwestii opinia polskiego sztabu generalnego, wedle której bagna Polesia i lasy stanowiły naturalną ochronę granic Polski. Dlatego m.in. wielokrotne pomysły melioracji na szeroką skalę na Polesiu były przez władze wojskowe torpedowane. Choć późniejsze doświadczenia dowodzą, że lepiej nic nie robić aniżeli robić coś źle. Białoruś radziecka przeprowadziła z dużym impetem prace melioracyjne na Polesiu, czego rezultatem jest… pustynny jego krajobraz, bo już tak jest, że źle prowadzone prace melioracyjne zawsze skutkują małą Saharą…

 – Było źle cywilizacyjnie, ale bogato artystycznie i intelektualnie. Tymczasem w wyniku układu jałtańskiego utraciliśmy znaczące ośrodki uniwersyteckie pełne zabytków architektury, dzieł sztuki, instytucji kulturalnych…

Stanisław Salmonowicz: Dotkliwa dla Polski po II wojnie światowej okazała się przede wszystkim utrata Lwowa, miasta polskich pamiątek, bibliotek, muzeów… Podobnie utrata Wilna, które wprawdzie zawsze było stolicą Litwy historycznej, ale w biegu wydarzeń, przynajmniej od końca XVII w. było miastem kultury polskiej i takim pozostało aż do II wojny światowej. Oczywiście, można powiedzieć, że jest to wspólny dorobek polsko- litewski, ale również można żałować, że nacjonalizm litewski utrudnia dziś nazywanie po imieniu wielu rzeczy oczywistych mimo uznania przez Polskę wszystkich zmian terytorialnych na rzecz Litwy… Niektórzy mało przychylni Polsce historycy francuscy nawołują, abyśmy przestali tworzyć mitologię Kresów. Oni po prostu nie doceniają tego, co zrobiła kultura polska na tych terytoriach, przy czym „kultura polska” równała się tu „kulturze zachodniej”. Ja twierdzę tak: wszędzie tam, gdzie są resztki kościołów jezuickich na wschodzie Europy – w okolicach Kijowa, Mińska, Smoleńska – tam istnieje dowód, że mieliśmy wpływ na kształtowanie się tamtejszych ówczesnych elit intelektualnych i artystycznych. W Pińsku np. do 2. połowy XIX w. istniało kolegium jezuickie, które było głównym ośrodkiem kultury na całe Polesie. Tych kościołów już prawie nie ma. Likwidowała je władza carska, sowiecka, potem zniszczyła I wojna światowa, II wojna… Rzadko coś gdzieś przetrwało, a jeżeli przetrwało, to na terenach, które należały przed 1939 r. do Polski.

Przy okazji… Mało kto wie, że poza dużymi miastami oraz majątkami szlacheckimi rozrzuconymi na Kresach pozytywną rolę w krzewieniu kultury materialnej odgrywał, na pograniczu polsko-sowieckim, Korpus Ochrony Pogranicza, który nie tylko walczył z dywersją sowiecką, ale organizował i wspomagał życie społeczne Polesia i Wileńszczyzny. Podobnie misję kulturalną i gospodarczą wypełniała – dziś już zupełnie zapomniana – poleska Polska Flota Wojenna.

– Cóż to za formacja?

Stanisław Salmonowicz: Polska przed II wojną światową dysponowała dwiema flotami wojennymi: bałtycką i rzeczną z głównym portem w Pińsku. To miasto słynęło z handlu drewnem i produktami lasu (spoczywającym głównie w rękach żydowskich) oraz z siedziby Komendy Brygady KOP-u i komendy Polskiej Floty Wojennej na wodach Prypeci. Już w czasie kampanii 1920 r. kilka małych stateczków polskich odegrało pewną rolę w walkach na Polesiu. Po zakończeniu walk zbudowano flotę wojenną, która miała siedzibę w Pińsku. Składała się głównie z tzw. monitorów. Tu wyjaśnienie: monitor to mały statek rzeczny, który ma na wyposażeniu kilka dział i niewielką liczbę karabinów maszynowych. Wbrew pozorom flota na Polesiu była w pełni zmobilizowana w momencie wybuchu II wojny, ale uderzenie Rosjan 17 września 1939 r. pozbawiło ją możliwości manewru. Flota rzeczna może bowiem działać w miarę skutecznie, jeśli ma wsparcie piechoty, której zadaniem jest ochrona brzegów rzek.

Powiem krótko – nie jestem specjalistą od historii floty wojennej, ale wiem, że niestety pińska formacja nie odegrała większej roli w działaniach wojennych. Po mało efektywnej obronie w Pińsku i okolicy dowództwo floty zatopiło statki, a batalion marynarzy przyłączył się do armii Kleeberga i walczył aż do początków października 1939 r.

 – W 1945 r. razem z matką i bratem (ojciec już wtedy nie żył) znalazł się Pan na tzw. Ziemiach Odzyskanych. Co tam zastali Polacy przesiedlani ze Wschodu?

Stanisław Salmonowicz: Moje losy tak się ułożyły, że w latach 1945–1948 mieszkałem w Zielonej Górze. To było szczęśliwe miasto. Nie dość, że wyszło cało z wojny, to jeszcze Rosjanie nie zdołali zbyt wielu rzeczy w nim zdemontować (bo trzeba pamiętać, że Armia Czerwona ziemie, które potem przypadły Polsce, traktowała w latach 1945–1947 jak łup wojenny i wywoziła, co się dało, na Wschód). Pamiętam, zakwaterowano nas w dwupokojowym mieszkaniu. Takie samodzielne lokum o podobnym standardzie uzyskałem dopiero w Toruniu w latach siedemdziesiątych.

Dziś, jako historyk, mogę odpowiedzialnie stwierdzić, że przejmowaliśmy Ziemie Zachodnie zdewastowane wojną, z przemysłem częściowo zrujnowanym, z rolnictwem, które trzeba było odbudować, ale z pełną infrastrukturą. Ocalało bowiem to, czego nie można było wywieźć ani zniszczyć: drogi, kanalizacja, tory kolejowe, sieć wodociągowa, szlaki wodne. Faktem jest, że rolnik polski z Kresów obejmował gospodarstwa o znacznie wyższym aniżeli na Wschodzie standardzie technicznym, połączone siecią bitych dróg, że inteligencja i robotnicy polscy przesiedlani na Zachód wprowadzali się do zelektryfikowanych, skanalizowanych miast wyposażonych w ogrzewanie gazowe i sieć tramwajową. Z tego punktu widzenia przeskok cywilizacyjny był ogromny, niekiedy trudny do ogarnięcia dla nieprzywykłego do podobnych udogodnień osadnika Polesia czy Wileńszczyzny. Reasumując – ekonomicznie i materialnie obecne państwo polskie wygrało na tych granicznych zmianach, ale czy zyskał naród polski, zwłaszcza kultura – wątpię. Moim zdaniem kultura polska straciła. 

– Czy Polska na postanowieniach jałtańskich zyskała politycznie?

Stanisław Salmonowicz: Tak. Stała się państwem jednolitym narodowościowo, pozostawiając wszakże nie z własnej woli duże ilości polskich mniejszości na Ukrainie, Białorusi, na Wileńszczyźnie. W naszych granicach przetrwała niewielka liczba ludności białoruskiej w Białostockim, Litwinów w okolicach Suwałk, Łemków od Krynicy po Przemyśl… Są Tatarzy, Karaimowie, Żydzi (oczywiście nie mówimy tu o obywatelach, którym polska prawica przypisuje narodowość żydowską). Prawdziwych Niemców mamy również niezbyt wielu, choć – co ciekawe – mimo kilku fal emigracji ich liczba nie maleje. W Toruniu np., gdzie – wedle mojej orientacji Niemcy niemal wszyscy uciekli bądź wyjechali jeszcze w 1945 r. – do dziś działa stowarzyszenie obywateli pochodzenia niemieckiego.

A wracając do pytania… Niewątpliwie po stronie zysku politycznego trzeba zapisać również uproszczenie naszych granic, oparcie wschodniej i zachodniej granicy o rzeki: Bug i Odrę. Jedna wszakże rzecz w ramach powojennego ładu nie przysporzyła nam korzyści: mianowicie to, że tow. Józef Stalin wywalczył dla siebie część dawnych Prus Wschodnich, które dziś stanowią tzw. obwód kaliningradzki. Jest to prowincja, której istnienie jest dla nas równie niekorzystne, jak istnienie dawnych Prus Wschodnich.

 – Jeśli zatem w ogólnym pojałtańskim bilansie przeważa zysk, a nie strata, to skąd w Polakach tyle goryczy?

Stanisław Salmonowicz: Ze względu na brutalną formę repatriacji. I dlatego, że Kresy kazano wykreślić z ludzkiej pamięci. Nie wolno było jeździć w rodzinne strony, nie wolno było korespondować z krewnymi, którzy pozostali na Wschodzie. W wielu rodzinach osobisty kontakt był możliwy dopiero po roku 1990. Tak więc nie tylko Niemcy, ale również Polacy przeżyli męki wysiedlenia. I nie tylko Niemcy i Żydzi w Polsce, ale również Polacy na Wschodzie szukają śladów własnych grobów i cmentarzy. Nie zawsze je znajdują. Mój brat 10 lat temu pojechał pod Stanisławów do miejscowości Worochta, gdzie zmarł i został pochowany nasz ojciec. Nie znalazł cmentarza. Nie ma po nim nawet śladu.

Dziękuję za rozmowę.

 

Mirosław Golon, ur. w 1964 r. w Olsztynie, absolwent Instytutu Historii i Archiwistyki UMK w Toruniu. W 1995 r. odbył staż naukowy w Instytucie Historycznym UW pod kierunkiem prof. Mariana Wojciechowskiego, a cztery lata później uzyskał stopień naukowy doktora. Jego dorobek naukowy obejmuje ok. 90 pozycji, w tym 3 własne książki. Swoje badania koncentruje na kwestiach stosunków polsko-radzieckich w latach 1944–1956 oraz historii miast Pomorza Nadwiślańskiego po 1945 r., a częściowo także na zagadnieniach propagandy komunistycznej w Polsce oraz mniejszości narodowych na Pomorzu po roku 1945. Jest członkiem m.in. Polskiego Towarzystwa Historycznego, Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Instytutu Pamięci Narodowej, Towarzystwa Naukowego w Toruniu oraz Miejskiego Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Toruniu. Obecnie pełni funkcję dyrektora Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku. Fot. A. Willma

 

Dlaczego strata?

Rozmowa z prof. dr. hab. Mirosławem Golonem

 

– Urodził się Pan w Olsztynie, 19 lat po wojnie, na ziemi odzyskanej przez Polskę…

Mirosław Golon: Moja rodzina pochodzi z północnego Mazowsza. Pamiętam święta zmarłych w latach siedemdziesiątych. Olsztyn pustoszał. Prawie 100-tysięczne miasto wyjeżdżało na groby bliskich w inne rejony Polski. Ja również jechałem pod Ostrołękę na groby dziadków i kuzynów. Minęło dwadzieścia parę lat. Na olsztyńskich cmentarzach pojawiły się groby członków mojej rodziny i moich przyjaciół. Już nie jadę na Mazowsze – jeżdżę do Olsztyna.

 – To dowodzi, jak długo trwa proces zakorzeniania się. Trudno się zatem dziwić, że poczucie tymczasowości i wyobcowania przez tyle lat towarzyszyło repatriantom ze Wschodu.

Mirosław Golon: Tak naprawdę nie mieliśmy uregulowania prawnego granic z państwem niemieckim do 1990 r. (normalizacja stosunków z grudnia 1970 r. dotyczyła RFN). Dopiero po zjednoczeniu Niemiec w 1991 r. zawarliśmy definitywny, ostateczny układ, w którym Niemcy w pełni zaakceptowali naszą obecność na wschód od Odry i Nysy. Ten brak stabilizacji procentował nieufnością obywateli. Każdy, kto miał kontakty z osadnikami, pamięta komentarze: „tu nie opłaca się inwestować”. Budowa czegoś trwałego materialnie w opinii starszego pokolenia nie miała sensu. Dziadek, ojciec mówili: „nie warto”. Wrócą Niemcy i będą się mścić. Dopiero wnuk urodzony na tej ziemi powiedział: „warto”. Rosjanie próbowali nam wyliczać, ile to miliardów dolarów zarobiliśmy na zmianie granic. Prawdopodobnie nie mylili się, biorąc pod uwagę potencjał Kresów i Ziem Zachodnich z 1939 r. Ale trzeba pamiętać: na swoim człowiek pracuje chętniej, efektywniej, z większym zaangażowaniem i poświęceniem, na cudzym pracuje gorzej. Kto wie, jak wyglądałyby dziś Kresy Wschodnie, gdyby nie decyzje jałtańskie…

Rozumiem starsze pokolenie, bo starsze pokolenie ma własne spojrzenie na biedę, skromność infrastruktury i znając z własnej obserwacji ziemie wschodnie, wiedząc, jakie tam było zubożenie, przenoszą pamięć i stereotypy nie zawsze poprawne, m.in. stereotyp, że ten znany im z autopsji niski poziom życia utrwalił się na Wschodzie. To nieprawda, bo dzisiejsza Białoruś czy Ukraina w stosunku do 1945 r. wyglądają zupełnie inaczej. Nie mówiąc już o Wileńszczyźnie. Przy okazji dygresja… Gdybyśmy wzięli wskaźniki ekonomiczne na przykład z lat sześćdziesiątych i porównali obszary wschodnie z tzw. Ziemiami Odzyskanymi, to okazałoby się, że i tu, i tam poziom życia nie był wcale tak drastycznie różny.

 – W propagandzie minionego półwiecza pojawiało się słowo „pozostawiliśmy” ziemie na Wschodzie…

Mirosław Golon: Utraciliśmy – to jest właściwe słowo. Z Kresów nie zrezygnowaliśmy przecież dobrowolnie. Polska strona nie wyrażała zgody na zmianę granic w jakiejkolwiek formie: czy to decyzji władz parlamentarnych, czy władz wykonawczych. Był to po prostu radziecki dyktat. Dlatego twierdzę, że zmiana granic okazała się gigantyczną stratą dla wszystkich, ponieważ była jednym ze złych dzieci wojny – okrutnej, kosztownej, wymagającej tak ciężkich ofiar, że trudno tu mówić o zysku. Tu konieczne zastrzeżenie – jako historyk i jako obywatel nie oczekuję korekty granic. W pełni je akceptuję, tak jak akceptuję nasze państwo.

 – Ile jest prawdy, a ile mitu w legendzie polskiego Zachodu?

Mirosław Golon: Nowe ziemie dostaliśmy w stanie dużej dewastacji, która wynikała w części – to prawda – z przebiegu działań wojennych, ale w części z faktu, że na Ziemiach Zachodnich jeszcze w 1945 r. „zadomowiły się” formacje radzieckie. Stworzono grupę północną wojsk, która miała być tylko zapleczem dla żołnierzy stacjonujących w radzieckiej strefie okupacyjnej Niemiec, a w istocie okazała się formacją okupacyjną. Rosjanie wykorzystywali argument, że przedsiębiorstwa na tym terenie produkowały dla celów wojennych, zatem można je potraktować jak łup wojenny. Ponadto państwo radzieckie szermując argumentem, że Polska dostaje bogate w infrastrukturę ziemie poniemieckie, dokonało częściowej rekwizycji. Rabunek objął nie tylko fabryki, ale także sklepy, wyposażenie mieszkań itd. Jak duża była skala owej rekwizycji, nietrudno sobie wyobrazić, jeśli przyjmiemy do wiadomości, że w 1945 r. na Ziemiach Zachodnich stacjonowało i przemieszczało się około miliona czerwonoarmistów, a w 1946 r. stacjonowało ich jeszcze 300 tysięcy – 300 tysięcy wojska, które się kwateruje i żywi za darmo! Polska na nowych ziemiach składała potężny haracz Związkowi Radzieckiemu. Dopiero w okolicach 1948 r. przejęliśmy od Rosjan mienie i ziemię. Wtedy rzeczywiście Armia Radziecka ograniczyła swoją obecność do baz. W Toruniu np. w 1950 r. czerwonoarmiści zlikwidowali swoją bazę w Przysieku i zostawili sobie tylko klasyczną bazę wojskową przy ul. Polnej.

 – Czy skala tych strat jest mierzalna?

Mirosław Golon: Oczywiście, choć to wymagałoby badań w poszczególnych sektorach. Najbardziej „mierzalne” są dostawy węgla. Można by porównać, ile płacili nam za węgiel Rosjanie, a ile np. Szwedzi. Rosjanie nie pokrywali nawet kosztów wydobycia. To już jest strata sięgająca kilku miliardów dolarów. A demontaże urządzeń fabrycznych, pozbawienie zapasów surowca, wywóz wyprodukowanych dóbr, w rolnictwie wywóz znacznej części inwentarza żywego, maszyn rolniczych i urządzeń wyposażenia technicznego gospodarstw rolnych? Gdy Polska około lat 1946–1947 stała się wreszcie rzeczywistym gospodarzem na tych terenach, były one tak wyeksploatowane, że trudno mówić o wielkim zysku. Polacy po wojnie musieli włożyć wiele trudu w odgruzowanie miast, zagospodarowanie terenów rolnych, organizację życia ekonomicznego… Gdyby „gdybać”, to sądzę, że byłoby lepiej, aby wojny nie było i zmian terytorialnych też. Jeśli zmiana terytorialna odbywa się za cenę konfliktu zbrojnego, to rozważanie w kategorii zysków i strat doprowadzi nas do przerażającej konstatacji: dobrze, że tak się stało. Zauważmy, że jeśli na pytanie: Kresy i Ziemie Zachodnie: strata czy zysk? odpowiem krótko: tak, zysk, bo niewątpliwie Wrocław był bogatszy od Lwowa, Gdańsk od Wilna, to nie mówię całej prawdy. Bo ten zysk powstał w następstwie wojny. To nas osłabiło również jako naród. Do lat sześćdziesiątych–siedemdziesiątych XX w. Ziemie Zachodnie i Północne były obszarami „niedoludnionymi” w stosunku do stanu sprzed 1945 r. Podam przykład Elbląga – to miasto ok. 80-tysięczne, które w czasie wojny liczyło prawie 100 tys. mieszkańców, odzyskało swój potencjał sprzed wojny dopiero w połowie lat sześćdziesiątych. Dopiero po 20 latach od zakończenia wojny Polacy odbudowali sieć zaludnienia na tych terenach, aby móc w pełni wykorzystać infrastrukturę – drogi, ciągi komunikacyjne, sieci energetyczne, gazowe itd.

 – Reasumując…

Mirosław Golon: Układ jałtański trzymał się na armii radzieckiej i na potędze ZSRR. W momencie, gdy potęga ZSRR zaczęła się kruszyć (co ewidentnie nastąpiło w latach osiemdziesiątych), Związek Radziecki zaczął się reformować, zmieniać koncepcje działań politycznych, ład jałtański uległ likwidacji. Na szczęście odbyło się to w sposób bezkrwawy.

Mamy to szczęście, że dziś Niemcy nie negują naszych granic, podobnie nasi sąsiedzi na wschodzie. Mamy stan idealny, jakiego w XX w. nie mieliśmy. Pamiętajmy, że ponad połowa Polaków urodziła się już na nowych ziemiach, oni nie mają w razie czego dokąd pójść, nie mają domu za Bugiem… A przecież gdybyśmy tę rozmowę prowadzili w latach pięćdziesiątych, to na 100 ludzi zapytanych na ulicy: czy chcą na Ziemiach Zachodnich zostać, większość odpowiedziałaby – nie, wracamy i już.

– Dziękuję za rozmowę.

 

Niemcy negują nasze granice - link

https://www.wolniisolidarni.czest.pl/2019/12/30/kresy-czy-ziemie-utracone/?doing_wp_cron=1621321530.2792770862579345703125

https://ioh.pl/artykuly/pokaz/ziemie-zachodnie-za-kresy--zysk-czy-strata,1132/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kresy_Wschodnie

Diduch we Lwowie

 przedruk - tłumaczenie przeglądarki

Diduch (dosł. dziad), okłót – w tradycji wschodniosłowiańskiej i góralskiej pierwszy skoszony podczas żniw snop pszenicy i owsa lub niemłóconego żyta, ustawiany kłosem do góry w kącie izby na Szczodre Gody, a obecnie na Boże Narodzenie. Uważany był za wróżbę urodzaju w następnym roku i traktowany jako swego rodzaju talizman przeciw złym mocom[1]. Trzymano go w domu do Trzech Króli[2], a następnie rytualnie palono. Na Lubelszczyźnie zwany też królem. Na południu Małopolski w Gorcach i okolicy zwany w gwarze Białych Górali łokótem (staropolski okłót/okłot).

Zwyczaj ustawiania snopa w chacie na Święto Godowe wywodzi się jeszcze z czasów przedchrześcijańskich[3] i związany był z kultem przodków. Symbolizował ducha opiekuńczego domu. Został zaadaptowany przez chrześcijaństwo na terenie Ukrainy jako zwyczaj bożonarodzeniowy.

Didukh [1] (zwany także: dziadek, [2] kolęda , kolędnik, [2] snop, [2] król, [2] ) jest ukraińską ozdobą bożonarodzeniową , symbolem oddania najlepszego zboża w uprawach rolnych. Didukh to symbol urodzaju , dobrobytu , bogactwa, nieśmiertelnego przodka, założyciela rodziny, życia duchowego Ukraińców, amulet rodziny. Tradycja diduchy sięga czasów przedchrześcijańskich.

Symbolika i rytuały Ukraińców

Didukh jest dziadka duch albo duch dziadów, czyli wszyscy poprzednicy z rodziny [3] . Ten starożytny rytuał świadczy o wielkim zaszczycie i szacunku, z jakim przodkowie traktowali swój rodowód.

Didukh połączenia jest to, że właściciel i jego najstarszy syn przynieść na Wigilię, pierwszy do domu - z żyta, pszenicy lub owsianego sterty , które stawia właściciel o pokuty , okolit threshed słomy i pęk siana, którego najstarszy syn pod sufitem na podłodze i na stole pod obrus (jeśli w rodzinie nie ma dzieci płci męskiej, to wszystko robi tylko właściciel) [4] .

Diduchas w palecie niestandardowej-folklorystycznego cyklu Bożego Narodzenia i Objawienia święta mogą się różnić w lokalnych kolor, mają własne typologiczne cechy pod wpływem tradycji chrześcijańskiej, zmiany w kalendarzu, rolety lub utraty wewnętrznych form zwyczajów i obrzędów , zmiany tradycyjnego życia [5] .

Didukh sam pierwszy zazhynkovoho lub ostatni odnieść snop [2], [3] . W przeddzień świąt uformowano kilka wiązek z łodyg ceremonialnego snopa, z których każdy był indywidualnie oplatany słomkami lub wiązany kolorowymi nitkami. Następnie takie wiązki plasterków zostały złożone i owinięte taśmami, tworząc bujny snopek. Od dołu zrobiono gałęzie jak nogi, które dziadek mógł stać. Kępki uszu oprawiano na wierzchu kolorowymi wstążkami, papierem lub suszonymi kwiatami polnymi [6] .

Wprowadzono go do domu w Wigilię Bożego Narodzenia . Po przejściu przez dwór uroczyście zanieść do domu snopek neobmolochenyy lub żytni specjalnie zachowany z czasów dozhinki . Ludzie nazywali ten świąteczny snop „dziadkiem”, „dziadkiem”, „kolędą” , „kolędnikiem”. Swoją rytualną rolę pełnił przez całe święta Bożego Narodzenia [6] . W domu przebywał do Nowego Roku lub Objawienia Pańskiego [3] .

W rejonach Pokuckiego, Huculskiego i Bojkowskiego

W Pokut , huculskich i Boykiv regionach, dziadek symbolizuje przodek rodziny - dziadka, a także wszystkich przodków , którzy żyli w czasach starożytnych.

o właśnie podczas pobytu dziadka w domu wszystkie dusze bliskich muszą się zebrać na wspólny obiad [3] . Tak więc tradycja umieszczania zmarłych w Didukh, która wydaje się być z duszami przodków, łyżkami, a następną noc poprosiła o koktajle (zrobione z miodem i smakowym daniem kutia) [3] . Powinno to trwać tak długo, jak długo snop będzie w domu.

Didukh został zmuszony do pokuty [3] .

Rytuały chrześcijańskie 

Tradycja składania Świętego Mikołaja na Wieczerzę Świętą sięga czasów pogańskich .

Istnieją dwie wersje tego, dlaczego 6 stycznia, wraz z pierwszą gwiazdą bożonarodzeniową, ludzie przynieśli do domu „drzewo chlebowe”. Według jednej z nich, gdy zbioru wynosiła ponad w polu , a chłopi zostali czerpania żniwa  , to było prawdziwe święto. Aby uczcić tę radosną okazję, ludzie zanieśli ostatni snop zboża z pola do domu. Albo mówią, że kiedy Jezus Chrystus urodził się w stajni , było bardzo zimno. Józef znalazł dziurę w ścianie i przykrył ją snopem słomy . Od tego czasu w domu zwyczajowo przykrywa się podłogę sianem na Świętą Wieczerzę i stawia dziadka na czele w rogu - symbol komfortu i ciepła.

Didukh został umieszczony na najbardziej honorowym miejscu w domu - pod obrazami .

Snopy w innych uprawach 

Pierwszy lub ostatni snop lub inna część uprawy ma szczególne znaczenie w przypadku większości upraw, nie tylko w Europie, ale także w innych częściach świata.

Według Jamesa George'a Frasera , jak opisano w pracy „Golden Branch” , symbolizuje ducha żniwa (nie przodków), który dzięki zachowaniu snopu i specjalnym rytuałom związanym z jego niszczeniem, przenoszony jest z ostatniego żniwa na następne. Zamiast tego inne wyjaśnienia tych tradycji można uznać za późniejsze warstwy spowodowane zmianami w kulturze i religii ludzi, którzy podążają za tymi tradycjami.

Płonąca diducha

Wiosną w Komoidicy (święto budzenia się wiosny) palono diduchę, zawsze przed świtem, na znak końca zimy [7] . Palenie to także symbolizuje, że dusze zmarłych mają czas na powrót do nieba [8] .

Rozżarzone żar z dupy paliły czubek pęku włosów dla chłopców w wieku od 12 do 13 lat, „aby się niczego w tym życiu nie bali” - uznano to za pierwszą inicjację w młodych mężczyzn . Popiół z diduchy uważa się za pomocny w chorobach ludzi i zwierząt. Jest przechowywany przez rok za ikonami.

Cechy tkactwa i struktury

Są dziadkowie z trzema nogami i pięcioma nogami. Splot z żyta lub pszenicy ; tam, gdzie ich brakowało, mogli używać owsa . Diducha została ozdobiona chabry , kaliny , wstążki, papier lub suszonych kwiatów.

• Ozdoby świąteczne Ukraińców

• Świąteczny pająk

• Pokuta (element domu)

• Symbole Ukraińców

• Baba (snop)

• Kult przodków

https://portal.lviv.ua/news/2021/01/06/u-tsentri-lvova-vstanovyly-rizdvianoho-didukha

https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%96%D0%B4%D1%83%D1%85

Najkrótsza historia Lwowa - czyli ani słowa o Polsce...

ze strony internetowej miasta Lwów

Burzliwa i niezwykle interesująca historia unikalnego ukraińskiego miasta Lwowa sięga siedmiu i pół wieku.

Lwów ustanowił się w połowie XIII wieku jako stolica potężnego państwa Europy Wschodniej - księstwa Galicja-Wołyń.

Ze względu na swoje unikalne położenie geograficzne na skrzyżowaniu głównych szlaków handlowych między Zachodem a Wschodem Lwów stał się wiodącym centrum handlowym Europy Wschodniej, największym miastem Ukrainy w XV-XVII wieku.

Mieszkając w europejskiej przestrzeni kulturalnej przez pół tysiąclecia, Lwów stał się prawdziwą perłą architektury, centrum wydawnictw książkowych, rzemiosła i sztuki.

W XVIII-XX wieku, w ramach Cesarstwa Austro-Węgierskiego, Lwów stał się miastem innowacji technicznych, w szczególności tutaj nafta i lampa naftowa zostały po raz pierwszy na świecie wymyślone. Na początku XX wieku Lwów stał się stolicą trzeciego regionu świata do produkcji ropy po Stanach Zjednoczonych i Rosji.

W latach 1939–1991 Lwów podlegał totalitarnemu Związkowi Radzieckiemu. Odkąd Ukraina uzyskała niepodległość, miasto uzyskało status kulturalnej i duchowej stolicy państwa ukraińskiego.

W 2004 r. Lwów odegrał ważną rolę publicznego katalizatora demokratycznej pomarańczowej rewolucji. Niedawno w 2006 roku miasto obchodziło 750. rocznicę.

https://city-adm.lviv.ua/portal/history-of-lviv

Media rosyjskie

przekłamania w rt.russia


"Duda i Morawiecki tak bardzo chcą odtworzyć ten szczególny okres w polskiej historii, że zarzucają ZSRR współudział w Holokauście."


"These policies were a failure then, and there is no reason to believe they will do any better now. Yet Duda and Morawiecki are so committed to replaying this particular period in Polish history, they are accusing the USSR of being an accomplice to the Holocaust. This is simply vile."

https://www.rt.com/op-ed/478936-poland-russia-holocuaust-auschwitz/




media ukraińskie?

tłumaczenie przeglądarkowe

„Obozy koncentracyjne znalazły się pod kontrolą nowych właścicieli”. Jak Polska ostatecznie rozwiązała kwestię niemiecką

Oleg Khavich

02/14/2020, 15:00

Historia

14 lutego 1946 r. Podpisano porozumienie między władzami polskimi a dowództwem brytyjskiej armii Renu w sprawie zasad i procedur eksmisji Niemców z Polski

Wyniki I wojny światowej ogłoszono na paryskiej konferencji pokojowej, podczas której podpisano traktat wersalski. Jeden z „pomysłów Wersalu” i stał się Polską, która dzięki wsparciu Francji wycofała znaczące terytoria niemieckie z milionami Niemców. W szczególności Gdańsk (obecnie Gdańsk) i „polski korytarz” do tego miasta (od głównego terytorium Polski do Morza Bałtyckiego) mają prawie sto kilometrów szerokości, co odcięło Prusy Wschodnie od Niemiec.

Jednak nie wszyscy sojusznicy Francji w Entente poparli tę decyzję. W szczególności brytyjski premier Lloyd George 25 marca 1919 r. Przesłał uczestnikom konferencji pokojowej w Paryżu memorandum „Kilka uwag dotyczących uwagi uczestników konferencji przed wypracowaniem ostatecznych warunków” (które przeszło do historii jako „dokument z Fontainebleau”). W szczególności powiedziano w nim: „Propozycja Komisji do Spraw Polskich dotycząca przekazania 2 milionów 100 tysięcy Niemców do władzy innego wyznania, ludu, który w całej swojej historii nie mógł udowodnić, że są zdolni do stabilnego samorządu, moim zdaniem powinien prędzej czy później doprowadzić do nowej wojny we wschodniej Europie ”.

Ale nie byli to ostatni Niemcy, którzy z własnej woli nie podlegali rządom warszawskim.

Korzystając z kryzysu rządowego w Niemczech, 3 maja 1921 r. Polacy rozpoczęli zbrojnie zajęcie Górnego Śląska, chociaż podczas plebiscytu 95% jego mieszkańców opowiedziało się za przynależnością do Niemiec. Alianci ostrzegli Berlin, że interwencja Reichswehry oznaczałaby wojnę. W rezultacie do października 1921 r. Znaczna część Górnego Śląska z 80% całego przemysłu i główną rezerwą węgla trafiła do Polski.

I chociaż po dojściu nazistów do władzy Berlin i Warszawa zbliżyły się na podstawie konfrontacji z ZSRR, a 26 stycznia 1934 r. Podpisały nawet „Pakt Piłsudskiego z Hitlerem”, w Niemczech nigdy nie zapomnieli o swoich rodakach nad brzegiem Wisły.

Po zajęciu Polski we wrześniu 1939 r. Niemcy podzielili ziemie polskie na dwie części: Śląsk, a także Pomorze (tj. Część Prus Wschodnich), a przylegające do niego terytoria zostały włączone do III Rzeszy i tzw. „Generała Gubernatorstwo ”z centrum w Krakowie.

W ciągu kilku miesięcy ponad 860 tysięcy Polaków zostało przesiedlonych z ziem w Niemczech na terytorium generalnego gubernatora, a ich domy przekazano Niemcom, którzy przybyli z innych krajów europejskich. W samym gubernatorze generalnym Polacy zostali masowo wydaleni z terenów wiejskich w pobliżu Zamościa, gdzie planowali przesiedlić około 60 tysięcy niemieckich kolonistów z Bałkanów, Besarabii i Bukowiny (w tym drugim przypadku Niemcy repatriowani do Niemiec w 1940 r.).

W rzeczywistości naziści zamienili tych Niemców w narzędzie do budowy nowej „niemieckiej Europy”. Ale już w 1944 r. Wielu z nich masowo ruszyło w przeciwnym kierunku w obawie przed nadciągającą Armią Czerwoną.

Według polskich historyków jeszcze przed końcem wojny około 5 milionów Niemców opuściło Niemcy na wschód od Odry i Nysy. Kiedy Armia Czerwona i Wojsko Polskie zajęły te tereny w 1945 r., Mieszkało tam 2,5 miliona Niemców i 1,2 miliona Polaków. Ponad milion Niemców mieszkało w tej części Prus Wschodnich, która stała się teraz Polską.

Warto zauważyć, że ogromna większość Niemców mieszka na tych ziemiach od setek lat.

Chociaż ostateczna decyzja dotycząca przeniesienia byłych ziem niemieckich do Polski (iw konsekwencji eksmisja stamtąd Niemców) zapadła dopiero na konferencji poczdamskiej w dniach 17 lipca - 2 sierpnia 1945 r., Dyskusja na ten temat rozpoczęła się na spotkaniu Wielkiej Trójki pod koniec 1943 r. W Teheranie - idź.

Jak pisze Low Keith w swojej książce The Cruel Continent. Europa po drugiej wojnie światowej ” Churchill i  Roosevelt , którzy pogodzili się z przekazaniem do ZSRR ziem polskich na wschód od„ linii Curzon ”, starali się to zrekompensować, przekazując Polakom część Niemiec i Prus Wschodnich.

Churchill przedstawił tę propozycję na wieczornym spotkaniu pierwszego dnia konferencji.

„Polska może ruszyć na zachód  ” - powiedział -  „jak żołnierze robiąc dwa kroki w kierunku zbliżenia. Jeśli Polska nadepnie na kilka palców Niemiec, nic nie można zrobić . ”

Wyjaśniając swój pomysł, Churchill położył trzy mecze z rzędu na stole i każdy przesunął się w lewo. Innymi słowy, to, co Polska traciła na wschodzie, społeczność międzynarodowa wracała do niej na zachodzie.

Stalinowi spodobał się ten pomysł, nie tylko dlatego, że uzasadniał on przeniesienie wschodnich granic Polski do Związku Radzieckiego, ale także dlatego, że przesunął linię demarkacyjną między Moskwą i jej zachodnimi sojusznikami dalej na zachód. Jedynym państwem, które utraciło znaczące terytoria, są Niemcy, za które uznano je za odpowiednią karę.

Spory o granice między Polską a Niemcami trwały na Konferencji Sojuszniczej w Jałcie na początku lutego 1945 r., Gdzie „sprawa polska” była jedną z najtrudniejszych i dyskusyjnych. Na dyskusję wydano 10 000 słów - to 24% wszystkich wypowiedzi w Jałcie.

I chociaż konferencja zakończyła się 11 lutego 1945 r., Ale nie podjęto ostatecznych decyzji na wschodnich granicach Polski, 5 lutego prezydent Komunistycznej Rady Narodowej Polski Bolesław Bierut wydał dekret o przekazaniu ziem niemieckich na wschód od linii Odra-Neise rządowi polskiemu.

Akt ten stał się wyraźnym roszczeniem do odbudowy powojennych granic Europy i służył jako punkt wyjścia do wydalenia milionów Niemców - zarówno z samej Polski, jak i z ziem odziedziczonych z Niemiec Wschodnich.

W warunkach rozpadu Niemiec Niemcy faktycznie zamienili się w bezpaństwowców, bezbronnych wobec arbitralności lokalnych władz polskich, przypominających to, które miało miejsce pod nazistami przeciwko Żydom.

„Nota pamiątkowa o statusie prawnym Niemców w Rzeczypospolitej Polskiej” opracowana przez kierownictwo polskiego Ministerstwa Administracji Publicznej przewidywała wprowadzenie specjalnych znaków rozpoznawczych (opatrunków) dla Niemców, ograniczenie ich swobody przemieszczania się, zakaz niedozwolonych zmian miejsca zamieszkania i pracy, wprowadzenie specjalnych dokumentów tożsamości i zeszytów ćwiczeń. Wszystkim tym wymaganiom, ograniczeniom i zakazom towarzyszyły surowe sankcje, w tym pozbawienie wolności.

Tymczasem ludność polska rozpoczęła masową przemoc wobec Niemców - zarówno tych uciekających, jak i pozostających. Do wiosny 1945 r. Całe polskie wioski specjalizowały się w rabowaniu niemieckiej własności.

Przez krótki czas w regionach na wschód od Odry i Nysy Polacy wprowadzili Niemców w stan całkowitego braku praw: pracy przymusowej, głodu, zastraszania, od których zginęli tysiącami. Często Polacy, którzy pojawili się na tych ziemiach, mieli tylko papier od swoich władz, ale z jego pomocą szybko przywłaszczyli wszystko, co wcześniej należało do ludności niemieckiej.

Bardzo szybko Niemcy stali się „lokatorami” we własnych gospodarstwach, przenosząc się z domów do chlewni, stajni lub, w najlepszym przypadku, na pola siana i strychy. Traktowano je odpowiednio, pomimo wszelkich zasług.

Na przykład, kiedy najsłynniejszy mieszkaniec Śląska, laureat literackiej nagrody Nobla, Gerhart Hauptmann , został poinformowany o eksmisji, dla niego był to cios, z którego nigdy nie wyzdrowiał. Przed śmiercią laureat Nagrody Nobla mógł tylko zapytać: „Czy wciąż jestem w domu?” Dom należał do niego, ale stał już na polskiej ziemi.

2 maja 1945 r. Bierut wydał dekret, zgodnie z którym cała własność „porzucona” przez Niemców automatycznie przeszła w ręce państwa polskiego. Do lata 1945 r. Polskie władze zaczęły wypędzać pozostałą ludność niemiecką do obozów koncentracyjnych, zwykle przeznaczonych dla 3-5 tysięcy osób. Uważano, że osoby podlegające eksmisji zostały zbadane.

Tylko dorośli zostali wysłani do obozów, a ich dzieci zostały zabrane rodzicom i przeniesione albo do schronisk, albo do polskich rodzin - w każdym razie ich dalsza edukacja odbywała się w duchu absolutnej polonizacji. Dorośli płacili „zadośćuczynienie za pracę”, to znaczy byli wykorzystywani do pracy przymusowej.

Brytyjski dyplomata Robert Bashford napisał następnie w raporcie dla Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Londynie: „Obozy koncentracyjne nie zostały zlikwidowane, ale przeszły pod kontrolę nowych właścicieli. Najczęściej kierowali nimi policja polska. W Sventohlovicach (Górny Śląsk) więźniowie, którzy jeszcze nie umarli z głodu lub nie zostali pobici na śmierć, są zmuszani do stania w wodzie w nocy po nocy aż do śmierci ”.

Jak wspominał niemiecki więzień przez obóz koncentracyjny opisany przez Brytyjczyków, „absolutnie nie było różnicy między tym, co przeżyli więźniowie, którzy dostali się do niewoli i tortur - pod znakiem„ martwej głowy ”SS lub pod znakiem polskiego orła. Wszystkich, którzy przeżyli, uderzyło wspomnienie nieprzespanych nocy ich niezapomnianymi okropnościami ... ”

Od końca czerwca 1945 r. Każdego dnia około 20 tysięcy Niemców wyjeżdża do Bottlau (obecnie Wrocław) i innych miast Śląska, a następnie wyjeżdża do Cottbus, Görlitz i innych przygranicznych miast Niemiec. Sytuacja imigrantów była niezwykle trudna, ponieważ z dnia na dzień stracili swój majątek i majątek, który zyskiwał od lat. Ponadto polscy żołnierze, którzy prowadzili wygnane konwoje, nawet nie dali im kawałka chleba.

Ludzie jedli w najlepszym wypadku znalezione na polach lub podarte podstępnie z drzew rosnących wzdłuż linii bocznej. Wśród wygnańców rozpoczął się głód, epidemie tyfusu i czerwonki, które pochłonęły przede wszystkim życie dzieci. Pacjenci umierali na poboczu drogi.

Pobłażaniu polskiej administracji do napadu na Niemców towarzyszyły pogłoski, że działania te rzekomo zostały uzgodnione z Armią Czerwoną.

Zemsta Polaków za poniżenie podczas wojny wylała się na bezbronną ludność niemiecką, która często szukała i znajdowała ochronę przed radzieckimi żołnierzami i oficerami. Częściej zdarzały się przypadki, gdy ludność niemiecka pozostawiała inwentarz żywy i mienie sowieckim jednostkom - „gdyby tylko Polacy tego nie dostali”.

Niemcy spalili swoje domy, wierząc, że lepiej zniszczyć własność na ziemię, niż pozostawić ją Polakom. Mieszkańcy niemieckich wiosek następnie oświadczyli: „Rosjanie traktowali nas dobrze. Podczas rosyjskiego pobytu nikt nas nie dotknął i nikogo się nie baliśmy. Teraz Polacy biją nas za najmniejsze nieposłuszeństwo. ”

całość:

https://ukraina.ru/history/20200214/1026693483.html

23 luty 2020

Przykład nieobiektywnego oszczerczego nieprzyjaznego Polakom stronniczego sugerującego kłamliwego "artykułu" - autorem jest niejaki Ksenofont - zapewne pseudonim - po greckim starożytnym HISTORYKU Jest to prawdopodobnie rosyjska strona o Ukrainie i dla Ukraińców pisana także przez Ukraińców, co widać po nazwiskach autorów.

A oryginalny Ksenofont? 

 "Jego słabością była stronniczość. Posługiwał się sprytem, przemilczeniem, mistyfikacją."


 Czyli pseudonim adekwatny do "twórczości" - zapewne nie przez przypadek autor taki przybrał

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ksenofont

Po co w XVIII wieku Polacy wypędzili Żydów z Warszawy

Kirill Xenophon

22.02.2020, 03:00

Historia

22 lutego 1775 r. Żydów wypędzono z obrzeży Warszawy. Ale jak żyła Rzeczpospolita Obojga Narodów w XVIII wieku? Zgadzam się, temat jest bardzo istotny ze względu na polski projekt ustawy, zgodnie z którym wszelkie próby stwierdzenia, że ​​Polska uczestniczyła w Holocauście, są potępiane (cóż, jak wiecie, czapka ma złodzieja)

Wspólni sąsiedzi

W latach siedemdziesiątych XVII w. Populacja Żydów w Warszawie była bardzo mała, zaledwie około 5% populacji (co w przybliżeniu odpowiada ich udziałowi w ogólnej strukturze Rzeczypospolitej Obojga Narodów: 5% z około 13 milionów ludzi w 1765 r.). Ale przyciągnęło to uwagę wszystkich, którzy oglądali.

Po wygnaniu, gdzieś w 1777 r. Przez to miasto przeszedł angielski dyplomata Nathaniel Vraksall. Vraksall zwrócił uwagę na nieproporcjonalnie dużą rolę Żydów w życiu społecznym i gospodarczym miasta. 

Co charakterystyczne, znaczenie Żydów wzrosło wraz z odległością od „Polski równikowej” głęboko na jej wschodnich terytoriach, gdzie samych Polaków było znacznie mniej, a lwia część populacji składała się z miejscowych autochtonów chłopów wschodniosłowiańskich.

Inny Anglik, archidiakon i historyk William Cox, pisał o żydowskości Litwy (tj. Ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego) jako kluczowego dostawcy wszystkich usług wymagających co najmniej pewnych kwalifikacji: przywieźć konie, grać rolę tłumacza itp.

Bardzo interesujące jest to, że często na Wschodnich Katedrach można było spotkać Żydów bezpośrednio zaangażowanych w rolnictwo (w polskich regionach zniknęło niewielu żydowskich robotników rolnych) - uprawiających ziemię, hodujących konie itp.

Na początku XIX wieku Żydzi stanowili najważniejszy (oczywiście po Polakach) odsetek ludności w miastach prawobrzeżnej Ukrainy. Nawiasem mówiąc, było to logiczne: im dalej od Polaków i pogromów, tym większa gospodarcza i społeczna wolność Żydów (w 1813 r. Żydzi stanowili około jednej trzeciej z 6000 mieszkańców Żytomierza). Na przykład w latach 60. XVII w. Żydzi stanowili około 30% ludności wiejskiej na Wołyniu i aż 36% w regionie pod Kijowem.

W rzeczywistości centrum żydowskiego życia Rzeczypospolitej znajdowało się właśnie we Wschodnich Katedrach: na początku lat siedemdziesiątych XVII wieku. tylko 29% Żydów tego państwa mieszkało w rozległej „głównej” Polsce - reszta mieszkała na Litwie-Białorusi (27%) i Ukrainie (44%).

Niechciane, ale konieczne

Względnie uprzywilejowaną pozycję Żydów w życiu gospodarczym tłumaczy się niedorozwinięciem i monstrualną nierównością tego państwa: lwia część Rzeczypospolitej Obojga Narodów składała się z pozbawionych prawa do służby sług, którzy byli bezlitośnie uciskani przez arystokratów, którzy byli bardzo liczni na szczycie piramidy społecznej według standardów europejskich (od 6% do 10% populacji) - stajennych.

Żydzi znajdowali się gdzieś pośrodku - delikatnie mówiąc, szlachta ... nie okazała się szczególnie produktywną i kreatywną klasą, skupiającą się na następujących rzeczach: wyciskaniu maksimum z chłopów w celu uzyskania dochodu z eksportu towarów, walce politycznej (głównie w celu aby zapobiec nadmiernemu wzmocnieniu władzy królewskiej lub nadmiernemu wzmocnieniu pozycji największych grup magnackich) i wojnie (ale w mniejszym stopniu po wojnie północnej). 

Jednak nawet w trudnych warunkach tak dzikiego i archaicznego państwa potrzebna była klasa ludności, która pełniłaby funkcje przedsiębiorcze i była producentem usług, których potrzebowała klasa rządząca. Dlatego Żydzi we Wspólnocie będą najodpowiedniejsi do porównania z populacją o wolnych kolorach w południowych Stanach Zjednoczonych w epoce przed zniesieniem niewolnictwa: użyteczni kontrahenci dyskryminowani przez rządzącą klasę plantacji.

Jednocześnie warto pamiętać, że wzrost populacji żydowskiej nastąpił równolegle ze wzmocnieniem ekonomicznej wagi Polski na arenie międzynarodowej (która jednak koncentrowała się głównie na eksporcie zboża): Żydzi stanowili zaledwie 0,5% ludności Polski w 1500 r., ale już 3% w 1672 roku, osiągając szczyt 5% populacji w tym samym roku 1775, kiedy zostali wydaleni z Warszawy.

Być może taki wzrost populacji żydowskiej, biorąc pod uwagę fakt, że szlachta musiała polegać ekonomicznie na Żydach, doprowadził do okresowych pogromów - szlachta ze względu na swój upadek kulturowy i polityczny nie bała się nieuzasadnionej konkurencji z Żydami.

Istnieje punkt widzenia, zgodnie z którym na początku XVII wieku żydowskość Rzeczypospolitej Obojga Narodów miała złoty wiek z prawie całkowitym brakiem ucisku, a sytuacja zmieniła się dramatycznie w XVIII wieku, ale jest to duże uproszczenie. Gdy chodziło o spory majątkowe w sądzie, nawet na początku XVII wieku, Żydom bardzo szybko przypomniano klasę rządzącą w tym państwie.

Ale głównie takie zwodnicze wrażenie powstaje, ponieważ był to wiek ekspansji Rzeczypospolitej i jej stosunkowo udane (aż do połowy XVII wieku) wojny z sąsiadami. Shlyahtichi z entuzjazmem obrabował ludność świeżo przyłączonych ziem i / lub wdał się w wojny z sąsiadami, nie spoglądając szczególnie na Żydów, którzy również byli „w pracy” i pozwolili rozwijać życie miejskie, które nie różniło się szczególnym poziomem urbanizacji kraju.

Ale po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej Obojga Narodów w 1772 r. Baza paszowa szlachty uległa znacznemu zmniejszeniu i nie było żadnych pytań o to, jak obrabować skarbiec z powodu rabunku dla której grupy ludności.

Tak więc w tym samym roku 1775 podatki dla Żydów zostały podwyższone (półtora razy). Wydalenie Żydów z Warszawy było częściowo inicjatywą polityczną z góry, a częściowo wynikiem działań miejskich Polaków. Nawiasem mówiąc, ta historia powtórzyła się ponownie w 1790 roku.

***

Żydzi w Rzeczypospolitej Obojga Narodów jako całość okazali się lojalną i produktywną społecznością, ale to nie poprawiło ich sytuacji - pogorszyło się nawet w XVIII wieku, ponieważ polska klasa polityczna była przyzwyczajona do walki o ciasto, którego wielkość nie tylko nie wzrosła, ale nawet spadła . Lojalne mniejszości współczesnej Ukrainy powinny wyciągać wnioski z tej historii.

https://ukraina.ru/history/20200222/1026797998.html