Maciej Piotr Synak


Od mniej więcej dwóch lat zauważam, że ktoś bez mojej wiedzy usuwa z bloga zdjęcia, całe posty lub ingeruje w tekst, może to prowadzić do wypaczenia sensu tego co napisałem lub uniemożliwiać zrozumienie treści, uwagę zamieszczam w styczniu 2024 roku.

Pokazywanie postów oznaczonych etykietą etymologia. Pokaż wszystkie posty
Pokazywanie postów oznaczonych etykietą etymologia. Pokaż wszystkie posty

środa, 23 lipca 2025

Lato

 






Łapacz słów. Podcast o języku

6 godz. ·



Czasem grzeje, czasem leje – oto cała istota lata. Nic dziwnego, że właśnie od zjawisk atmosferycznych wywodzi się jego nazwa. Etymologia sięga praindoeuropejskiego rdzenia *uel- – „grzać, być ciepłym”. Inni badacze wskazują z kolei na prasłowiańskie *lěti lub *lěją – „lać”, oczywiście w odniesieniu do deszczu. Obie wersje świetnie oddają charakter tej pory roku.

Ale „lato” to nie tylko sezon między czerwcem a wrześniem. W liczbie mnogiej słowo to zmienia znaczenie – staje się miarą czasu: „dziecko ma cztery lata”, „lata lecą”. Jak do tego doszło?

Dawniej „lato” oznaczało cały okres pracy w polu – od wiosny do jesieni. W X wieku zaczęto używać go jako miary pełnego roku. Jeszcze w XVI wieku mówiono o „latach Pańskich” zamiast „rokach”. Do dziś pozostała z nami właśnie ta forma liczby mnogiej.

Ciekawostką jest, że „rok” i „lata” nie są ze sobą powiązane etymologicznie. To przykład zjawiska zwanego supletywizmem – czyli sytuacji, gdy różne formy gramatyczne danego wyrazu pochodzą z różnych źródeł. Inne przykłady? „człowiek – ludzie”, „dobry – lepszy”, „zły – gorszy”.

A co z samym „rokiem”? Słowo to wywodzi się z prasłowiańskiego *rokъ – oznaczającego to, co ustalone, wypowiedziane, uzgodnione. Widać to jeszcze dziś w słowie „wyrok”. Początkowo „rok” oznaczał ustną umowę lub wezwanie sądowe. Z czasem znaczenie przesunęło się na czas obowiązywania takiego ustalenia – zwykle dwanaście miesięcy.

Tak narodził się „rok” w dzisiejszym sensie. I dzięki temu możemy dziś powiedzieć: rok nie wyrok.





za fb








środa, 16 kwietnia 2025

Wyszukiwarki nazwisk i słowniki

 

wyszukiwarki nazwisk


Nazwiska w Polsce

nazwiska.ijp.pan.pl



Nazwiska na Ukrainie

ridni.org/karta/

synonimy.info

Словник української мови Грінченка:

slovnyk.me/dict/hrinchenko

Słownik języka ukraińskiego pod redakcją B.D. Grinchenki jest cennym zabytkiem leksykograficznym. Ten dwujęzyczny — ukraińsko-rosyjski — słownik (w zasadzie typu przetłumaczonego) liczy do 68 tys. wyrazów rejestrowych i jest pierwszym dużym zbiorem zasobów leksykalnych języka ukraińskiego w leksykografii ukraińskiej z tłumaczeniem zawartych w nim słów na język rosyjski (znacznie rzadziej — z interpretacją znaczenia słowa w języku rosyjskim), a przede wszystkim z odpowiadającym mu ukraińskim tekstem ilustracyjnym dla każdego z podanych znaczeń słowa. Rejestr słownika przedstawia słownictwo jako język literacki XIX wieku. i folkloru, a także większość dialektów ukraińskich. Słownik dość obszernie prezentuje frazeologię ukraińską, często z wyjaśnieniem jej pochodzenia.


Nazwiska w Niemczech

legacy.stoepel.net/en



Nazwiska w Czechach:

kdejsme.cz



Portal słownikowy Słowacja

slovnik.juls.savba.sk




Statystyka norweska:

ssb.no


Słownik języka pruskiego:

wirdeins.twanksta.org

prusaspira.org/wirdeins?akc=Iz&tap=W&bila=3&wirds=Dēiws

prusaspira.org/wirdeins?akc=Na&tap=W&bila=3&wirds=bóg


lexicons.ru/extinct/p/prussian/rus-borus-n.html

info:  garshin.ru/linguistics/languages/nostratic/indo-european/baltic/west-baltic.html




Leksykony świata - różne słowniki

lexicons.ru/index-eng.html

min.:

Język arabski: arabsko-angielski
Język Chamorro: Chamorro-angielski
Język Fidżi: angielski-Fidżi, Fidżi-angielski
Język gaelicki: gaelicko-angielski
Język hindi: angielski-hindi
Język łaciński: łacińsko-angielski
Język Pitta-Pitta: Pitta-angielski
Język keczua: Angielski-Keczua
Język rapanui: Rapanui-angielski
Język tok-pisin: angielski-pisin, pisin-angielski

turkmeński: eng-turkm, turkm-eng
Język urdu:: urdu-angielski
Język Wulguru: Wulguru-angielski
Język jakucki: jakucko-angielski
Język Yalarnnga: Yalarnnga-angielski


Język łaciński: słownik łacińsko-angielski
Język tracki: tracko-angielski
Język tocharski: tocharsko-angielski
Język umbryjski: umbryjski-angielski



Etruski i włoski:

lexicons.ru/index-ita.html



Prajęzyki i języki starożytne

lexicons.ru


Tłumacz - sanskryt - j. angielski

learnsanskrit.cc






komentarze do linek pobrane są z danej strony






garshin.ru/linguistics/languages/nostratic/indo-european/baltic/west-baltic.html:


Języki bałtyckie, należące do jej zachodniej (według innego poglądu - peryferyjnej) gałęzi, Teraz nie są używane - zniknęły w różnym czasie. Są to języki starożytnych plemion, które zamieszkiwały strefę leśną Europy Wschodniej od górnego biegu rzeki Oka do południowych państw bałtyckich, a mianowicie:Goliadski (do XII-XIII wieku Goliad żył między rzekami Moskwą i Oką, ślady języka zbliżonego do Goliadu są zauważalne w nazwach zbiorników wodnych między Dnieprem a Desną),
Jaćwingowie (Jaćwingowie zamieszkiwali tereny między Niemnem a zachodnim Bugiem)
i pruskim (do XVIII wieku językiem tym posługiwała się ludność mieszkająca na zachód od Jaćwingów, wzdłuż południowego wybrzeża Morza Bałtyckiego) - choć sami Prusowie byli plemieniem obcym przed ich zbałitowaniem.

O tym, że kiedyś, przed powstaniem ludów wschodniosłowiańskich - Rosjan, Białorusinów i Ukraińców, Rodzimi użytkownicy języków bałtyckich zamieszkiwali tereny dzisiejszej Białorusi i przyległych regionów Rosji, o czym świadczą nazwy tutejszych rzek i strumieni. W większości są pochodzenia bałtyckiego: z biegiem czasu zmienili swój język, Potomkowie starożytnej ludności pozostali, aby żyć na ziemi swoich przodków, zachowując w szczególności starożytne lokalne nazwy geograficzne. Właściwie substratem Białorusinów byli Jaćwingowie.

Jeśli są ludzie, którzy chcą przywrócić język pruski, to są dla nich słowniki języka pruskiego, Wtedy ten język nie jest już martwy. Ożywia go również fakt, że ze względu na swoje niesamowite pokrewieństwo z językami słowiańskimi, może pomóc w poznaniu, jak one powstawały. Język pruski jest głosem języka prasłowiańskiego z głębi wieków.

Sekcje strony poświęconej grupie językowej 
Zachodniobałtyckiego (peryferyjnego Bałtyku) i prutenistyce:

Język pruski jest echem języka prasłowiańskiego
Język Jaćwingów (dialekt pruski)
Inne języki starobałtyckie [kuroński, pomorski]

Ta strona jest podlinkowana w artykule w Wikipedii na temat języka pruskiego.

Język pruski jest echem języka prasłowiańskiego

Język pruski jest najbliższy językom słowiańskim. Niekiedy język pruski uważany jest nawet za trzecią odrębną (środkową) gałąź języków bałtosłowiańskich. A nie tak dawno temu - w XIX wieku, a nawet w połowie XX wieku uważano język pruski jako "półsłowiański" Bałtyk.


Sam dialekt prasłowiański języka indoeuropejskiego (przed jego interakcją z dialektami Włochów i być może Ilirów, co doprowadziło do powstania języka prasłowiańskiego) był też gwarą zachodniobałtycką, a więc w istocie językiem staropruskim.

Język pruski posiadał 2 dialekty: samlandzki (samlandzki) i pomezański (pamediański). Zdarza się, że do dialektów języka pruskiego zalicza się język Jaćwingów [wtedy lepiej jest nazwać powyższe 2 dialekty dialektami pruskimi].




Język pruski reprezentowany jest przez następujące zabytki:

Elbląski Słownik Niemiecko-Pruski (zawiera 802 słowa; podobnie jak większość średniowiecznych słowników jest opracowany zgodnie z zasadą "pojęciową", bez uwzględnienia kolejności alfabetycznej; jest częścią Kodeksu Neumannianus; datowany na około 1400 rok; najprawdopodobniej jest to kopia tekstu skompilowanego na przełomie XIII i XIV wieku w Elblągu – dzisiejszym Elblągu. Polski. Elbląg).

Prusko-niemiecki słownik mnicha Szymona Grunaua (około 100 pruskich słów; słownik jest częścią Kroniki pruskiej Grunau, napisanej w latach 1517-1526; Znanych jest 8 egzemplarzy tego rękopisu).
Ponadto istnieją trzy katechizmy w języku pruskim (przetłumaczone z języka niemieckiego), z których dwa zostały wydrukowane w 1545 r. w Królewcu. są tłumaczeniami Małego Katechizmu Lutra (drugi przekład jest poprawionym pierwszym); trzeci katechizm, tzw. Enchiridion (1561), jest najobszerniejszym tekstem w języku pruskim.
Oprócz zabytków pisanych materiał do badań nad językiem pruskim dostarcza toponimia, antroponimia (czyli nazwy geograficzne i imiona osób), a także rzekome zapożyczenia z języka pruskiego w niektórych dialektach języka niemieckiego, Polski i litewski.



W momencie powstania wyżej wymienionych pomników język pruski był już wyparty przez język niemiecki: zmniejszało się terytorium jego dystrybucji i sfera jego użytkowania. Niemiecki, a wcześniej polski, wywarły duży wpływ na Prusy. W szczególności stopniowo upraszczano system gramatyczny (m.in. zmniejszano liczbę przypadków), zapożyczone słownictwo częściowo zastąpiło oryginalne. Jednak skąpe dostępne dowody na temat języka pruskiego nie są wystarczające do wyciągnięcia prawidłowych wniosków na temat stanu tego języka w XVI wieku. Nie sposób odróżnić rzeczywistej degradacji języka pruskiego w XVI wieku od degradacji języka dostępnych zabytków na skutek ich tłumaczenia. Autorzy i kompilatorzy tych tekstów mogli nie posiadać wystarczającej znajomości języka pruskiego lub odwrotnie – niemieckiego. Nie sposób rozstrzygnąć, co w tych tekstach oddaje strukturę fonetyczną języka pruskiego, a co jest konwencją ortograficzną: oczywiste jest, że dostosowanie ortografii niemieckiej do fonetyki pruskiej nie było łatwe, a przez to niekonsekwentne; Możliwe też, że część tekstów została napisana przez osoby niemieckojęzyczne, które odbierały pruską fonetykę przez pryzmat niemieckiego nagłośnienia. (Z Linguoforum)


Historia Estów i Prusów

Pojawienie się Prusów na arenie historycznej przypisuje się zwykle połowie pierwszego tysiąclecia naszej ery. Wcześniej w Sambii i Natangii (obecnie Obwód Kaliningradzki) Tak zwana kultura Estii, która jest uważana za lud bałtycki, była szeroko rozpowszechniona. Jednak archeologia odnotowuje silne wpływy celtyckie na miejscową ludność, które posłużyły niemal jako podstawa do powstania tej kultury (Kułakow 1996: 39).

Od III wieku na ziemie Estii zaczęli przenikać przedstawiciele ludu obcego światu zachodniobałtyckiego, przynosząc ze sobą własne elementy kultury i tradycji. Zdaniem jednego z czołowych znawców historii Prusy, doktor nauk historycznych W.I. Kułakow, ich "parafia... była pozytywna dla lokalnej społeczności" i "to właśnie te wydarzenia posłużył jako przyczyna ustania kultury Estii i położył podwaliny pod kulturę Prusów" (Kułakow 1996: 42). Bezpośrednio związane jest również pojawienie się takich zjawisk jak orszak pruski i pruskie duchowieństwo wraz z pojawieniem się nowych elementów etnicznych na Bursztynowym Wybrzeżu [Goci?].

Według Kroniki Pruskiej, na początku VI wieku n.e. Goci, którzy przybyli z Hiszpanii do północnych Włoch a pokonany w Lombardii przez wojska cesarstwa, przeniósł się stamtąd do Westfalii, a następnie do Danii [prawie z powrotem do ojczyzny]. Duński król zaoferował im wyspę, na której mieli zamieszkać, która znajdowała się "w jego kraju" i nazywała się Cymbria [gdzie kiedyś mieszkali Cymbrowie?]. Goci zmusili mieszkający w Cymbrii ród pod wodzą królów Brutena i Vidwuta do opuszczenia swoich ziem [A co, jeśli Cymbrowie i Kimeryjczycy są spokrewnionymi ludami, które posługiwały się językami bałtyckimi lub germańskimi?]. 

"Bruten i jego brat Videvut wraz z krewnymi wsiedli na tratwy i popłynęli wzdłuż Chron (według Strabona - rzeki Niemen), Woda Haylibo (Zatoka Kaliningradzka)... i znaleźli w Ulmiganii (Prusy) nieznany lud [Estończycy?]. Zatrzymywali się u niego i budowali tam zamki i wsie po swojemu..., poznali ich, a Skandynawowie, którzy przybyli z Cymbrii zaczęli rządzić w Ulmiganii i korzystać z ich (miejscowych) usług. Bruten i jego brat Widewut zbudowali (zamki) Honeda, Pilepaillo, Nangast, Wustoppos i Gallons, i znaleźli miód i zrobili z niego napój, bo przedtem pili tylko mleko. a ci, którzy przedtem byli w Ulmiganii, zaczęli żyć na obraz Cymbrów... Po koronacji Videvut ogłosił Brutena najwyższym panem ("drugim panem po bogach") – arcykapłanem z kultowym imieniem Krivé-Krivaito [w jakiś sposób związany z Krivichi?], którego wszyscy musieli być posłuszni jak bóg. Na jego cześć kraj nazwano Brutenią [wówczas Borussia - Prusy?] i składano ofiary dziękczynne bogom. Bruten zbudował specjalną budowlę dla bogów Patollo, Patrimpo i Percuno. [tylko spółgłoski bezdźwięczne jak w języku fińskim, trackim i etruskowym].


Zgodnie z dostępnymi dowodami granica rozprzestrzeniania się języka pruskiego w momencie jego pisemnego utrwalenia przebiegała na zachodzie wzdłuż Wisły. na Wschodzie (według R. Trautmana, który jednak opierał się nie na stanie rzeczywistym, lecz na toponimach) na terenie niemieckich miast Łabiaów (obecnie Polessk) i Welau (obecnie Znamensk); południowa część tej granicy nie jest zbyt wyraźna, granicą na północy było Morze Bałtyckie. W pierwszym tysiącleciu naszej ery obszar dystrybucji języka pruskiego był najwyraźniej bardziej rozległy [tutaj, według Trautmanna]. W XVII wieku język pruski ostatecznie wymarł. Istnieją dowody na to, że ostatni rodowity język pruski zmarł w 1677 roku.

Historia Prusów i język pruski


Zasoby językoznawstwa pruskiego

Dr Letas Palmaitis. REKONSTRUKCJE PRUSKIE. PRUSY BAŁTYCKIE W PRUSACH BAŁTYCKICH. Język, kraj i ludzie kiedyś i dziś. Rekonstrukcje pruskie a język pruski, ze słownikiem staropruskim i gramatyką pruską. [Angielski + Niemiecki] Możesz go pobrać jako spakowany dokument Word: The Prussian Dictionary [Zip 220K].
Mówiony po prusku. Klussis waitjāi prūsiskai. Glabbis Niktōrius


Słowniki pruskie

Słowniki (w tym dokumenty PDF do pobrania), a także przegląd sufiksów słowotwórczych w języku pruskim możesz zajrzeć na siostrzaną stronę "Leksykony" w sekcji języka pruskiego. 

Nie zabraknie również przeglądów słownictwa oraz uogólnionego słownika pruskiego.

- Słownik odrodzonego języka pruskiego. Prusko-rosyjski, rosyjsko-pruski słownik podstawowy do dalszej rekreacji słownictwa (gwara samlandzka). 1998, 2005, 2006. (C) Letas Palmaitis. Zabrany z sieci, utracone łącze. Można go sobie załadować jako dokument PDF [90K].

- Słownictwo Elbląga Elbląg (Elbląg) Słownik prusko-niemiecki (zawiera 802 słowa, około 1400) Możesz go pobrać jako spakowany dokument Word: The Elbling Vocabulary [Zip 90K].

- Toporow W.N. Język pruski. (PYa). Moskwa, "Nauka": Słownik A–D, 1975. Słownik E–H, 1979. Słownik I–K, 1980. Słownik K–L, 1984. Link do pobrania: http://inslav.ru/publication/toporov-v-n-prusskiy-yazyk-slovar-m-1975-1990-t-1-5

- Vitatutas Mažiulis. Słownik etymologiczny języka pruskiego.
Autor bezsprzecznie udowodnił istnienie w języku staropruskim ponad 250 słowa, które nie są poświadczone w żadnych źródłach.

- Frischbier F. Preussisches Wörterbuch, Bd. 1–2. Berlin 1882–1883.
- Nesselmann G.H.F. Thesaurus Linguae Prussicae. F. Dümmlers Vlg.-Buchh., Berlin 1873.
- Preussisches Wörterbuch begründet von Echard Riemann. Akademie d. Wissenschaft u.d. Literatur Mainz. Bd. 1–5. Ulrich Tolksdorf, Reinhard Goltz: K. Wachholtz Vlg., Neumünster 1974-1993 f.
- Trautmann R., Die altpreussischen Sprachdenkmäler (Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1910, przedruk 1970).
- Ziesemer W. Preußisches Wörterbuch, Bd. 1–2. Hildesheim–Nowy Jork 1975.


Bibliografia językoznawstwa pruskiego

HZP – Piotr z Doesburga. Kronika ziem pruskich. Tłumaczenie i przypisy: V. I. Mutuzova. Moskwa, rok 1997.
Endzelīns J. Senprūšu valoda. Rīgā 1943.
Levin J. F., Słowiański pierwiastek w staropruskim słownictwie elbluckim (Berkeley: University of California Press, 1974).
Mažiulis V. Prūsu kalbos paminklai. Mintis, Wilno 1966.
Schmalstieg W. R., Studies in Old Prus, University Park: Pennsylvania State University Press, 1976.



Język Jaćwingów (dialekt pruski)

Średniowieczni Jaćwingowie (yatvez, sudows, yotvings) [czy oni też są Sudinami?] — plemię bałtyckojęzyczne, etnicznie bliskie Prusom i Litwinom, od V wieku p.n.e. do końca XIII wieku zamieszkiwała międzyrzecze Niemna i Narewa (tzw. Sudaw).

Główne zawody to rolnictwo, hodowla bydła mlecznego, pszczelarstwo. Ziemie Jaćwingów były wielokrotnie atakowane przez książąt staroruskich (np. Jarosława Mądrego). W XII wieku część ich ziem została podporządkowana księstwu halicko-wołyńskiemu i Mazowszu. W 1422 roku cała Sudowja weszła w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego. Niepisany język Jaćwingów należał do grupy bałtyckiej rodziny języków indoeuropejskich.

Jaćwingowie brali udział w etnogenezie narodów białoruskiego, polskiego i litewskiego [gwara prusko-litewska?]. (Z Wikipedii)

Język Jaćwingów bywa uważany za dialekt języka pruskiego, ale w rzeczywistości jest to dialekt przejściowy z pruskiego na litewski, Jak można się przekonać, badając jego słownictwo.

Etnonim Japygów jest podobny do etnonimu Ilirów Japygów, To po raz kolejny świadczy o silnych związkach między Bałtami a plemionami bałkańskimi. Innym przykładem jest współbrzmienie etnonimów innego ludu paleobałkańskiego, Wenetów (bliskich Ilirom) i Wenetów – zachodniosłowiańskiego związku plemion. Wydaje się, że sam język pasłowiański powstał w ramach kultury łużyckiej jako symbioza mowy bałtyckiej i paleobałkańskiej. Innym onomastatycznym przykładem związku Bałtyku z Bałkanami i Bałtosłowian z Ilirami jest etnonim tych ostatnich. który ma wcześniejszą formę "Vislurians" - tj. lud znad Wisły. Chociaż bardziej starożytna nazwa Wisły to Wistula (zanim mieszkali tu Ilirowie?).Jaćwingowie, jatwa. 

Encyklopedia Brockhausa i Efrona.
Virdainas to słownik angielsko-jaćwingowski i jaćwingsko-angielski z przeglądem deklinacji i koniugacji. Można go pobrać jako spakowany dokument Word: The Sudovian language Zip [150K].


Inne języki starobałtyckie


Język kuroński

.
Pomorsko-Bałtycki [Pomorski?]



Biblioteka Cyfrowa BnF - Gallica


gallica.bnf.fr/accueil/en/html/accueil-en








niedziela, 21 lipca 2024

Ukraina - etymologia i wikipedia



Uwaga,

zrobiłem dopiski min. z dnia 3 sierpnia 2024, proszę stronę przewijać do końca by upewnić się co do tekstu





W wikipedii znowu nieprawda i manipulacje,

 tym razem na temat etymologii nazwy Ukraina:



wiki:




Etymologia

Ze słowotwórczego i etymologicznego punktu widzenia nazwa „Ukraina” zawiera w sobie rdzeń kraj oznaczający „coś ukrojonego”, a następnie: „kawał ziemi lub koniec”. Niektórzy łączą tę podstawę słowotwórczą z wyrażeniem u kraja, z brzegu, na skraju. Wyraz „Ukraina” ukształtowany został przy pomocy sufiksu -ina, który w językach słowiańskich tworzy nazwy przestrzenne.

Określenie „ukraina” jako nazwa pospolita pojawiło się w średniowieczu i oznaczało pierwotnie nazwę granicznych regionów geograficznych[8]. Do końca XVI wieku termin „ukraina” nie miał charakteru oficjalnego i oznaczał jedynie „ugranicze” („pogranicze”, „krańce państwowe”) poszczególnych terenów, będących pod kontrolą różnych państw.




To jest nieprawda i kiedyś tego w wikipedii nie było, była podana prawidłowa etymologia za słownikiem Brucknera.



A dokładnie tutaj zawarta jest manipulacja:

Ze słowotwórczego i etymologicznego punktu widzenia nazwa „Ukraina” zawiera w sobie rdzeń kraj oznaczający „coś ukrojonego”, a następnie: „kawał ziemi lub koniec”


Wikipedysta dosłownie odwraca kolejność i wadliwie łączy ze sobą definicje ze słownika Brucknera (patrz niżej).

Następnie kłamstwo próbuje uwiarygadniać słowami sugerującymi mnogość teorii.

Niektórzy łączą tę podstawę słowotwórczą z wyrażeniem u kraja, z brzegu, na skraju.


To jest nieprawda.

Włączanie etymologii słowa "kraj" w sensie "krajać coś" jest niezasadne.


Etymologia jest jedna i podaje nam ją Bruckner, dla czytelności optycznie odsunąłem od siebie dwa znaczenia podane w słowniku:

krajkraikkraina albo ukraina, o każdej ‘wysuniętej ziemicy’, krainiec, ‘mieszkający na pograniczu kraju, krawędzi’; znaczenie pierwotne tylko ‘krawędzi, brzegu’, przeszło później (jeszcze nie w cerk.) na ‘okolicę’, wkońcu na ‘ziemię’ (ale u Serbów krainakrainiti, i o ‘wojnie’ się używa);


 dalej krajaćkrajczy (obok stolnika i cześnika urząd dworski); krajaczkrajka, ‘brzeg u postawu sukna, pasek’, nawet »krajka chleba«, krajanka (sera, krajanego nakształt cegły i tak suszonego); krajowykrajowiec; we złożeniach: krajobraz (dawniej tylko lanczaft), krajopis, itd. P. krój.



Jest tu wyraźnie rozdzielone -         kraj w sensie ziemia        i        kraj w sensie krajać





Po średniku Bruckner pisze "dalej krajaćkrajczy..." i tak dalej.


Średnik - czyli taki znak "
;" oddziela nam w zdaniu dwie różne samodzielne rzeczy czy tematy, dokładnie mówi nam o tym definicja średnika:


Średnik w języku naturalnym

W przeciwieństwie do przecinka służy do oddzielania wyłącznie
samodzielnych gramatycznie i logicznie członów wypowiedzenia.


Nie wolno tego ze sobą łączyć.

Wikiedysta dopuszcza tu się manipulacji i zmienia sens nazwy Ukraina jako coś innego, na inne znaczenie słowa "kraj" budując z tego kłamliwą genezę nazwy Ukraina, jako coś co zostało od nas odkrajane.


Jeszcze większy galimatias zobaczymy wchodząc na stronę Ukraina (nazwa) 


We współczesnym językoznawstwie ukraińskim etymologia nazwy Ukraina dokładnie nie jest znana ze względu na odległość czasową od pierwszego użycia nazwy. Wbrew powszechnie przyjętemu tłumaczeniu słowa ukraina jako „okraina” – „pogranicze”, nazwa Ukraina wywodzi się od staroruskiego kraj („swoja ziemia”, „rodzima ziemia”) i przyimka „u”, co w połączeniu oznacza antonim słowa czużbina – „cudza ziemia”, „obca ziemia”. Większość współczesnych badaczy języka starosłowiańskiego przyjmują właśnie tę wersję etymologii nazwy, ponieważ tłumaczenie jej jako „pogranicza” z rosyjskiego okraina po raz pierwszy pojawiło się pod koniec XVII wieku w rosyjskich pracach historycznych. Nie może jednak ono być uważane za prawdziwe, gdyż sens słowa ukraina został wzięty z języka rosyjskiego, a nie starosłowiańskiego, a języki te mają spore rozbieżności merytoryczne.



antonim to inaczej - przeciwieństwo


nazwa Ukraina wywodzi się od staroruskiego kraj („swoja ziemia”, „rodzima ziemia”) i przyimka „u”, co w połączeniu oznacza antonim słowa czużbina – „cudza ziemia”, „obca ziemia”. 

Ktos coś zrozumiał?

Bełkot. 






Ten wpis dosłownie, aż prosi się o osobną analizę, może ją zrobię za jakiś czas i dołożę tutaj.



Sens słowa ukraina został wzięty z języka polskiego.

Najpierw powstał termin ukraina, ziemie ukraińskie jako ziemie na skraju państwa, a dopiero potem nam te ziemie faktycznie odkrojono, metodą Wędrującej Cywilizacji, tworząc nowe państwo, które nazwano od powszechnie używanej nazwy zwyczajowej "ukraina".

Podobnie krzyżacy postąpili wcześniej z Prusami pogańskimi, tworząc Prusy krzyżackie, i na pewno też wcześniej z ziem plemion słowiańskich nazywanych Germanami utworzyli zupełnie inny nowy kraj o nazwie Germania...

Dalsza część wywodu w wikipedii zawiera elementy autentyczne prawidłowej etymologii, to jest ten fragment:

Określenie „ukraina” jako nazwa pospolita pojawiło się w średniowieczu i oznaczało pierwotnie nazwę granicznych regionów geograficznych. Do końca XVI wieku termin „ukraina” nie miał charakteru oficjalnego i oznaczał jedynie „ugranicze” („pogranicze”, „krańce państwowe”) poszczególnych terenów, będących pod kontrolą różnych państw.


Prawidłowa etymologia nazwy Ukraina została także ujęta w przypisach na stronie wikipedii hasła "Ukraina":


  1.  „Ukraina, to każda ziemia na kraju, czyli na krańcu, u granicy, u kraju państwa położona”, Zygmunt Gloger, Geografia historyczna ziem dawnej Polski, Kraków 1903.


  1.  Pojęcie Ukrainy, ukrain równoznaczne było najczęściej z pojęciem pogranicza państwowego. Były tedy ukrainy tatarskie, moskiewskie, litewskie, polskie, a nawet w samej Rzptej polskiej (...) były różne „ukrainy”, czyli krańce państwowe Por. Franciszek Rawita-Gawroński, Nazwa Ukrainy: jej początek i charakter, „Ruś”, 1911, z. 1.





Tereny Polski na południowym wschodzie nazywano ukrainą, co oznacza tyle, co „u kraja” - czyli „skrajne” - "kraj na skraju", czy może raczej - "kraina na skraju"



Podobne znaczenie ma nazwa Krajna – region na styku Wielkopolski i Pomorza.



Ze strony Muzeum Ziemi Złotowskiej...


„Nazwa Krajna (łac. Crayen), dawniej również Skrajna, Kraina, ma staropolskie pochodzenie: 

oznacza „kraj na skraju”, obszar położony na skraju, rubieży, krańcu, granicy, państwa Polan (…)

Pierwszy zapis nazwy Crayen pochodzi z 19 listopada 1286 roku. (Użył go Przemysław II Książę Polski i Krakowa w przywileju wydanym w Pyzdrach Zakonowi Templariuszy dotyczącym nadania terenów w okolicy rzeki Drawy i Jeziora Drawsko.)

Położenie geograficzno-polityczne Krajny sprawiło, że jej obszar był przez długi okres czasu terenem rywalizacji władców polskich, pomorskich, niemieckich i krzyżackich, a także sporadycznie czeskich i szwedzkich. W ich wyniku Krajna często podlegała różnym administracyjnym przekształceniom i jej granice ulegały czasami istotnym modyfikacjom. Od końca XIII w. do formalnie 18 września 1773 roku granice te zasadniczo określały: na południu rzeka Noteć, na zachodzie rzeka Gwda, na północy rzeki: Debrzynka i Kamionka oraz na wschodzie rynna jezior byszewskich (zwanych dawniej strugą Plitwicą) oraz rzeka Brda między ujściami Sępolanki i Kamionki.

Kultura ludowa Krajniaków posiada bardzo silne związki z regionami sąsiednimi. Szczególnie silnie na teren Krajny oddziaływały obszary kulturowe: kaszubski i wielkopolski.




Ci co mieszkają na terenach Krajny to Krajniacy.
Nazwa podobna do Ukrainiec, prawda?

Krajniacy to Polacy, jak i Ukraińcy kiedyś byli Polakami.


Nie było potrzeby sposobem odrywać niewielkiej Krajny od Polski, bo była zagarnięta zbrojnie, to krzyżacy nie wymyślili żadnej nowej nacji i nowego państwa - Skrajna. 

Ale Ukraina to potężne ziemie i wiele ludności - dlatego tam tak zrobili, żeby osłabić Rzeczpospolitą.


Polecam przypomnieć sobie lekturę pism Dmowskiego, ale i tekst

"CO OBIECUJE ŚWIATU ROZCZŁONKOWANIE ROSJI?" - Iwan Iljin (praca z 15 lipca 1950)





Krajniacy w wikipedii:


Krajniacy (Krajniaki) – nazwa mieszkańców Krajny, ziemi granicznej między Wielkopolską i Borami Tucholskimi (okolice Sępólna Krajeńskiego, Złotowa, Piły i Wyrzyska).

Południową granicę obszaru wyznaczała Noteć. Nazwa Krajna pochodzi od historycznego położenia tego regionu na rubieży, na krańcu kraju Polan[1]. Krajna ma swoją kulturę i gwarę powstałą na bazie dialektu wielkopolskiego poprzez nałożenie się pomorskich (kaszubski) cech językowych jak również zapożyczeń z języka dolnoniemieckiego.



Krajna na mapie Polski:







Sępólno Krajeńskie jest gminą średniej wielkości. Swoim obszarem obejmuje znaczną część Pojezierza Krajeńskiego, tego terytorium, które leżało na krańcu- "kraju'' państwa Polan, skąd wywodzi się nazwa tego regionu "Krajna''.
Obecnie ziemia ta stanowi granicę między Pomorzem a Wielkopolską.




Termin Krajna jest również ujęty w wiki.

Ale tu wikipedia manipulacji już się nie dopuszcza...








Krajna (hist. SkrajnaKraina[1], łac. Crayen) – region etnograficzny w północno-zachodniej Polsce, podregion Wielkopolski.

Etymologia

Nazwa Krajna, pochodzi od słowa kraj czy też skraj, czyli terenu pogranicza, obrzeża, obszaru leżącego na skraju, ze względu na historyczne położenie tego regionu na krańcu państwa Polan.





I co??

Zapomniało się?

Hę??




Werwolf to patentowane głupki, ale nie lekceważmy kreciej roboty głupków. 



Temu należy stawiać zdecydowany opór i zwalczać na każdym roku!

Stawką jest wiedza i wychowanie polskiej młodzieży, czyli nasza przyszłość.



To jest stawka większa niż życie.




Nie ma i nigdy nie było żadnego narodu, który by się nazywał „skraja”. Na ukrainie, na skraju państwa polskiego mieszkała  ludność polska, rusińska, a nie żadna Skraja.




Ukraina, to ziemia położona na skraju państwa, czyli na krańcu, u granicy, u kraja państwa, u kraja Rzeczpospolitej...







Słownik etymologiczny języka polskiego/kraj - Wikiźródła, wolna biblioteka (wikisource.org)

Średnik – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ukraina (nazwa) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Antonim – Wikipedia, wolna encyklopedia

historycy.org > Co oznacza i skąd pochodzi nazwa "Ukraina"?









"Nazwa Ukraina oznaczała ziemię pograniczną, stanowiła w przeszłości pogranicze między imperium osmańskim na południu, Rosją na północnym wschodzie i Polską na zachodzie."














P.S. 

3 sierpnia 2024



Bosanska Krajina - region w Bośni i Hercegowinie


w wikipedii dla Polaków - tylko krótka informacja, najciekawsze jest pierwsze zdanie i słowo Krajina

Bosanska krajina (także Krajina) – kraina historyczno-geograficzna w Bośni i Hercegowinie





angielska wiki:


Bosanska Krajina (serb. Босанска Крајина, wymawiane [bɔ̌sanskaː krâjina])) to region geograficzny, podregion Bośni i Hercegowiny, w zachodniej Bośni i Hercegowinie. 

Graniczy z nim kilka rzek: Sawa (na północy), Glina (na północnym zachodzie), Vrbanja i Vrbas (odpowiednio na wschodzie i południowym wschodzie). Region ten jest również historyczną, gospodarczą i kulturalną jednostką Bośni i Hercegowiny, znaną z zachowanej różnorodności przyrody i dzikiej przyrody.


Nazewnictwo

W okresie średniowiecznej Bośni i Hercegowiny region Bosanska Krajina był znany jako Donji Kraji (tłum. Dolne Końce) i Zapadne Strane (transł. Zachodnie Strony). 


Po osmańskim podboju Królestwa Bośni i Hercegowiny oraz późniejszej ekspansji imperium na zachód, region między rzekami Una i Vrbas stał się znany jako Krajina (w tłumaczeniu Granica) lub Bosanska Krajina (w tłumaczeniu Granica Bośni). 


Pierwsze odnotowane użycie nazwy Bosanska Krajina pochodzi z 1594 roku. 

Podregiony (geograficzne i historyczne) obejmują: Bihaćka krajina, Cazinska krajina, Potkozarje, Lijevče itp.



i dalej klikając


Donji Kraji lub Donji Krajevi (łac. Partes inferiores, węg. Alföld) – mała średniowieczna zemlja średniowiecznego państwa bośniackiego.

Nazwa i geografia

Początkowo Donji Kraji odnosił się do regionu wokół Ključa nad Saną. 

Marko Vego wywodzi nazwę Donji Kraji od nazwy rzymskiej prowincji Dolna Panonia, a później Dolna Slawonia, podczas gdy Pavao Anđelić dedukuje, że nazwa Donji Kraji (Niższe Końce) "ma również pewien związek z resztą (góralskiej) Bośni", gdzie terminy "Dolny" i "Koniec" odnoszą się do obszaru przygranicznego, który znajduje się poniżej od geograficznego punktu widzenia, a także pod względem wysokości i konfiguracji terenu, w stosunku do pozostałej części Bośni. 




Czyli po prostu nazwa ta ma takie samo znaczenie jak w przypadku polskich u-krain.

koniec, kraniec, Krajina, granica....


Idźmy jednak dalej...




angielska wiki, bo do polskojęzycznej nie ma co zaglądać...


Krajina (wymawiane [krâjina]) to słowiański toponim, oznaczający 'kraj' lub 'marsz'. Termin ten jest związany z kraj lub krai, pierwotnie oznaczającym ziemię, kraj lub krawędź, a obecnie oznacza region lub prowincję, zwykle oddaloną od ośrodków miejskich.



Etymologia


Serbsko-chorwackie słowo krajina wywodzi się od prasłowiańskiego *krajina, wywodzącego się od *krajь, spokrewnionego z *krojiti 'ciąć'; 

Wydaje się więc, że pierwotne znaczenie słowa krajina brzmiało 'miejsce na skraju, na skraju i na pograniczu', co znajduje odzwierciedlenie w znaczeniach cerkiewnosłowiańskiego краина, kraina.

W języku staro-wschodniosłowiańskim: Ѹкраина/Ꙋкраина, zromanizowany: Oukraina [uˈkrɑjinɑ]) pojawia się w Kodeksie Hypatijskim z ok. 1425 r. pod rokiem 1187 w odniesieniu do części terytorium Rusi Kijowskiej, oznaczając konkretnie region lub ziemię jako własną, a nie pogranicze.

W większości języków słowiańskich (w tym w czakawskim i kajkawskim dialektach serbsko-chorwackich) występuje rdzeń krajina, który oznacza kraj: w języku polskim (kraj), słowackim (krajina), czeskim, ukraińskim (країна, krayna zromanizowana), białoruskim (краіна, zromanizowana kraina) i serbołużyckim. Chociaż w języku słoweńskim słowo to oznacza ziemię i marsz. W tych językach słowo krajina wywodzi się od prasłowiańskiego *krajь, podobnie jak w serbsko-chorwackim.

Nazwa Ukraina ma podobne pochodzenie językowe (jest to połączenie dwóch słów: У — U, co oznacza W, oraz країна — kraina, co po ukraińsku dosłownie oznacza kraj lub ziemię). I oto pojawia się "Ukraina", po ukraińsku Україна. Porównaj Deutschland to połączenie dwóch słów Deutsch i land.

W niektórych językach południowosłowiańskich, w tym serbsko-chorwackim i słoweńskim, słowo krajina lub pokrewne mu słowo nadal odnosi się przede wszystkim do granicy, peryferii lub pogranicza kraju (czasami z ustanowioną obroną wojskową), a w drugiej kolejności do regionu, obszaru lub krajobrazu. 

Słowo kraj może dziś oznaczać koniec, koniec, region, ziemię lub obszar.

Krajina to także nazwisko, głównie wśród osób posługujących się językiem południowosłowiańskim.





Regiony geograficzne


Bośnia i Hercegowina

Bosanska Krajina w średniowiecznej Bośni region ten znany był jako Donji Kraji.
Cazinska Krajina to pogranicze Bośni i Hercegowiny przylegające do Chorwacji wokół miasta Cazin. 



Bośnia i Hercegowina oraz Chorwacja

Krajina, średniowieczna nazwa regionu (regionów) w środkowej Dalmacji w Chorwacji, obejmującego [...] w dzisiejszej Bośni i Hercegowinie. 

obejmująca część obszaru okołoprzybrzeżnego w pobliżu Makarskiej w Chorwacji nazywa się Krajina;

Omiška krajina, region w głębi lądu Omiš, w Zagorze w południowej Chorwacji, na zachód od Cetinska krajina;

Vrgoračka krajina, obszar w Zagorze, w południowej Chorwacji, wokół miasta Vrgorac, na południowy zachód od Hercegowiny i na zachód od doliny Neretwy, na wschód od Imotskiej krajiny;

Vrlička krajina, obszar w Zagorze, w południowej Chorwacji, wokół miasta Vrlika, na zachód od kraju Livanjski, na północny zachód od Četíńskiej krajiny (czasami uważanej za część Četińskiej krajiny);

Imotska krajina, obszar wokół miasta Imotski, w Zagorze w południowej Chorwacji, składający się głównie z Imotsko polje;

Cetinska krajina, obszar wzdłuż doliny rzeki Cetina w południowej Chorwacji, w Zagorze, na zachód od granicy z Hercegowiną, zbudowany głównie przez Sinjsko polje.



Chorwacja

kъrainu (Krajina), średniowieczna głagolicka nazwa chorwackiej prowincji na tabliczce z Baški (ok. 1100).
w latach 1912–1945 istniała gmina Krajina, dawna gmina położona między Splitem a Imotskim w południowej Chorwacji;

Drniška krajina, obszar wokół miasta Drniš, w Zagorze w południowej Chorwacji.

Istarska krajina, historyczny region w zachodniej Chorwacji, centralna część Istrii.

Kninska Krajina, region wokół Knina w południowej Chorwacji, na północ od Drniški krajina i na północny wschód od Cetinska krajina.

Sinjska krajina, obszar w Zagorze w południowej Chorwacji wokół miasta Sinj, na zachód od kraju Livanjski, na południowy wschód od Vrlički krajina (czasami uważana za część Cetinska krajina).

Czarnogóra

Skadarska Krajina, region na północ od Baru i Ulcinja, po drugiej stronie góry. Na północnym krańcu graniczy z Jeziorem Szkoderskim.



Polska

Krajna, region historyczny na pograniczu Wielkopolski i Pomorza.


Serbia

Dolina Timoka (serb. Тимочка Крајина, zromanizowana: Timočka Krajina), region przygraniczny Serbii przylegający do Bułgarii, wokół rzeki Timok.

Dolina Negotyńska (serb. Неготинска Крајина, zromanizowana: Negotinska Krajina), część Doliny Timok wokół miasta Negotin.

Krajina Koča, obszar wyzwolony podczas VIII wojny austriacko-tureckiej.


Słowenia

Biała Kraina (słoweński: Bela krajina), pogranicze Słowenii przylegające do Chorwacji.





Regiony polityczne

Podział Austro-Węgier:

Pogranicze Wojskowe (serbsko-chorwackie: Vojna krajina, niem. Militärgrenze), pogranicze Cesarstwa Austrii przeciwko Imperium Osmańskiemu. Został on dalej podzielony na:Banat Krajina (na granicy serbsko-rumuńskiej);

chorwacka Krajina (na granicy zachodniej Chorwacji i Bośni);
Krajina slawońska (na granicy Serbii i wschodniej Chorwacji z Bośnią).

Jednostki polityczne utworzone przez zbuntowanych Serbów na początku wojny o niepodległość Chorwacji (1991–95):

SAO Krajina
SAO Kninska Krajina, używana przez niektórych od czasów wojen jugosłowiańskich na oznaczenie dwóch regionów, Kninu i jego okolic, a w większym stopniu Krajiny właściwej (głównej części Republiki Serbskiej Krajiny).
SAO Wschodnia Slawonia, Baranja i Syrmia Zachodnia, czasami nazywana Podunavską Krajiną

Jednostka polityczna utworzona przez Serbów w preludium (1991) do wojny w Bośni (1992–95):SAO Bosanska Krajina

Tam, gdzie używa się terminu Serbska Krajina lub sama Krajina, najczęściej odnosi się on do byłej Republiki Serbskiej Krajiny.



W Rosji:

W języku rosyjskim kraj (край) to słowo określające terytoria Rosji, podpodział drugiego poziomu.

Na Słowacji:

W języku słowackim słowo kraj odnosi się do regionów Słowacji, które są podpodziałem pierwszego poziomu.

W Republice Czeskiej:

W języku czeskim słowo kraj odnosi się do regionów Republiki Czeskiej, które są jednostką podziału administracyjnego pierwszego poziomu.

Na Ukrainie:

W języku ukraińskim krajina (країна) oznacza "kraj, ziemię", natomiast Ukrajina to nazwa kraju.





Jak widać, w każdym języku słowiańskim słowo KRAJNA oznacza region leżący przy granicy - u skraja państwa, na końcu itd..

Tylko na Ukrainie uważa się inaczej, a czemu to rozumiemy - bo to państwo powstałe w interesie Niemiec, stworzone przez Niemców i zarządzane przez Niemców, stąd wymyślono nowy kraj na podstawie starej potocznej nazwy.

Dla Ukraińca ziemia na której mieszka i którą Polacy nazywają ukraina może oznaczać "własny kraj", no bo przecież on tam mieszka i tak wszyscy na ten kraj mówią...

Nawet wikipedia w powyższych haśle wszędzie pisze 'miejsce na skraju, na skraju i na pograniczu' i wyszczególnia, jak widzimy, te regiony, tylko w polskiej i ukraińskiej wikipedii napisali inaczej. Wiemy kto pilnuje Polaków i Ukraińców...




 Klikamy jeszcze "march" w angielskiej wiki


W średniowiecznej Europie marsz (march) lub mark oznaczał, w szerokim ujęciu, każdy rodzaj pogranicza, w przeciwieństwie do "serca" państwa. 


Mówiąc dokładniej, marsz (march) był granicą między królestwami lub neutralną strefą buforową pod wspólną kontrolą dwóch państw, w których mogły obowiązywać różne prawa. 

[jak na przykład pomiędzy państwem moskiewskim, a Królestwem Polskim...? - MS]

W obu tych znaczeniach marsze (marchs) służyły celom politycznym, takim jak ostrzeganie przed najazdami wojsk lub regulowanie handlu transgranicznego.

Marsze dały początek takim tytułom jak markiz (męski) czy markiza (żeński) w Anglii; marqués (rodzaj męski) i markiza (żeński) w krajach hiszpańskojęzycznych oraz w regionach Katalonii i Galicji; marquês (rodzaj męski) i markiza (żeński) w krajach portugalskojęzycznych; markesa (zarówno męska, jak i żeńska) w języku baskijskim; markiz (rodzaj męski) lub markiza (żeński) we Francji i Szkocji, margrabia (niem. Markgraf, dosł. 'hrabia marchii'; męski) lub margrabina (niem. Markgräfin, dosł. 'hrabina marchii', rodzaj żeński) w Niemczech oraz odpowiadające im tytuły w innych państwach europejskich.


Etymologia

Słowo "march" wywodzi się ostatecznie z praindoeuropejskiego rdzenia *mereg-, oznaczającego "krawędź, granicę". 


Rdzeń *mereg- dawał łac. margo ("margines"), staroirlandzki mruig ("pogranicze"), walijskie bro ("region, granica, dolina") oraz perskie i ormiańskie marz ("pogranicze"). 

Pragermańskie *marko dało początek staroangielskiemu słowu mearc i frankijskiemu marka, a także staronordyckiemu mǫrk oznaczającemu "pogranicze, las" i wywodzącemu się od merki "granica, znak" oznaczającego pogranicze między dwoma ośrodkami władzy.

W języku staroangielskim "znak" oznaczał "granicę" lub "znak granicy", a znaczenie to dopiero później ewoluowało, obejmując "znak" w ogóle, "wrażenie" i "ślad".

Anglosaskie królestwo Mercji wzięło swoją nazwę od zachodniosaksońskiego mearc "marchie", które w tym przypadku wyraźnie odnosiło się do położenia terytorium na granicy anglosaskiej z rzymsko-brytyjskimi na zachodzie.

W czasach frankijskiej dynastii Karolingów użycie tego słowa rozpowszechniło się w całej Europie.

Nazwa Dania zachowała staronordyckie słowa merki ("granica") mǫrk ("drewno", "las") aż do czasów współczesnych. Po Anschlussie rząd nazistowskich Niemiec przywrócił dla Austrii starą nazwę "Ostmark".



Nie ma wątpliwości!!

Samemu klikając link możemy jeszcze przeskoczyć do obszernej listy marchii...
 

to może jeszcze marchia... polska wiki



Marchia, margrabstwo (łac., niem. mark) – teren przygraniczny Imperium Karolińskiego, a później Świętego Cesarstwa Rzymskiego, zorganizowany jako struktura feudalno-wojskowa. 


Celem istnienia marchii była ochrona cesarstwa przed najazdami z zewnątrz, dlatego tworzono je na szczególnie zagrożonych odcinkach granic. Pan feudalny marchii – margrabia (markgraf) – podlegał bezpośrednio cesarzowi i miał większy zakres samodzielności niż hrabia zarządzający hrabstwem w głębi kraju.





Wszystko jasne?

No właśnie, nie ma żadnych wątpliwości...



Ukraina, to ziemia położona na skraju państwa, czyli na krańcu, u granicy, u kraja państwa... naszego państwa.


To nasza ziemia.



















3 lata po wybuchu wojny domowej i 5 lat przed wojną z Rosją


"Poza tym nie zapominajmy – proeuropejskie nastawienie wyklucza antypolonizm. Nie da się na poważnie myśleć o zbliżeniu z Europą, wygrażając przy tym Polakom. Wschód Ukrainy może ciążyć ku Rosji, zachód tego kraju – niezależnie od tego, czy rewolucja godności przetrwa czy nie – będzie z tęsknotą patrzył w stronę Unii. A Unia to my. 

Ostatecznie zaś, żołądek zawsze weźmie górę nad ideałami – dla wielu Ukraińców Polska to dziś ziemia obiecana. Widzimy to i słyszymy na każdym niemal kroku. W mojej ocenie czeka nas integracja, a nie konflikt. Nie w wymiarze politycznym, państwowym, ale społecznym, kulturowym. Za kilkanaście lat Rzeczpospolita będzie krajem z dwu-trzymilionową mniejszością ukraińską."













Przypominam,








poniedziałek, 24 kwietnia 2023

Zwierz - etymologia


przedruk




O języku




Czy zwierzęta mają duszę? 

Patrząc przez pryzmat języka, można zaobserwować związek pomiędzy zwierzętami i duszą – wystarczy przyjrzeć się pochodzeniu łacińskich czy germańskich słów określających zwierzęta.
Słowo „animal” pochodzi od łacińskiego „animalis”, co oznacza „mający oddech, mający duszę, żywa istota”, od „anima” (oddech, duch [też: dusza]). W języku polskim podobnie skojarzenie: dusza wiąże się właśnie z oddychaniem (dech, tchnienie, duch, dusza - regularna wymiana głosek d:t, ch:sz), gdzie oddech jest oznaką życia, siły witalnej. Pokrewne słowa animal występują w wielu językach europejskich, choć do języka angielskiego dotarło dość późno.

Jedno ze staroangielskich słów, które zostało wyparte przez słowo animal, to „deor” – „dzikie zwierzę”, pokrewne m.in. niem. Tier, szw. djur, duń. dyr. Ponownie, znaczenie związane z oddychaniem, przez niektórych badaczy łączone jest z praindoeur. rdzeniem *dʰwes- (od tego też prasłowiański „dychati”, czyli oddychać).
 
Polskie słowo zwierzę, staropolskie źwierz, początkowo odnosiło się do istot żywych innych niż człowiek i rośliny (podobnie w pokrewnych słowiańskich językach). Słowo pokrewne z języka litewskiego to žvėris, odnoszące się do dzikiego zwierzęcia, bestii. Z tego samego praindoeuropejskiego rdzenia gʰwer- pochodzi łacińskie ferus (dziki, też: dzikie zwierzę), z którego wywodzą się takie słowa jak ang. fierce (dziki, wściekły) czy hiszp. fiero. W polskim pierwotnie zwierz był oddzielany od człowieka, współcześnie znaczenie tego słowa trochę się poszerzyło.


Ostatecznie, w wielu językach zwierzęta to po prostu istoty żyjące, żywe, co językowo włącza je do jednej kategorii z ludźmi.


Takie skojarzenie pojawia się na przykład w językach semickich (hebr. חיה /χaja/, arab. حيوان /ħajawaːn/, skąd później tureckie hayvan).
Analogicznie, słowo zoologia ma korzenie w starożytnym greckim słowie ζῷον <zoion>, oznaczającym żywą istotę (zakłada się, że tego samego PIE przodka ma słowo żyć). Podobne słowa znajdziemy w wielu innych językach, np. cz. živočich, sl. žival, sr/hr. životinja...


_______
We wpisie nie udało nam się oczywiście ująć wszystkich możliwych słów określających zwierzęta, więc zachęcamy was do pisania słów z innych języków w komentarzach!




fb


poniedziałek, 2 stycznia 2023

Księżyc

 


2.01.2013

Czy słowa ksiądz i księżyc należą do jednej rodziny wyrazów?

Tak, słowa ksiądz i księżyc należą do tej samej rodziny wyrazowej; pozostają ze sobą w bezpośrednim związku etymologicznym. Trzeba jednak od razu wyjaśnić, że pierwotnie ani ksiądz nie oznaczał księdza, czyli kapłana, duchownego, ani księżyc nie był Księżycem, czyli satelitą Ziemi.

Ksiądz bowiem w języku prasłowiańskim i początkowo w języku polskim oznaczał niekoronowanego władcę, wodza.

Jego dziecko to książę (najpierw to książę, później ten książę). W wiekach średnich powstały tzw. nazwy odojcowskie, np. od król – królewic(z), od pan – panic(z), od starosta – starościc, od wojewoda – wojewodzic. A od ksiądz – księżyc. Autor Kazań świętokrzyskich (XIV w.) Księżycem nazywa nowo narodzonego Jezusa.

Ostatecznie ustabilizowało się w polszczyźnie znaczenie tego wyrazu, które miało oparcie w następującej metaforze: wielki ksiądz, magnus dominus, to Słońce, natomiast mały ksiądz to Księżyc. Jako nazwa satelity Ziemi funkcjonuje Księżyc już od XV w. I od tego czasu następuje zerwanie związku znaczeniowego między wyrazem podstawowym ksiądz a pochodnym od niego księżycem.

Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski


Wydaje się, że Ksiądz ma podobne znaczenie, jak "Ojciec".

Tu, Skandynawowie i Angielczycy w strefie wpływów naszego języka. 
Germanie to Słowianie. Prawdopodobnie.








 łuna, ‘blask’, »łuna księżycowa« 1537 r., »łuna od pożaru«; prasłowo; przed n wypadło ch z ks, prus. lauksnos, ‘gwiazdy’, starobaktr. raoksnā, ‘światło’, łac. lūna (w narzeczach losna), ‘księżyc’, grec., z inną samogłoską, lychnos, ‘światło’. Od 14. do 16. wieku, od psałterza flor. do Paprockiego, znachodzimy łunę, lunę łacińską, ‘księżyc’ (jest i w cerk. i na Rusi), ale to pożyczka półuczona, nie ludowe, chociaż i na Bałkanie do dziś się szerzy. Pokrewne więc z łuczywem, łac. lūx, luceo, ‘świecę’, lucerna, itd.



etymologia słowa miesiąc 


Słowo jest prasłowiańskie, jego pierwotne znaczenie to 'księżyc', stąd 'miesiąc księżycowy', czyli okres między pełnią a pełnią. Polskie słowniki etymologiczne wywodzą postać prasłowiańską z praindoeuropejskiej, wskazując przy okazji odpowiedniki innojęzyczne. W słowackich słownikach etymologicznych pewnie jest podobnie.

Polski miesiąc w swoim pierwotnym znaczeniu ustąpił miejsca księżycowi, który etymologicznie jest 'synem księcia' i zawiera charakterystyczny przyrostek -ic (po spółgłoskach twardych -yc), tworzący rzeczowniki odojcowskie, por. królewicz, dawne wojewodzic, kasztelanic, podczaszyc i in.

Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski





Wszystko z Polski...


Przypominam, że:

"Szczególnym problemem jest wyraz „ojciec”, który różni Słowian od wszystkich pozostałych Indoeuropejczyków włączając w to najbliżej z nimi skądinąd spokrewnionych Bałtów; po litewsku bowiem ojciec znaczy tevas, a więc również inaczej niż we wszystkich pozostałych językach indoeuropejskich."

[może świadczy to o tym, że Stwórca najdłużej przebywał wśród Słowian, słowo "ojciec" wiązałbym z nim personalnie, w innych językach istnienie jego osoby zostało szczególnie zamazane poprzez zbabilozowanie pojęcia ojciec  - otwiera się pole do domysłów - MS]

Jerzy Krasuski - "Językowe podłoże podziału Europy"

PRZEGLĄD ZACHODNI 1995, nr 1






„Rozmieszczenie osiedli na powierzchni ziemi.

Najbardziej charakterystyczną cechą ekumeny jest nierównomierne rozmieszczenie punktów zamieszkanych pod względem zasięgu poziomego i pionowego.

Zaludnienie ziemi nie rozszerzało się bowiem – pisze Vidal de la Blache (215)1), podobnie, jak rozszerza się plama z oliwy, współśrodkowo, równomiernie rozchodząc się z jednego punktu, lecz wybierało i dawało pierwszeństwo pewnym punktom, przyjaznym warunkom, omijając starannie inne.”


B. Zaborski - „O kształtach wsi w Polsce...” 1927 r.



A jednak świat językowy pozostaje skoncentrowany wokół Polski.

Cywilizacja Śmierci okrążając nas od południa doszła do tzw. Germanii i tam już ślad językowy pozostał słowiański. Kraje wcześniejsze (w okresie rzymskim?)  zostały poddane silniejszym (dłużej trwającym) zmianom językowym.


Wyjątek stanowią Bułgaria i Rumunia - ale może to dlatego, że chodzi o Mysię z Bałkanów, nie Anatolii?

Skandynawowie i Angielczycy w strefie wpływów naszego języka.








Skandynawowie i Angielczycy, Germanie - staranne wymazanie "Ojca".






Allah to oczywiście Al - Lah




Bóg



Etymologia

Język praindoeuropejski

pie.
*bʰag- [SEJPBo]Język prasłowiański
psł.
*bȏgъ

Języki słowiańskie
czes.bůh    dłuż.bog  głuż.bóh    połab.büg    słc.boh    błr.bóh    ros.bóg    ukr.bóh    scs.bogъ    bułg.bog    bułg.bog    mac.bog    sch.bȏg    słoweń.bọ̑g

Inne języki indoeuropejskie
sans. bhága-
awest. baγa-
irań. baga-

Ewolucja formalna  

 pie. *bʰag-
 psł. *bȏgъ
 stpol. bōg
 śrpol. bóg
 npol. bug




 bóg, pierwotnie ‘szczęście’, ‘pomyślność’ (ind. bhagas, w temże znaczeniu bhadżati, ‘udziela’); stąd: bogaty; ubogi, t. j. niebogi, niebogaty (u w pierwotnem, przeczącem znaczeniu), *niebożec (stąd z nowym przyrostkiem -ik, jak Niemczyk, niebożczyk, pisane mylnie nieboszczyk), nieborak (umyślnie zamiast: niebożak); zboże jeszcze w biblji ‘bogactwo’, ogółem wszelkie ‘dochody’, ‘majątek’, później ograniczone (już i w biblji) do ‘roli’; zbożny, ‘szczęśliwy’, właściwie ‘bogaty’. 

Obok »biernego« był i »czynny« bóg, ‘udzielca’, ‘pan’ (ind. bhagas, przydomek bóstw; pers. baga, ‘bóg’), i zastąpił w słowiań., jak w pers., nazwę boga (Darjusz pisze: »bagahja radi«, jak Ruś mówi: »boga radi, ‘dla boga’); bóg jednak nie pożyczka z pers., lecz samorzutnie urósł, niema bowiem łączności między Persją a Słowianami; o Scytach, pośrednikach mniemanych, ani wiemy, czy słowo to kiedykolwiek znali; w ich nazwach mitologicznych niema po niem najmniejszego śladu.

I zaginęła u Słowian pierwotna nazwa boga, lit. diewas, łac. deus, zastąpiona przez tę nową, Litwie zupełnie obcą.

 Urobienia od bóg- ‘udział’: bogacz, bogacić, bogactwo; od bóg: bozia, bożyszcze, bożek, bożkować, o ‘bigocie’ w 16. w. ogólne (bożkowanie); bożnica (dziś żydowska, niegdyś każdy kościół), bogini (ludowe, od 16. w. znane boginki, ‘mamuny’, ‘rusałki’, ‘wiły’, złośliwsze jednak niż południowe, p.; boginiak, ‘odmieniec’); w złożeniach: bogobojny, częściej bogu- (3. przypadek) zamiast pniowego, pierwotnego bogo-, bogurodzica (cerk. bogorodica, ‘theotokos’, grec. dogmatyczne, nie łac. mater dei, ‘matka boża’), Bogusław, Bogumił, Boguchwał, Boguwola (Zofja, u ludu bogwola, ‘wilga’, bogumiła, ‘trznadel’); bogalna baba; bóstwo, boski; bożyc (‘syn boży’, jak sędzic itp.; serb. bożić, ‘boże narodzenie’; bożyce albo bożycze, ‘synu boży’, w Bogurodzicy, którą pieśń od 2. połowy 15. w. Bogarodzicą zwano); bożyć się; bodaj z bógdaj od 17. w. zapisywane; bogać tam (ludowe, od r. 1610 znane — inteligencja mówi: djabła tam, ‘wcale nie’, ‘bynajmniej’); pobożny, nabożny, pobożność, nabożeństwo, zbożny (‘szczęśliwy’, p. wyżej; niezbożstwo, ‘nieszczęście’, w psałterzu); Bogoryja, niby w przeciwieństwie do źle zrozumianej Czartoryji. Ruskie: Bohdan, bohdanka, Bohomolec (nasze bogomodlec, bogomodlca, bogomolca w 16. i 17. w.); bogatka r. 1472 nazwa rośliny »bogacącej«, boże drzewko, że w klasztorach hodowane.






Wyrazy dziękować, dzięki (składać) to rzeczywiście zapożyczenia – dawne, pochodzące z języka staro-wysoko-niemieckiego danken, denke (dziś Dank), pierwotnie o znaczeniu religijnym (Deo gratias facere). 

Obecne najpierw w języku czeskim, zostały następnie przekazane polszczyźnie w czasie misji ewangelizacyjnej (X w.); poświadczone w tekstach polskich od XIV w. W rozwoju historycznym polszczyzny utraciły swój religijny charakter. Występują nadal są w języku czeskim, por. děkovat, dík, są w języku słowackim d’akovat’; a z języka polskiego przeszły do języka ukraińskiego diákuwaty, (po)diáka i do rosyjskiego diákowat’, diáka.


Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski



Germanie to Słowianie. I znowu wpływy u Anglików i Skandynawów.






https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/ksiadz-i-ksiezyc;13734.html

https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego/%C5%82una

https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/miesiac;13821.html


https://maciejsynak.blogspot.com/2021/09/patrzec-w-lustro.html

https://maciejsynak.blogspot.com/2021/09/polski-alfabet.html

https://maciejsynak.blogspot.com/2017/12/rozprzestrzenianie-sie-cywilizacji.html

https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/dziekowac;9190.html

https://slowniketymologiczny.uw.edu.pl/entry/15

https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego/b%C3%B3g